Το δεύτερο, και πιο άγριο, κύμα του κορωνοϊού προκαλεί μεγαλύτερα προβλήματα στον Αλέξη Τσίπρα απ’ ό,τι οι διαφοροποιήσεις του Τσακαλώτου, του Φίλη και εν γένει της αριστερής μειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ. Η αβεβαιότητα και τα αισθήματα φόβου σχετικά με τη διάρκεια, την ένταση και τις υγειονομικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας δεν έχουν πάει απλώς πίσω την οργανωτική αναδιοργάνωση της Κουμουνδούρου, αλλά έχουν αχρηστεύσει την προσπάθεια ουσιαστικής και πρωτίστως προγραμματικής ανασυγκρότησης της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Τελευταίο θύμα, το κυοφορούμενο για μήνες Πρόγραμμα που έχει αναλάβει να εκπονήσει επιτροπή υπό τον πρώην υπουργό Γιώργο Σταθάκη. Ηταν να παραδοθεί προ δεκαημέρου στα μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου προκειμένου να γίνει συζήτηση την περασμένη Τρίτη. Τελικά η συζήτηση μεταφέρεται για την προσεχή Τρίτη και υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει αναμορφωθεί το κείμενο που είχε ετοιμαστεί. Σημειώνουμε ότι η βερσιόν που είχε ετοιμαστεί απορρρίφθηκε. Οχι μόνο γιατί είχε τρύπες, αλλά και επειδή κάποιοι το χαρακτήρισαν «δεξιό»!

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι «δεν μπορείς να ετοιμάσεις πρόγραμμα με τον κορωνοϊό να επελαύνει ακάθεκτος σε ανθρώπους, συστήματα υγείας και επιχειρήσεις», μας λέει μέλος της Επιτροπής Προγράμματος. Και δεν είναι μόνο η οικονομία, είναι και οι κοινωνικές σχέσεις, είναι και η εξωτερική πολιτική, είναι και τα δικαιώματα, ατομικά και κοινωνικά, που επηρεάζονται ή θα επηρεαστούν ανάλογα με το σενάριο εξέλιξης της πανδημίας που θα επικρατήσει. Οπως δείχνουν όλα, ο κόσμος θα είναι εντελώς διαφορετικός μετά από μήνες, ενδεχομένως και χρόνια, εάν στο μεταξύ δεν έχουν βρεθεί εμβόλιο και θεραπεία. «Τι πρόγραμμα να καταρτίσει λοιπόν η αντιπολίτευση όταν τα πάντα μπορεί από στιγμή σε στιγμή να ανατραπούν;» αναρωτιέται βουλευτής και ιστορικό στέλεχος της ανανεωτικής Αριστεράς. Η δε γνώμη του είναι ότι εφόσον επικρατήσει η βιασύνη, «για να πούμε ότι έχουμε πρόγραμμα», θα καταλήξει σύντομα ανεπίκαιρο και ξεπερασμένο όπως το «Μένουμε όρθιοι 1 και 2».

Τα ενεργειακά

Αυτή είναι η ψύχραιμη προσέγγιση του θέματος, όμως στην Κουμουνδούρου δεν διχάζονται γι’ αυτό -αν δηλαδή σε καιρό παρατεταμένης πανδημίας ένα κομματικό πρόγραμμα μπορεί να είναι φερέγγυο-, αλλά αν η αξιωματική αντιπολίτευση πρέπει να είναι… υπέρ των εξορύξεων στη θάλασσα και την ξηρά και αν η «πολιτική των τριγώνων» (με Ισραήλ, Αίγυπτο, Κύπρο κατά περίπτωση και εναλλάξ) στην εξωτερική πολιτική είναι ή όχι σωστή τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι στην κυβέρνηση!

Και αν στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής φαίνεται να επιτυγχάνεται -μετά από μεγάλη, και με πλούσιο παρασκήνιο, προσπάθεια- συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ των δύο διαφορετικών ρευμάτων σκέψης όσον αφορά τα λεγόμενα «εθνικά θέματα» και ιδιαίτερα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δεν συμβαίνει το ίδιο και στα ενεργειακά. Αλλοι, οι περισσότεροι, τάσσονται υπέρ των εξορύξεων και άλλοι κατά. Στην πρώτη κατηγορία κατά κύριο λόγο περιλαμβάνονται στελέχη από την προεδρική πλειοψηφία, τους πασοκογενείς και τους πρώην δημαρίτες που βρίσκονται κοντά στον Φώτη Κουβέλη, ενώ στη δεύτερη οι βουλευτές και τα στελέχη ανήκουν κατά βάση στην αριστερή μειοψηφία, που αφενός έχουν ψηλά στις προτεραιότητές τους τις οικολογικές ευαισθησίες και αφετέρου εγείρουν ενστάσεις για τις κυρίαρχες οικονομικές και γεωπολιτικές προσεγγίσεις.

Η αντίθεση πάντως δεν είναι και τόσο αθώα όσο ίσως φαίνεται. Οι εξορύξεις συνδέονται άμεσα με την ενέργεια, τις Ανανεώσιμες Πηγές, τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου και τα συμφέροντα, εγχώρια και διεθνή, που συγκροτούν το μεγάλο ενεργειακό παιχνίδι, που ξεκινά από τους υδρογονάνθρακες και φτάνει μέχρι την απολιγνιτοποίηση και την αιολική ενέργεια. Και το οποίο περιλαμβάνει επίγειους αγωγούς, πλοία μεταφοράς υγροποιημένου αερίου και υποθαλάσσια καλώδια και με αρκετές εμπλεκόμενες χώρες (Ισραήλ, Αίγυπτο, Ρωσία, Τουρκία, ΗΠΑ κ.ά.) σε πρότζεκτ όπως του IGB και του East Med. Και στο οποίο πρωταγωνιστεί η επιχειρηματική αφρόκρεμα της χώρας: Βαρδινογιάννης, Κοπελούζος, Περιστέρης, Μυτιληναίος, Στασινόπουλος κ.ά. Και οπωσδήποτε το παιχνίδι δεν περιορίζεται στα ενεργειακά, αλλά επεκτείνεται και σε έργα που σχετίζονται με τις υποδομές και τις μεταφορές.

Πολιτικά ανώριμοι

Οσοι γνωρίζουν από πρώτο χέρι τα παρασκήνια της Κουμουνδούρου εμφανίζονται επιφυλακτικοί για το πώς θα εξελιχθούν οι εσωτερικές υποθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. «Οταν τσακωνόμαστε για τις εξορύξεις, καταλαβαίνεις τι θα συμβεί όταν θα πρέπει να συμφωνήσουμε σε εναλλακτικές πολιτικές για την οικονομία ή για τις πολιτικές, κοινωνικές και διπλωματικές συμμαχίες που πρέπει να οικοδομήσουμε προκειμένου η Αριστερά να μπορέσει να αναλάβει και πάλι κυβερνητικά καθήκοντα», μας λέει ένα από τα πλέον επιφανή στελέχη των πασοκογενών. Και συμπληρώνει:

«Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να κυβέρνησε για σχεδόν πέντε χρόνια, όμως τα στελέχη του συνεχίζουν να είναι πολιτικά ανώριμα. Ο κορωνοϊός καλπάζει, οι επιστήμονες θεωρούν ότι από τον Δεκέμβριο μέχρι και τον Φεβρουάριο -ίσως και τον Μάρτιο- θα θερίζει, αλλά στον ΣΥΡΙΖΑ συζητούν σαν να μη συμβαίνει τίποτε. Εχουν αποφασίσει να κάνουν οργανωτικές συνελεύσεις και να εκλέξουν νέες νομαρχιακές επιτροπές τον Φεβρουάριο». Στην παρατήρησή μας ότι αυτό δεν μπορεί να είναι ακριβές, η απάντηση είναι: «Ναι, ναι, τον Φεβρουάριο. Κι αν δεν πιστεύεις εμένα, ρώτα τον Τζανακόπουλο, τον Φίλη, τον Παππά, τον Τσακαλώτο να σου το πουν».

Τελικά είναι έτσι, έχει ληφθεί σχετική απόφαση. «Ομως το πιθανότερο είναι ότι, εφόσον τα πράγματα εξελιχθούν όντως τόσο άσχημα με τον κορωνοϊό, οι νομαρχιακές συνελεύσεις θα αναβληθούν ή εν πάση περιπτώσει θα διοριστούν κοινή συναινέσει και με τη μέθοδο των ποσοστώσεων τα περιφερειακά καθοδηγητικά όργανα», μας λέει στέλεχος της προεδρικής ομάδας και στενός συνεργάτης του τέως πρωθυπουργού.

Σημειώνουμε ότι η πρεμούρα για το Πρόγραμμα Σταθάκη και την εκλογή νέων νομαρχιακών επιτροπών είναι απότοκη του άγχους για τη διεύρυνση και τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά κυρίως για την πολιτική και εκλογική του επιρροή. Επειδή το προηγούμενο διάστημα κυριάρχησε η εσωστρέφεια και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την αξιωματική αντιπολίτευση όχι μόνο να μην επωφελείται από την -προσώρας μικρή- δυσαρέσκεια για τα κυβερνητικά πεπραγμένα, αλλά και να υποχωρεί σημαντικά από το ποσοστό (32%) που κατέγραψε στις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, ο Αλέξης Τσίπρας και οι συνεργάτες του ανησυχούν μήπως η κατάσταση παγιωθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορέσει να αποκτήσει κυβερνητική δυναμική. Θεωρούν ότι το Πρόγραμμα και η οργανωτική ανανέωση θα συμβάλλουν στην αλλαγή της ήκιστα ελκυστικής εικόνας του ΣΥΡΙΖΑ.

Εκ παραλλήλου, η ηγετική ομάδα της Κουμουνδούρου υποστηρίζει ότι το κόμμα θα ενισχυθεί εάν απορρίψει τις προτροπές για εθνική συνεννόηση και συναίνεση στις δύο μείζονες απειλές που αντιμετωπίζει η χώρα (τα Ελληνοτουρκικά και την πανδημία του COVID-19) και ταυτοχρόνως οξύνει την κριτική στην κυβέρνηση γι’ αυτά τα θέματα. Με τη γραμμή αυτή δεν συμφωνούν όλοι στην αξιωματική αντιπολίτευση. Κάποιοι μάλιστα φοβούνται ότι εάν δοθεί η εντύπωση ότι με τον απορριπτικό λόγο επιχειρούν να κερδοσκοπήσουν εκλογικά, οι αριστεροί ψηφοφόροι -καθώς και όσοι αντιδεξιοί δεν θέλουν να επιστρέψουν στη Χαριλάου Τρικούπη- μπορεί τελικά να προτιμήσουν την αποχή από τον Τσίπρα και την Προοδευτική Συμμαχία.

Ο Τσίπρας πάντως, κόντρα σε αυτές τις απόψεις, είναι αποφασισμένος, όπως έδειξε και στη συζήτηση που έγινε την Πέμπτη στον διευρυμένο πρωινό καφέ, να μην υποστείλει το λάβαρο της επιθετικής αντιπολίτευσης. Μετά την πρόταση μομφής στον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα σκέφτεται, λένε οι πληροφορίες, να υποβάλλει σε τακτική βάση, ενδεχομένως και μία φορά τον μήνα, ερωτήσεις στον πρωθυπουργό προκειμένου να αντιπαρατίθεται κατά πρόσωπο μαζί του. Ο πρώτος λόγος είναι ότι η έξαρση της πανδημίας περιορίζει την αντιπολιτευτική τακτική και καθιστά απαγορευτικές τις λαϊκές συγκεντρώσεις και τις περιοδείες στην επαρχία μέχρι την άνοιξη. Και ο δεύτερος είναι ότι στην απολογιστική συζήτηση που έγινε στην Κουμουνδούρου για την πρόταση μομφής το συμπέρασμα που εξήχθη είναι ότι «εφεξής τα προβλήματα που θα προκύψουν από το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού και τους εκπλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας θα τα έχει ο Μητσοτάκης».

Υπάρχουν όμως και οι πεσιμιστές που θεωρούν ότι ο πρωθυπουργός, αν δει ότι το πρόβλημα των πλειστηριασμών μετατρέπεται σε σοβαρή απειλή για την κυβέρνησή του, μπορεί να ζητήσει την αναστολή εφαρμογής του νόμου για όσο διάστημα, μετά την 1η Ιανουαρίου, δοκιμάζονται τα νοικοκυριά και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις από την πανδημία του COVID-19. Επίσης, δεν είναι λίγοι αυτοί στον ΣΥΡΙΖΑ που έχουν τη γνώμη ότι η κριτική για την πανδημία είναι δίκοπο μαχαίρι.

Εάν ξεπεράσει κάποιο όριο, μπορεί και να γυρίσει μπούμερανγκ στην Κουμουνδούρου, αφού ναι μεν υπάρχει μια διάχυτη δυσαρέσκεια, αλλά αυτή περισσότερο είναι απότοκο της κόπωσης και του φόβου για τα επερχόμενα και όχι τόσο για τα μέτρα -τα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, είναι σχεδόν ίδια σε ολόκληρη την Ευρώπη- και τις κυβερνητικές παραλείψεις στις οποίες εστιάζει την κριτική της η αντιπολίτευση. Το πιθανότερο είναι ότι η κριτική του Τσίπρα, σύμφωνα με συνεργάτες του, θα συμπυκνώνεται στη διαπίστωση: «Τον Μάρτιο η κυβέρνηση, και γι’ αυτό τη στηρίξαμε, ήταν μπροστά από τον κορωνοϊό, ενώ τώρα τρέχει πίσω του. Και από τον φόβο των οικονομικών επιπτώσεων από ένα lockdown δεν παίρνει εγκαίρως τα μέτρα που χρειάζονται».

Μπούμερανγκ

Βεβαίως, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και οι στενοί συνεργάτες του γνωρίζουν ότι η αρνητική κριτική τους -και μάλιστα σε υψηλούς τόνους- δεν αποδίδει επειδή ακόμη δεν έχει ξεπεραστεί η αρνητική εικόνα για τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ, ενώ επικοινωνιακά αποδομείται -και σχετικά εύκολα- από την κυβέρνηση όταν η κριτική σκοντάφτει σε εσωτερικές αντιπαραθέσεις, άμα και διαφωνίες (ειδικά από τους «53+» και την αριστερή μειοψηφία του κόμματος), για την ορθότητά της.

Επιπροσθέτως, ο Αλέξης Τσίπρας από την ευρωπαϊκή εμπειρία του ως πρωθυπουργός ξέρει ότι η πιθανότητα το παιχνίδι της τύχης να γυρίσει υπέρ του Μητσοτάκη δεν είναι μικρή. Επειδή η πανδημία δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, αλλά ευρωπαϊκό και παγκόσμιο, δεν αποκλείεται -τώρα που το δεύτερο κύμα, μετά την Ισπανία και την Ιταλία, γονατίζει και τη Γαλλία και τη Γερμανία- οι Βρυξέλλες να αποφασίσουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των ΗΠΑ και της Αυστραλίας και να κόψουν όσο χρήμα (εν προκειμένω ευρώ) χρειαστεί για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της. Και όταν λέμε να κόψουν χρήμα, εννοούμε να εκδοθούν άμεσα ευρωπαϊκά ομόλογα τα οποία θα αγοράσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα χρήματα να δοθούν αναλογικά σε κάθε χώρα για να στηριχθούν οι εργαζόμενοι, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις.

Μια τέτοια κίνηση, σύμφωνα με πηγές, εξετάζεται και είναι ανεξάρτητη από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα χρήματα από το οποίο δεν αναμένεται να δοθούν πριν από τον Ιούνιο του 2021, αφού η τελική έγκριση των προγραμμάτων που θα υποβάλουν οι χώρες δεν πρόκειται να δοθεί πριν από τον Απρίλιο. Εφόσον, οι Βρυξέλλες εγκρίνουν ένα τέτοιο σχέδιο διάσωσης, ένθερμος υποστηρικτής του οποίου είναι και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εξυπακούεται ότι το τοπίο θα αλλάξει άρδην. Οχι μόνο στην οικονομία και στην κοινωνία, αλλά και στην πολιτική.

Στην περίπτωση αυτή η προσπάθεια που θα χρειαστεί η αξιωματική αντιπολίτευση για να κερδίσει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας θα γίνει έτι κοπιώδης, ενώ θα χρειαστούν και πολλές και σημαντικές αλλαγές στις θέσεις και τις προγραμματικές της επεξεργασίες εάν ο Ερντογάν, μετά την Ελλάδα και τη Γαλλία, προχωρήσει, στο όνομα του Ισλάμ, της «Γαλάζιας Πατρίδας» και του νεοοθωμανισμού, σε πλήρη ρήξη με τη Δύση. Κάτι που δεν είναι πιθανό, αλλά τουλάχιστον μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου, οπότε και λήγουν οι NAVTEX, η χώρα μας (και συνεπώς κυβέρνηση και αντιπολίτευση) θα πρέπει να βρίσκεται σε επιφυλακή και εθνική ομοψυχία αφού η Αγκυρα μπορεί να προκηρύξει ακόμη και διαγωνισμό για «οικόπεδα» που βρίσκονται δυτικά του 28ου μεσημβρινού και στην αμφιλεγόμενη ΑΟΖ που έχει οριοθετήσει με τη Λιβύη.