Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται σύντομα να μας περιγράψει και το πρόγραμμα των 100 πρώτων ημερών, μετά την ανακοίνωση της νέας κυβέρνησης και αφού, όπως έχει αποδείξει μέχρι σήμερα, εργάζεται πυρετωδώς και με σύστημα. Συνεπώς, θα ξέρει ήδη τι θέλει να κάνει, ποιες είναι οι προτεραιότητές του και πώς θα τις πετύχει. Υποθέτουμε ότι θα εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς της δημόσιας σφαίρας, συμπεριλαμβανομένων της υγείας, της παιδείας, της δημόσιας διοίκησης.
Ποιες είναι αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν αυξήσεις δαπανών για προσλήψεις και επενδύσεις στα βασικά υπουργεία, σε σχολεία, νοσοκομεία, υποδομές. Ηδη έχει ανακοινώσει ότι ξεκινάει με προσλήψεις και ήδη έχει διαβεβαιώσει ότι θεωρεί χαμηλούς τους μισθούς και θα τους αυξήσει. Μάλλον αυτές οι εξαγγελίες δεν ήταν απλώς προεκλογικές, διότι γνωρίζοντας ότι θα επανεκλεγεί στην κυβέρνηση δεν θα έκανε το λάθος να υπόσχεται σήμερα πράγματα που δεν σκοπεύει να κάνει αύριο. Και καλά θα κάνει να αυξήσει μισθούς και συντάξεις διότι είναι πολύ χαμηλοί σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και επίσης καλά θα κάνει να καλύψει όποια κενά παρατηρούνται στα νοσοκομεία και τα σχολεία για να βελτιωθεί το επίπεδο των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Ολα αυτά βεβαίως στο πλαίσιο που επιτρέπουν ο Προϋπολογισμός και το Σύμφωνο Σταθερότητας, που επανέρχεται στην Ε.Ε. Και φυσικά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η χώρα χρειάζεται ενίσχυση των υποδομών της παντού, κατ’ αρχάς στις μεταφορές, αλλά και σε κάθε είδους υποδομή που σχετίζεται με την αναβάθμιση του επιπέδου ζωής.
Ολα αυτά θα συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα που θα ανακοινώσει ο κ. Μητσοτάκης. Ομως δεν συνιστούν απαραιτήτως και μεταρρυθμίσεις. Και συνήθως όταν οι πολιτικοί μας λένε για μεταρρυθμίσεις, μιλάνε για αύξηση δαπανών. Μιλάνε για προσλήψεις και επενδύσεις που είναι ασφαλώς απαραίτητες, αλλά δεν είναι μεταρρυθμίσεις. Για να επικεντρωθούμε στους δύο σημαντικότερους τομείς, την υγεία και την παιδεία, οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να σχεδιαστούν από την αρχή. Και πρέπει να σχεδιαστούν με στόχο να αναβαθμίσουν τις προσφερόμενες υπηρεσίες προς τους πολίτες – και στη συγκεκριμένη περίπτωση, προς τους ασθενείς και τους μαθητές / φοιτητές. Οι πολίτες πρέπει να είναι στο επίκεντρο των μεταρρυθμίσεων και όχι οι κλαδικές οργανώσεις.
Ποιο είναι το όφελος για τους μαθητές από την πρόσληψη νέων δασκάλων και καθηγητών και την αύξηση των μισθών τους, αν, π.χ., η διδακτέα ύλη ή ο τρόπος διδασκαλίας παραμένουν τα ίδια; Ποιο είναι το όφελος για τους ασθενείς από την αύξηση του αριθμού και τις αποδοχές των γιατρών, αν η ταλαιπωρία στα νοσοκομεία παραμένει εξουθενωτική για τους ασθενείς;
Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να έχουν ουσιαστικό όφελος για τους πολίτες και όχι μόνο για τους εργαζομένους στους κλάδους. Πρέπει δηλαδή, εφόσον γίνουν αυξήσεις μισθών και προσωπικού, να απαιτηθεί ταυτόχρονα και βελτίωση των υπηρεσιών.
Και είμαστε ακόμη πολύ πίσω στο επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρει το κράτος στους πολίτες. Η αιτία δεν είναι οι χαμηλές αμοιβές. Η αιτία είναι αφενός η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού υψηλής ποιότητας σε όλους τους κλάδους των δημόσιων υπηρεσιών και αφετέρου η παντελής έλλειψη σύγχρονων διαδικασιών. Οι διαδικασίες που χρησιμοποιούμε είναι του περασμένου αιώνα. Για παράδειγμα, στην παιδεία η διδακτέα ύλη του δημοτικού σχολείου είναι η ίδια με αυτή που διδασκόμασταν τη δεκαετία του ’70. Και ο τρόπος, δυστυχώς, που τη διδάσκονται σήμερα τα παιδιά είναι ακόμη ο ίδιος. Σαν να μην υπήρξε καμία τεχνολογική εξέλιξη, σαν να μην υπήρξαν ποτέ νέες εκπαιδευτικές τεχνικές και άλλες απόψεις περί παιδαγωγικής.
Δυστυχώς, τα ίδια κακά επίπεδα υπάρχουν και στα ιδιωτικά σχολεία που αντιγράφουν τα δημόσια και, παρόλο που χρεώνουν αδρά τους γονείς, προσφέρουν πεπαλαιωμένου τύπου εκπαίδευση στα παιδιά. Ασε δε που και στα ιδιωτικά τα παιδιά είναι αναγκασμένα να πληρώνουν τους καθηγητές (του ίδιου σχολείου συνήθως) για ιδιαίτερα.
Στην υγεία ένα από τα μεγάλα προβλήματα των δημόσιων νοσοκομείων είναι οι διαδικασίες, οι οποίες προκαλούν ταλαιπωρία. Και ενώ το επίπεδο των ιατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών θεωρείται από τους ειδικούς αρκετά καλό, το επίπεδο διοίκησης των νοσοκομείων είναι απογοητευτικό.
Και σε αυτό τον τομέα, λοιπόν, εκτός από τις αυξήσεις μισθών, τις προσλήψεις και τις νέες επενδύσεις, χρειάζεται συστηματική προσπάθεια στην οργάνωση των διαδικασιών, από τη στιγμή που ο ασθενής φτάνει στο νοσοκομείο μέχρι τη στιγμή που παίρνει εξιτήριο. Υπάρχει συνολικά πρόβλημα στη δημόσια διοίκηση και αυτό εμποδίζει σημαντικά τη συνολική ανάπτυξη της οικονομίας, ενώ μειώνει και το επίπεδο της ευημερίας.
Η οικονομική ενίσχυση των υπουργείων και των εργαζομένων είναι ένα βήμα αναγκαίο, αλλά σε κάθε περίπτωση ανεπαρκές αν δεν συνοδεύεται από ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που θα αποσκοπούν στο όφελος του πολίτη (π.χ. ασθενούς ή μαθητή / φοιτητή) και όχι μόνο στο όφελος των εργαζομένων στους κλάδους αυτούς.