Το πρωί της Πέμπτης 12/10/2023 και ενώ η τηλεόραση στο σπίτι μου έδειχνε σπίτια που είχαν καταστραφεί και ανθρώπους να σπαράζουν επάνω από τα κουφάρια των δικών τους ανθρώπων, διάβασα στη Washington Post ένα κείμενο-ανάλυση του Γιουβάλ Νόα Χαράρι.
Για όσους δεν τον γνωρίζετε, είναι ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ και έχει γράψει τα «Sapiens» και «Homo Deus», με τα οποία έγινε διάσημος – κι όχι άδικα. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, αυτός ο λαμπρός άνθρωπος στέκει σοκαρισμένος από τα όσα έγιναν στην αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς, αλλά ψάχνει τις απαντήσεις για τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή την εθνική ταπείνωση.
Στο άρθρο του αναφέρεται στον 99χρονο θείο του και την 89χρονη θεία του, που κρύφτηκαν για να γλιτώσουν όσο οι ένοπλοι της Χαμάς έψαχναν σαν πεινασμένα σκυλιά να βρουν Ισραηλινούς, απλούς πολίτες, για να τους σκοτώσουν με τον πιο αποτρόπαιο τρόπο. Οι θείοι του Χαράρι έζησαν και επιβίωσαν από το Ολοκαύτωμα, έχοντας κρυφτεί σε πιθανά και απίθανα μέρη για να μην τους βρουν, αντίστοιχα, οι Ναζί. Ο ίδιος υπογραμμίζει πως το κράτος του Ισραήλ δημιουργήθηκε ώστε αυτό να μη συμβεί ποτέ ξανά στην Ιστορία. Αλλά να που συνέβη, όμως, με τον πλέον εμφατικό τρόπο. Ο Χαράρι, επίσης, σημειώνει πως αυτή η τελευταία επίθεση δεν μπορεί να συγκριθεί με την αντίστοιχη στρατιωτική επίθεση που είχε δεχθεί το Ισραήλ πριν από μισό αιώνα, στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ.
Στην ανάλυσή του ο ιστορικός τονίζει πως όλα όσα ακούμε και βλέπουμε σήμερα μετά την επίθεση της Χαμάς, έχουν τρομακτικές ομοιότητες αλλά και διαφορές από τα όσα όσα έγιναν και κατά το Ολοκαύτωμα, αλλά και στα πογκρόμ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας εναντίον των Ισραηλινών. Σε κάθε περίπτωση, σήμερα, το κράτος του Ισραήλ δεν κατάφερε να προστατέψει τους πολίτες του και για αυτό φέρει ακέραιη την ευθύνη ο Νετανιάχου και ο λαϊκισμός του, σύμφωνα πάντα με τον Χαράρι, τον οποίον μπορεί να χαρακτηρίζει ως ιδιοφυή στις δημόσιες σχέσεις, αλλά τον εγκαλεί και τον αποκαλεί ως εντελώς ανίκανο για Πρωθυπουργό. Ο ιστορικός γράφει πως «ο Νετανιάχου διχάζει το έθνος, ότι έχει διορίσει σε κομβικές θέσεις ανθρώπους που είναι πιστοί στο ίδιον, αλλά δεν έχουν προσόντα». Ο Χαράρι αναφέρει πως «υπάρχουν πολλά να καταλογίσει κάποιος στο Ισραήλ για τη στάση του στο παρελθόν. Αυτό δεν αλλάζει, αλλά ας ελπίσουμε ότι όταν διασφαλίσουμε τη νίκη εναντίον της Χαμάς, οι Ισραηλινοί όχι απλώς θα αποδώσουν ευθύνες στην κυβέρνηση, αλλά θα γυρίσουν την πλάτη στις λαϊκιστικές θεωρίες συνωμοσίας και τις μεσσιανικές φαντασιώσεις και θα κάνουν μια ειλικρινή προσπάθεια να επανέλθουν στις ιδρυτικές αρχές του κράτους του Ισραήλ: Τη δημοκρατία στο εσωτερικό του και την ειρήνη γύρω του».
Διαβάζεις, λοιπόν, αυτό το -αν μη τι άλλο- ψύχραιμο και εμπεριστατωμένο κείμενο από αυτόν τον λαμπρό άνθρωπο και μετά ρίχνεις μια ματιά στα ελληνικά κανάλια, στα πάνελ που έχουν στηθεί για να αναλύσουν τον πόλεμο στο Ισραήλ. Κάποιοι από τους ομιλητές είναι πραγματικά σπουδαίοι στις αναλύσεις τους, αλλά δίπλα τους είναι πολύ πιθανό να κάθονται άνθρωποι οι οποίοι -ενώ στο παρελθόν έχουν δώσει πάλι τις «απαντήσεις» τους για άλλα ζητήματα- τώρα εμφανίζονται ως γνώστες (και) του Μεσανατολικού. Επιχειρηματολογούν, κιόλας, έχοντας στο βλέμμα τους την απόλυτη βεβαιότητα και σιγουριά, με μια απύθμενη άνεση που κερνά γνώση τους τηλεθεατές, και σχεδόν λένε ότι δεν τους ακούνε αυτοί που πρέπει για να λυθεί το πρόβλημα! Δηλαδή, επί τόσα χρόνια, κανείς δεν κατάφερε να προσεγγίσει τη λύση του ζητήματος, αλλά εκείνοι ξέρουν. Και θυμίζουν, βεβαίως, κάποιους που συναντάμε στο σούπερ μάρκετ και έχουν πιάσει κουβέντα με έναν που βλέπουν πρώτη φορά στη ζωή τους και του λένε «εγώ θα σου πω τι γίνεται στο Ισραήλ». Μόνο που αυτόν τον ξερόλα στη γειτονιά μας τον βλέπουν πολύ λίγοι, ενώ τους άλλους, στις τηλεοράσεις, τους βλέπουμε πανελλαδικά να κομπορρημονούν.
Είναι δεδομένο πως γύρω μας πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι επαίρονται -πάντα δίχως λόγο- ότι εκείνοι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια σε πολλά ζητήματα. Είτε τους πεις για πλημμύρες, φωτιές, σεισμούς, λιμούς, καταποντισμούς, εκείνοι θεωρούν πως κατέχουν την παγκόσμια γνώση. Το ίδιο συμβαίνει και με πολλούς συναδέλφους μου στα τηλεοπτικά πάνελ που τους βλέπεις και νομίζεις ότι έχουν πάρει από την Ένωση Συντακτών πτυχίο ξερολίασης επί παντός επιστητού.
Και γι’ αυτό, λοιπόν, δεν βλέπω τηλεόραση και για αυτό όταν αισθάνομαι στάλες επάνω μου πρώτα θεωρώ ότι κάποιος με φτύνει -όχι για να μη με ματιάσει, αλλά επειδή είμαι δημοσιογράφος– και μετά σκέφτομαι πως ίσως βρέχει. Αλλά για την ξηρασία και την κλιματική κρίση μπορεί να σας μιλήσει ο χ συνάδελφός μου, ο οποίος δεν έχει την πραγματική σχέση με το θέμα, αλλά θα προσπαθήσει να σας πείσει ότι ξέρει τι πρέπει να κάνουμε για να σώσουμε τον πλανήτη μας – μετά τις διαφημίσεις θα είμαστε και πάλι μαζί, όταν θα γυρίσουμε στην κουβέντα μας θα λύσουμε και το Μεσανατολικό…