Το κάψιμο της Μόριας, η θεαματική αύξηση των κρουσμάτων από τον κορωνοϊό και το «γαλλικό κλειδί» των εξελίξεων στα Ελληνοτουρκικά έφεραν σε δεύτερη μοίρα τις εσωκομματικές αλλαγές στην αξιωματική αντιπολίτευση. Και είναι λογικό. Οι πολίτες ενδιαφέρονται άμα και ανησυχούν για την οικονομία, την πανδημία, για την ασφάλεια των παιδιών τους τώρα που ανοίγουν τα σχολεία και φυσικά για την ασφάλεια της χώρας. Παρά το περιορισμένο ενδιαφέρον, οι αλλαγές τις οποίες έκανε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έχουν αξία επειδή σε σημαντικό βαθμό αποκαλύπτουν το σχέδιό του να ελέγξει πλήρως το κόμμα του, προκειμένου να μην έχει σοβαρές αντιστάσεις από την αριστερή μειοψηφία της Κουμουνδούρου τόσο για τη στροφή προς την Κεντροαριστερά όσο, και το σημαντικότερο, για τη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία σε αρχηγικό κόμμα με βασικό στόχο την επιστροφή στην κυβερνητική εξουσία.
Δεν είναι τυχαίο ότι εξέχον μέλος των πασοκογενών, σχολιάζοντας τον τρόπο με τον οποίο ο Αλέξης Τσίπρας άλλαξε τον γραμματέα του κόμματος, ανέβαλε επ’ αόριστον το συνέδριο και αντικατέστησε τους τομεάρχες στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, αποφάνθηκε ότι «ο Αλέξης έστειλε το μήνυμα σε όλους, και στους προεδρικούς και στους “53+”, ότι η βούληση του αρχηγού είναι αυτή που καθορίζει τα πάντα». Συνόψισε μάλιστα αυτό το μήνυμα με τη ρήση «το κόμμα είμαι εγώ». Με αυτή τη ρήση-διαπίστωση συμφωνεί και πρώην υπουργός που πρωταγωνιστεί στις ζυμώσεις στην αριστερή μειοψηφία της Κουμουνδούρου. Η γνώμη του όμως είναι ότι το σχέδιο του Τσίπρα θα κριθεί εκ του αποτελέσματος. «Θα γίνει πρωθυπουργός στις επόμενες εκλογές;» διερωτάται ο ίδιος συνομιλητής μας και συμπληρώνει: «Αν γίνει έχει καλώς, θα τα έχει πάρει όλα, ακόμα και τα δικά μας… σώβρακα. Αν όμως δεν γίνει, θα βρεθεί σε δύσκολη θέση. Μια νέα ήττα από τον Μητσοτάκη δεν θα την αντέξει, και θα είναι και αρκετοί αυτοί στον ΣΥΡΙΖΑ που θα κάνουν τα πάντα για να μην την αντέξει».
Και πρώτος απ’ όλους ο Τσακαλώτος, αφού αυτός, τουλάχιστον μέχρι τώρα, δείχνει ότι θα μπορούσε να είναι η εναλλακτική για την ηγεσία της Κουμουνδούρου. Κάποιοι υποστηρίζουν πως ένας από τους λόγους που ο Τσίπρας «ξεφλούδισε» (όπως μας λέει χαρακτηριστικά προβεβλημένος βουλευτής) τον Τσακαλώτο είναι και αυτός. Παρότι ο τέως υπουργός Οικονομικών δηλώνει στους συντρόφους του ότι δεν τον ενδιαφέρει να είναι «δελφίνος» του Τσίπρα, εντούτοις οι περισσότεροι θεωρούν πως είναι ο μόνος που θα μπορούσε, με τα σημερινά δεδομένα, να διαδεχθεί τον Τσίπρα. Μάλιστα, ορισμένοι θεωρούν πως «ο Ευκλείδης, τηρουμένων των αναλογιών, θα μπορούσε να είναι ο Σημίτης του ΣΥΡΙΖΑ, ένας αριστερός εκσυγχρονιστής απέναντι στον λαϊκιστή Αλέξη».
«Λάθος συνομιλητές»
αλήθεια βέβαια είναι ότι οι συνεργάτες του Τσίπρα δεν δίνουν και ιδιαίτερη σημασία στα όσα λέγονται για τον Τσακαλώτο. Θεωρούν ότι «ο Ευκλείδης για να γίνει Σημίτης πρέπει να αλλάξει τους συνομιλητές του, τις παρέες, τον κύκλο του. Η Τασία, ο Λάμπρου, η Αννέτα είναι καλοί σύντροφοι, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν, τουλάχιστον από άποψη ιδεών, ιδανική συντροφιά ενός υποψήφιου πρωθυπουργού». Στην παρατήρηση ότι ανάλογη ήταν και η συντροφιά του Τσίπρα το 2015, η απάντηση είναι: «Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Τότε στην κυβέρνηση μας έφερε το κύμα της λαϊκής δυσαρέσκειας για τα μνημόνια και τις πολιτικές της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κυβερνητικό κόμμα, έχει κυβερνήσει τη χώρα για σχεδόν 5 χρόνια. Εχει καταψηφιστεί και υπάρχουν και αρνητικές μνήμες». Και αυτή είναι η αλήθεια. Το 2015 ήταν ένα κόμμα ελπίδας, τώρα είναι ο ένας από τους δύο πόλους του συστήματος εξουσίας. Στις εκλογές θα κριθεί όχι μόνο για τις ιδέες και τα προγράμματα, αλλά και για τα πρόσωπα και τις συμπεριφορές. Και ειδικά κάποια εξ αυτών μάλλον απωθούν παρά ελκύουν τους ψηφοφόρους, ιδιαίτερα της Κεντροαριστεράς.
Ο Τσακαλώτος μπορεί να μην ενδιαφέρεται να διαδεχθεί τον Τσίπρα ή να μοιάσει του Σημίτη, δεν μπορεί όμως και να χωνέψει το χουνέρι που του έκανε «ο σύντροφος Αλέξης». Ενώ είχαν συμφωνήσει ότι δεν θα τον πειράξει στις αλλαγές που θα γίνουν -και μάλιστα (σε επικύρωση της συμφωνίας;) συνέγραψε και ενωτικό κείμενο στο commonality.gr για να στηρίξει την αλλαγή γραμματέα- είδε με έκπληξη τον Τσίπρα να του προτείνει να μετακινηθεί στον τομέα της Ενέργειας. Ο Ευκλείδης αρνήθηκε όχι μόνο γιατί ήθελε να συνεχίσει να υπερασπίζεται -και έναντι των κομματικών του αντιπάλων, όπως ο Πολάκης- το έργο του στην οικονομία όταν ήταν υπουργός και ιδιαίτερα την έξοδο από τα μνημόνια και το «μαξιλάρι» των 35 δισ. που άφησε στον Χρήστο Σταϊκούρα, αλλά και επειδή τυχόν μετακίνησή του θα τον εξίσωνε με τον Νίκο Παππά. Η εντύπωση που θα διαμορφωνόταν είναι ότι ο Τσίπρας τιμώρησε και τους δύο επειδή δεν μπορούν να συνεργαστούν στα θέματα της οικονομίας. Με αυτό τον τρόπο η μετακίνηση του Παππά δεν θα θεωρούνταν υποβάθμιση και πολιτική αποδοκιμασία για όσα έχουν αποκαλυφθεί με Μιωνή και Καλογρίτσα, αλλά τιμωρία δύο τομεαρχών που δεν συνεργάζονται λόγω κομματικών διαφορών. Η μη δημοσιοποίηση της άρνησης του Τσακαλώτου να αναλάβει τον τομέα της ενέργειας έδωσε πάντως την εντύπωση ότι ο Τσίπρας αντιμετώπισε τον Ευκλείδη χειρότερα και από τον Παππά. «Ο Νίκος άλλαξε πόστο, από τομεάρχης Οικονομίας έγινε τομεάρχης Υποδομών. Αντί να μαρκάρει τον Αδωνη Γεωργιάδη, θα μαρκάρει τον Κώστα Καραμανλή του Αχιλλέως. Ο Ευκλείδης όχι μόνο έχασε το πόστο του σκιώδους υπουργού Οικονομικών, αλλά θα πρέπει, αντί για τον Σταϊκούρα (στα θέματα της οικονομίας), να αντιμετωπίζει τον Λιβανό, τον Μπούγα και τον Μπουκώρο σε διαδικαστικά και άλλα θέματα της Βουλής», μας λέει βουλευτής και πολιτικός φίλος του Τσακαλώτου.
Πλέον, ο Ευκλείδης δεν είναι «σκιώδης υπουργός», είναι ένας από τους τρεις κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους και θα πρέπει να συνηθίσει να ασχολείται με διαδικαστικά κυρίως θέματα της Βουλής. Είναι ένας ρόλος που δεν του αρέσει και σχεδόν άπαντες στον ΣΥΡΙΖΑ έχουν τη γνώμη ότι δεν θα είναι συνεπής στα καθήκοντά του. Περιμένουν μάλιστα να δουν τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει ο Ευκλείδης στην υποβάθμιση που του έγινε.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι σε πρώτη φάση δεν θα πολυπηγαίνει στο Κοινοβούλιο, θα προχωρήσει σε ένα είδος λευκής απεργίας και διαγενομένου του χρόνου θα αρχίσει να διαφοροποιείται σε θέματα συμμαχιών, πολιτικής και προγράμματος. Ολοι θυμούνται την πολιτική ταραχή που προκάλεσε στον Τσίπρα και στους συνεργάτες του όταν με άρθρο του είχε επισημάνει τον κίνδυνο «μόλυνσης» από το ΠΑΣΟΚ. Με μία λέξη («μόλυνση») είχε κάνει άνω-κάτω τον ΣΥΡΙΖΑ και τη στρατηγική της διεύρυνσης. Η πιθανότητα να αρχίσει να παρενοχλεί τον Τσίπρα με δημόσιες διαφοροποιήσεις δεν είναι μικρή, λένε όσοι γνωρίζουν τα κομματικά παρασκήνια της Κουμουνδούρου. Εξάλλου, θα υπάρχει πίεση και από την πλευρά των «53+» σε αυτή την κατεύθυνση. Και ο επιπλέον λόγος είναι ότι η αριστερή μειοψηφία δεν βλέπει με καλό μάτι τον τρόπο με τον οποίο «ο Τσίπρας προσπαθεί να τα πάρει όλα στο κόμμα και να φτιάξει έναν προσωπικό μηχανισμό, ο οποίος θα έχει ως στόχο την επιστροφή στην κυβέρνηση, την ενίσχυση του δικομματισμού και την εναλλαγή στην εξουσία», όπως μας λέει ένας από τους πρωταγωνιστές της αριστερής αντιπολίτευσης στον Τσίπρα.
Πόλος εξουσίας
Κάτι ακόμα που δυσαρέστησε τον Ευκλείδη είναι και το γεγονός ότι το πόστο του το ανέλαβε η Εφη Αχτσιόγλου. Εκεί που περίμενε ότι με την απομάκρυνση Παππά θα συγκροτούσε ένα καλό οικονομικό δίδυμο με τον Αλέξη Χαρίτση -τουλάχιστον αυτό του είχε υποσχεθεί ή τον είχε κάνει να πιστέψει ο Τσίπρας, λένε πηγές από το περιβάλλον του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου- είδε το δίδυμο Τζανακόπουλου – Αχτσιόγλου να γίνεται ο νέος ισχυρός πόλος εξουσίας στον ΣΥΡΙΖΑ μετά τον αρχηγό. «Ο Δημήτρης ανέλαβε το κόμμα και η Εφη το οικονομικό χαρτοφυλάκιο. Οι δυο τους είναι επικεφαλής των δύο τομέων όπου θα παιχτεί και θα κριθεί το παιχνίδι της αντιπολίτευσης», μας λέει βουλευτής που ανήκει στην ομάδα των προεδρικών της οποίας ηγείται ο Νίκος Παππάς και ο οποίος βλέπει με σκεπτικισμό την απότομη προώθηση των Τζανακόπουλου – Αχτσιόγλου στην κορυφή της κομματικής πυραμίδας. Και δεν είναι ο μόνος.
Αρκετοί στην Κουμουνδούρου αισθάνονται μουδιασμένοι με την επιλογή Τσίπρα να ελέγξει πλήρως το κόμμα και να το διοικήσει με ανθρώπους της απολύτου εμπιστοσύνης του. «Δίνει την εντύπωση ο Αλέξης ότι επιθυμεί τη σύγκρουση. Και μάλιστα δεν κρατάει ούτε τα προσχήματα. Στην ουσία αυτό που μας λέει είναι “αυτό είναι, κι αν δεν σάας αρέσει δεν με ενδιαφέρει”», υποστηρίζει προβεβλημένος βουλευτής του Λεκανοπεδίου. Η τακτική του «take it or leave it» είναι ο τρόπος με τον οποίο εφεξής θα πολιτεύεται ο Τσίπρας έναντι των συντρόφων του. Οχι μόνο σε όσους διαφωνούν, αλλά και σε όσους εκ των προεδρικών θεωρούν ότι μπορούν να του υπαγορεύσουν πολιτικές επιλογές και να του επιβάλουν πρόσωπα στην ηγεσία του κόμματος. Τουλάχιστον αυτό διατείνονται συνομιλητές του τέως πρωθυπουργού.
Στο σημείο αυτό να προσθέσουμε πως ένας από τους λόγους που λέγεται ότι οδήγησαν τον Τσίπρα στην επιλογή μετωπικής σύγκρουσης με τον Τσακαλώτο και την αριστερή μειοψηφία είναι και το γεγονός ότι αισθάνθηκε δυσάρεστη έκπληξη όταν είδε ότι τα 30 «όχι» της Κεντρικής Επιτροπής στον Τζανακόπουλο για γραμματέα. Τόσο ο ίδιος όσο και ο Δημήτρης Τζανακόπουλος είχαν πάρει, λένε οι πληροφορίες, τη διαβεβαίωση από τους «53+» ότι δεν θα καταψηφίσουν την αλλαγή γραμματέα. Και δεν γίνονται δεκτές οι αιτιάσεις ορισμένων ότι το «όχι» δεν ήταν έκφραση διαφωνίας στο πρόσωπο του Τζανακόπουλου, αλλά στον τρόπο με τον οποίο επέλεξε ο Τσίπρας να αλλάξει τον Πάνο Σκουρλέτη, να αναβάλει επ’ αόριστον το συνέδριο και να προχωρήσει η ενοποίηση με τους πασοκογενείς της Προοδευτικής Συμμαχίας.
Ανασφάλεια
Πάντως και παρά τις διαβεβαιώσεις Τσίπρα ότι η μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ θα προχωρήσει, οι περισσότεροι από τους πασοκογενείς αισθάνονται ανασφάλεια για το μέλλον. Ο Τσίπρας ανακατεύει την τράπουλα και οι μόνοι ενισχυμένοι είναι η νέα γενιά του ΣΥΡΙΖΑ που πίνει νερό στο όνομα του Τσίπρα (Τζανακόπουλος, Ηλιόπουλος, Αχτσιόγλου, Χαρίτσης, Ζαχαριάδης κ.ά.), ενώ από τους πασοκογενείς αυτοί που φαίνεται ότι θα -συνεχίσουν να- έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο είναι ο Σπίρτζης, η Ξενογιαννακοπούλου, ο Ραγκούσης και όσοι άλλοι στην πορεία σπεύσουν να γίνουν προσκυνητές στην… αυλή του Αλέξη. Το πιθανότερο πάντως είναι η διεύρυνση προς την Κεντροαριστερά και το λεγόμενο ιστορικό ΠΑΣΟΚ να ανακοπεί, αφού στο Κοινοβούλιο, όπου θα πέφτουν τα φώτα της δημοσιότητας, και οι τρεις εκπρόσωποι είναι κόκκινο πανί για το ΚΙΝ.ΑΛ. Ο Τσακαλώτος με τη θεωρία της «μόλυνσης», ο Ραγκούσης γιατί θεωρείται «εξωμότης και γενίτσαρος» και ο Σκουρλέτης, ο οποίος ποτέ δεν έκρυψε τη διαφωνία του να μετατραπεί ο ΣΥΡΙΖΑ σε ΠΑΣΟΚ. Δίπλα σε αυτούς τους τρεις υπάρχει και ο Τζανακόπουλος, ο οποίος εμφορείται από την άποψη ότι «το ΠΑΣΟΚ κατέστρεψε τη χώρα». Με τον γραμματέα του κόμματος και τους κοινοβουλευτικούς του εκπροσώπους να μην έχουν «πέρασμα» στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ είναι λογικό να εντείνεται ο προβληματισμός ότι «ο Τσίπρας ουσιαστικά κάνει στροφή και πλέον στόχος του δεν είναι η συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων, αλλά η μετωπική αντιπαράθεση με τον Μητσοτάκη και την κυβέρνησή του».