Μιλούσαμε την προηγούμενη εβδομάδα για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας (άντε, «και Ανάπτυξης») ως βασικού εκκρεμούς ζητήματος εντός των αναγκαίων αλλαγών στο πεδίο της λεγόμενης «οικονομικής διακυβέρνησης» της Ευρωζώνης. Ας δούμε σήμερα κάποια λιγότερο προφανή, όχι όμως χωρίς σημασία, πεδία.
Ανάμεσα στα δύο μεγάλα πολιτικά σχέδια για την οικονομία της Ένωσης, η «Τραπεζική Ένωση» (Banking Union-BU) πατάει σχεδόν με τα δυο ποδάρια στο έδαφος, ενώ η «Ένωση Κεφαλαιαγορών» (Capital Markets Union-CMU) όλο δοκιμάζει καινούργια φτερά κι όλο κολλημένη στο έδαφος μένει.
Στον τραπεζικό τομέα, με την κοινή, από ειδικό σχηματισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπεζών, εποπτεία των «συστημικών» τραπεζών να έχει πλέον ριζώσει και να λειτουργεί σε γενικές γραμμές επιτυχώς, έγιναν βήματα προόδου και στη δεύτερη συνιστώσα, την ομαλή διάσωση-εκκαθάριση-πτώχευση (resolution) των τραπεζών.
Λόγω ανάγκης μέτρα λήφθηκαν και για την προστασία του συστήματος από το «μαύρο χρήμα» (τον Ιούλιο η Επιτροπή δημοσίευσε σχετικό «πακέτο» και σκοπεύει να ιδρύσει ειδική Αρχή για το «ξέπλυμα») και από τα «κόκκινα δάνεια» (με καίριο βήμα τη δημιουργία δευτερογενούς ευρωπαϊκής αγοράς, που θα τεθεί σε εφαρμογή από το τέλος της τρέχουσας χρονιάς).
Μεγάλος ασθενής, ή μάλλον υγιής που κατέστη ασθενής λόγω πλήρους εγκατάλειψης, είναι ο τρίτος «πυλώνας» της Τραπεζικής Ένωσης, το κοινό ταμείο εγγύησης καταθέσεων (EDIS). Ενώ το αλληλένδετο των τριών «πυλώνων» είναι δεδομένο τόσο με πολιτικά όσο και με επιστημονικά κριτήρια (δεν υπάρχει Ένωση χωρίς και κοινή εποπτεία και κοινή διάσωση και κοινό ταμείο καταθέσεων) κι ενώ, από το 2016, υφίσταται, επίσης δεσμευτικός, «οδοδείκτης» (roadmap), που περικλείει την ολοκλήρωση του EDIS, στην πλήρη και πλήρως αμοιβαιοποιημένη μορφή του, άλλη μια προεδρία, η σλοβενική, πέρασε κι ακόμα μείναμε στα λόγια.
Είναι αλήθεια ότι η Γερμανία παγίως αντιδρούσε σε κάθε μορφής κοινό χρέος, ακόμα και εκείνης που δημιουργεί ασφάλεια και στους καταθέτες και στο πιστωτικό σύστημα. Θα συνεχίσει άραγε να αντιδρά με την εν εξελίξει αλλαγή κυβερνητικής φρουράς; Η επιλογή πάντως του αρχηγού των Φιλελευθέρων για το Υπουργείο Οικονομίας είναι κακός οιωνός. Τα πράγματα δυσκόλεψαν ακόμα περισσότερο από τα μπρος-πίσω της Επιτροπής, που «νέρωσε» στην πορεία την πρόταση και τη φιλοδοξία της –γίνεται πια λόγος για ένα EDIS σε στάδια και υπό προϋποθέσεις-, καθώς και από τη σύμπηξη, με αφορμή το Ταμείο Ανάκαμψης και τη λογική που το διέπει, της «συμμαχίας των σφιχτοχέρηδων», η οποία αντιτίθεται σε κάθε κοινό σχέδιο σε έναν τομέα στον οποίο, ας μην το ξεχνάμε, απαιτείται ομοφωνία. Για μια όμως ακόμα φορά ας ειπωθεί το αυτονόητο: χωρίς EDIS, δεν υπάρχει Τραπεζική Ένωση.
Στον τομέα των αγορών κεφαλαίου, η CMU, χτυπημένη τόσο από δομικά προβλήματα (η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι «χώρα», ώστε να κυκλοφορούν αυτόματα τα κεφάλαια, ενώ και η κουλτούρα των περισσότερων λαών είναι κυρίως «τραπεζοκεντρική»), όσο και από τη συγκυρία (το Brexit στέρησε από τη CMU ένα κέντρο παγκόσμιας εμβέλειας αλλά και μια χώρα-μοχλό, την οποία κατέστησε μάλιστα σφοδρή ανταγωνίστρια), δεν θέλει να παραδεχθεί ότι ξεψυχάει. Τα βήματα, όμως, αν και όχι ασήμαντα, δεν μπορούν να οδηγήσουν στο αναγκαίο άλμα, δηλαδή στη δημιουργία μιας νέας «κοινής αγοράς» για την άντληση κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις, και ιδίως τις μικρομεσαίες.
Η ενοποίηση κάποιων κανόνων (όπως για το Ενημερωτικό Δελτίο/Prospectus, που απαιτείται για την εισαγωγή στο Χρηματιστήριο), η προσπάθεια αναζωπύρωσης κάποιων ελαφρώς εγκαταλειμμένων αγορών (όπως των «τιτλοποιήσεων»/securitization), η σχεδόν συγκινητική, μέσα στην αφέλεια της, ευχή για «εναρμόνιση» σε κρίσιμα πεδία χωρίς τα οποία δεν νοείται «κοινή αγορά» (πτωχευτικό δίκαιο, εταιρικό δίκαιο, φορολόγηση), καθώς και κάποια διάσπαρτα μέτρα στο χώρο των «επενδυτικών οχημάτων» (funds), δεν αρκούν. Ούτε, φοβούμαι, έχει τη δυναμική να είναι ποιοτικά διαφορετικός ο γύρος προτάσεων που θα εγκαινιαστεί σε λίγες ημέρες από την Επιτροπή και περιλαμβάνει μέτρα όπως η «κεντροποίηση» (one-stop-shop) της παρεχόμενης σε επενδυτές και καταναλωτές πληροφόρησης γύρω από εταιρίες και γενικώς δεδομένα των ευρωπαϊκών αγορών. Το πρόβλημα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών δεν έχει να κάνει με «μπλοκάρισμα» από μια χώρα ή ομάδα χωρών, αλλά από τον τρόπο συγκρότησης της οικονομίας της Ευρωζώνης –και βέβαια από το πάγιο έλλειμμα πολιτικής φαντασίας και τόλμης.
Μένει, και θα το συζητήσουμε στο τρίτο και τελευταίο μέρους αυτού του μίνι σίριαλ, ο πιο πολιτικός τομέας των αναγκαίων αλλαγών: στην ίδια τη «διακυβέρνηση» της ευρωπαϊκής οικονομίας.