Μετά τις ομιλίες του πρωθυπουργού και των προέδρων των δύο μεγαλύτερων αντιπολιτευόμενων κομμάτων στη ΔΕΘ, μπορούμε πλέον να έχουμε ένα σχετικά σαφές περίγραμμα σχετικά με το τι θα συμβεί στην οικονομία μέχρι τις εκλογές, την άνοιξη του 2023. Η κυβέρνηση θα δώσει ό,τι έχει και δεν έχει για στήριξη των εισοδημάτων των πολιτών προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια που προκαλείται από την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό. Η πολιτική αυτή, η οποία καλύπτει τις βιοτικές ανάγκες, δημιουργεί ελλείμματα και εκτροχιάζει την οικονομία από τον στόχο του δημοσιονομικού πλεονάσματος.
Στην καλύτερη περίπτωση και εφόσον επιτευχθεί ένας υψηλός ρυθμός ανάπτυξης, όπως προβλέπει η κυβέρνηση, θα πετύχουμε έναν σχετικά ισοσκελισμένο Προϋπολογισμό με ένα μικρό έλλειμμα. Αν αυτό συμβεί, η επιβάρυνση του χρέους μας θα είναι σχετικά μικρή. Σε κάθε περίπτωση, το χρέος θα αυξηθεί, αλλά αυτό φαίνεται ότι δεν ενοχλεί πλέον ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οπως δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντεν Λάιεν, «τον Οκτώβριο θα παρουσιάσουμε νέες ιδέες για την οικονομική μας διακυβέρνηση που θα βασίζονται σε νέες αρχές. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τη μείωση του χρέους τους, αλλά θα πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη λογοδοσία σε σχέση με την υλοποίηση των συμφωνηθέντων. Θα πρέπει να υπάρχουν απλούστεροι κανόνες που θα μπορούν να τους ακολουθούν όλοι». Αυτό σημαίνει ότι δεν πειράζει να ξεφύγει λίγο το χρέος, αφού θα συμβεί σε όλες τις χώρες και τελικά είναι αναπόφευκτο, αλλά η Ε.Ε. θα ελέγχει αν οι υπερβολικές δαπάνες γίνονται για κάλυψη αναγκών λόγω κρίσης και για επιτάχυνση της ανάπτυξης, προκειμένου να τις αποδεχθεί. Για να λέμε την αλήθεια, βέβαια, ο πληθωρισμός, παρά τα δεινά που επιφέρει απομειώνει και το χρέος όλων των χωρών και αυτό είναι σημαντικό διότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι υπερχρεωμένες.
Οι κυβερνητικές εξαγγελίες λοιπόν για την κάλυψη των αναγκών των πολιτών δεν έρχονται σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πολιτική και δεν θα οδηγήσουν σε μεγάλο πρόβλημα την οικονομία. Υπό μια οπτική, είναι αναγκαίες και αναπόφευκτες. Η διάρκειά τους και η επίπτωσή τους θα εξαρτηθούν από το ύψος των τιμών ενέργειας, που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες συμπεριλαμβανομένου του πολέμου και των σχέσεων της Ευρώπης με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ.
Στο πεδίο της οικονομίας, λοιπόν, τα πράγματα είναι περίπου προδιαγεγραμμένα: πληθωρισμός, ακρίβεια, παροχές, θετικός ρυθμός ανάπτυξης, έλλειμμα ξανά, ελεγχόμενο χρέος, διατήρηση των θέσεων εργασίας εφόσον οι επιχειρήσεις θα επιδοτούνται για να τις διατηρήσουν.
Υπάρχουν όμως δύο ακόμη τομείς που επηρεάζουν την ελληνική πραγματικότητα και οι εξελίξεις σε αυτούς δεν είναι καθόλου προβλέψιμες.
Πρώτον, οι σχέσεις μας με την Τουρκία και το ενδεχόμενο πολεμικής σύρραξης, που καθόλου δεν μπορεί να αποκλειστεί αν κρίνει κανείς από τη διαρκή κλιμάκωση που πετυχαίνει ο Ερντογάν, και δεύτερον, η πολιτική αστάθεια που θα προκαλέσει η απλή αναλογική στις επερχόμενες εκλογές. Το πρώτο, δηλαδή το ενδεχόμενο πολεμικής σύρραξης, δεν μπορεί να προβλεφθεί, ούτε οι επιπτώσεις του στην οικονομία να προσδιοριστούν. Το δεύτερο είναι πιο προβλέψιμο. Η απλή αναλογική δεν θα επιτρέψει τον σχηματισμό αυτοδύναμης κυβέρνησης και, όπως προκύπτει από τις δηλώσεις όλων των πολιτικών αρχηγών -για όσους τους πιστεύουν-, δεν θα υπάρξουν συνεργασίες μετά τις πρώτες εκλογές. Σύμφωνα με τις ίδιες δηλώσεις, δεν θα υπάρξουν ούτε στις δεύτερες.
Το κακό με την απλή αναλογική είναι ότι προϋποθέτει ώριμους πολιτικούς που συνεργάζονται για να διαμορφώσουν ευρείες κυβερνήσεις. Εμείς τέτοιους δεν έχουμε, συνεπώς η απλή αναλογική στην Ελλάδα δεν μπορεί να λειτουργήσει διότι οδηγεί στην ακυβερνησία.
Η δέσμευση του Μητσοτάκη, ότι δεν θα αλλάξει τον εκλογικό νόμο ώστε να επιστρέψουμε στην παλιά ενισχυμένη αναλογική που θα έβγαζε πιο εύκολα αυτοδύναμη κυβέρνηση στις δεύτερες εκλογές, σημαίνει ότι ακόμη και σε περίπτωση αυτοδυναμίας του Μητσοτάκη η κυβέρνησή του θα είναι αδύναμη, θα έχει π.χ. 151 βουλευτές.
Μια συνεργασία με το κόμμα του Βελόπουλου δεν θα του έδινε μεγαλύτερη ισχύ, παρά την αύξηση του αριθμού των βουλευτών που θα υποστήριζαν την κυβέρνηση, διότι δεν θα μπορούσε να περάσει μεταρρυθμίσεις με τέτοιου είδους κοινοβουλευτική υποστήριξη.
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης ξεκαθάρισε ότι αν πάρει ισχυρή εντολή στις εκλογές, δηλαδή μεγάλο ποσοστό, θα μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να αποτελέσει μια σοβαρή δημοκρατική εναλλακτική μεταξύ του λαϊκισμού του ΣΥΡΙΖΑ και του ελιτισμού της Ν.Δ. Το σύνθημα που καθιέρωσε είναι «Δημοκρατική Ανατροπή».
Μεταξύ λοιπόν των πολιτικών σεναρίων που μπορούμε να περιμένουμε είναι είτε ο σχηματισμός μιας αδύναμης κυβέρνησης από τη Ν.Δ. με ή χωρίς δεκανίκι τον Βελόπουλο, είτε διαπραγματεύσεις για συνεργασίες που θα αποτύχουν (σύμφωνα με τις δηλώσεις) και νέες εκλογές. Το πολιτικό σκηνικό συνεπώς είναι αβέβαιο και αυτό δεν είναι καλό νέο για την οικονομία, ιδιαίτερα αν το εξετάσει κανείς υπό το βάρος της τουρκικής απειλής και την πίεση που ασκεί η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός.
Ολα αυτά συνηγορούν στην υπόθεση ότι μάλλον ο χειμώνας θα βγει, παρά τις δυσκολίες, αλλά οι πραγματικές δυσκολίες θα εμφανιστούν από τις εκλογές και μετά και θα προέλθουν από τον πολιτικό κόσμο – ως συνήθως.
Αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο, το οποίο δεν περιλαμβάνει πολεμική σύρραξη με την Τουρκία. Αν έχουμε πόλεμο, όλα επανεξετάζονται εκ του μηδενός.