Τι μας δίδαξε η πρόσφατη σεισμική τραπεζική κρίση που ξεκίνησε από την Αμερική, απείλησε με κατάρρευση το ελβετικό τραπεζικό σύστημα και επεκτάθηκε στη μεγαλύτερη γερμανική τράπεζα προς το παρόν τουλάχιστον, με απρόβλεπτη συνέχεια στο άμεσο μέλλον;
Εγώ προσωπικώς έμαθα πολλά γύρω από το διεθνές τραπεζικό σύστημα αλλά τελικά κατέληξα σε ένα σημαντικό συμπέρασμα : Ότι ο Δυτικός Κόσμος έχει τη μεγάλη τύχη να διαθέτει πολύ ισχυρή Τραπεζική Ηγεσία!
Υπάρχουν πολλές απόψεις περί του αναστήματος και της αξίας των πολιτικών ηγετών της Ευρώπης και της Αμερικής. Συχνά μάλιστα λέγεται ότι δεν υπάρχουν σήμερα πολιτικοί του διαμετρήματος των μεταπολεμικών ηγετών, δηλ. ανάλογοι του Τσόρτσιλ, του Ντε Γκολ ή του Κένεντι. Επ αυτού δεν θα εκφέρω άποψη. Όμως έχω άποψη για την τραπεζική ηγεσία. Απεδείχθη ότι τόσο η Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γιέλεν, όσο και ο Πρόεδρος της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας, Τζερόμ Πάουελ καθώς και η Πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, κράτησαν με σιγουριά και αποτελεσματικότητα το τιμόνι του διεθνούς τραπεζικού συστήματος και κατάφεραν να τιθασεύσουν την αρχόμενη κρίση εν τη γενέσει της. Η συντονισμένη κοινή αντίδρασή τους ήταν άμεση αποφασιστική και απολύτως αποτελεσματική. Και οι πάντα δύσπιστες και νευρικές αγορές αμέσως έδειξαν ότι πείθονται, ηρέμησαν και δεν υπήρξε ο παραμικρός κλυδωνισμός!
Μάλιστα φάνηκε ότι οι βασικοί Κεντρικοί Τραπεζίτες κατάφεραν να κινητοποιήσουν και να συντονίσουν αμέσως όλες τις μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες του κόσμου, οι οποίες αντέδρασαν και αυτές αμέσως και αποτελεσματικά. Από την Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας μέχρι αυτήν του Καναδά, κινήθηκαν όλες αστραπιαία, στην ίδια γραμμή.
Ακόμη και οι συνήθως ράθυμοι και εσωστρεφείς Ελβετοί αναγκάσθηκαν να εμφανισθούν σε διεθνή τηλεοπτική συνέντευξη και να δηλώσουν ότι θα κάνουν ό,τι χρειασθεί για να διασώσουν το δικό τους (και κατ’ επέκτασιν το διεθνές) τραπεζικό σύστημα το οποίον εκείνη την ώρα ευρίσκετο υπό κατάρρευση. Ήταν πολύ ενδιαφέρον να βλέπει κανείς τον Ομοσπονδιακό Πρόεδρο της Ελβετίας, τον οποίον ούτε οι ίδιοι οι Ελβετοί δεν γνωρίζουν καθώς και λοιπούς πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, να προσπαθούν να καθησυχάσουν τη διεθνή κοινή γνώμη σχετικά με τα κοσμοϊστορικά τεκταινόμενα.
Η ηγεσία και το παράδειγμα του Τζ. Πάουελ και της Κρ. Λαγκάρντ υπήρξαν καταλυτικές.
Φυσικά το Τραπεζικό Σύστημα και η ηγεσία του έχουν διδαχθεί πολλά από τη μεγάλη τραπεζική και οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 με την κατάρρευση της Lehman Brothers. Και η Ιστορία έχει καταγράψει την αλησμόνητη δήλωση του Μάριο Ντράγκι, Προέδρου τότε της ΕΚΤ, ο οποίος απέτρεψε την κρίση της Ευρωζώνης το 2012 δηλώνοντας με δύο λέξεις ότι θα κάνει ό,τι χρειασθεί για να το πετύχει. Και το πέτυχε δίνοντας ένα υπόδειγμα ηγεσίας το οποίον ακολούθησαν σήμερα επιτυχώς οι διάδοχοί του στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Δεν νομίζω όμως ότι μπορούμε να απονείμουμε αντίστοιχες δάφνες στους πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης και της Αμερικής, οι οποίοι αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο Δυτικός Κόσμος όπως το ενεργειακό και οι λοιπές παρενέργειες της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Ας φαντασθεί κανείς τι θα συνέβαινε αν οι Κεντρικοί Τραπεζίτες δεν κατόρθωναν να δαμάσουν αμέσως τη σοβαρή τραπεζική κρίση που μόλις είχε ξεσπάσει και επεκτεινόταν με διαστάσεις άγριας πυρκαγιάς. Οι αγορές θα κατέρρεαν, πολλές τράπεζες θα επτώχευαν και πιθανότατα θα είχαμε μία σύγχρονη επανάληψη του μεγάλου κραχ του 1929. Ειδικά σήμερα, οι παγκοσμιοποιημένες αγορές θα αντιδρούσαν πολύ πιο άμεσα και βίαια απ’ ό,τι το 1929 και η κατάρρευση του συστήματος θα ήταν καθολική και ισοπεδωτική. Ίσως ακούγεται υπερβολικό αλλά εγώ πιστεύω ότι η αντίδραση των Κεντρικών Τραπεζιτών όπως την περιέγραψα, απέτρεψε μία τέτοια πιθανή καταστροφική εξέλιξη.
Βέβαια, αντιλαμβάνομαι ότι εδώ στην Ελλάδα είθισται να κατηγορούμε τους τραπεζίτες γενικώς για πολλά θέματα, και εύκολα να τους αποδίδουμε πολύ μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης από αυτό που πιθανόν όντως τους αναλογεί. Άλλωστε ένας εύκολος και δημοφιλής τρόπος να επιβεβαιώνουν μερικοί την αριστερή τους ταυτότητα είναι να ενοχοποιούν τους τραπεζίτες αδιακρίτως, για διάφορα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Αυτήν τη φορά όμως οι Κεντρικοί Τραπεζίτες τουλάχιστον, έσωσαν την παρτίδα και προστάτευσαν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Είμαι περίεργος κατά πόσον ο άθλος αυτός θα τους αναγνωρισθεί, ή αν ο λαϊκισμός για μία φορά ακόμη θα το αποσιωπήσει και θα εξακολουθήσει να τους ενοχοποιεί αδιακρίτως, για παρόντα και μελλοντικά σχετικά προβλήματα.
Νομίζω δε ότι μετά την τραπεζική κρίση, το επόμενο μεγάλο και ακανθώδες ελληνικό πρόβλημα του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος είναι το τεράστιο ύψος του ιδιωτικού χρέους που έχει συσσωρευθεί, το οποίον μόνον προς τον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα ξεπερνάει τα 150 δισ. Ο χειρισμός αυτού του προβλήματος είναι θα είναι η επόμενη μεγάλη πρόκληση και των τραπεζιτών, όπως και πολλών άλλων παραγόντων του οικονομικού και κοινωνικού μας βίου. Οψόμεθα!