Αυτή την ώρα οι πιο αξιόπιστοι συνομιλητές του Ιράν είναι η Ρωσία και η Τουρκία. Με δεδομένη την επιρροή της Μόσχας και της Άγκυρας στην Τεχεράνη, θα περίμενε κάποιος από την Ουάσιγκτον να τα σπάσει μαζί τους σε αυτή την συγκυρία; Μάλλον δύσκολο.
Η κατάσταση είναι εκρηκτική στο Ιράκ, οριακή στη Συρία, επικίνδυνη στο Λίβανο. Η Μέση Ανατολή και η Ανατολική Μεσόγειος μοιάζουν με ένα καζάνι λίγο πριν το σημείο βρασμού.
Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις διέρχονται κρίση, η νομοθετική εξουσία των ΗΠΑ μπλόκαρε την πώληση των αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, ενώ ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διατηρεί άριστες σχέσεις με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Σε αυτό το timing έγινε η συνάντηση Μητσοτάκη-Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Σε αυτή την συγκυρία ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιχείρησε να πείσει τον Ντόναλντ Τραμπ ότι η Ελλάδα είναι αξιόπιστος και προβλέψιμος εταίρος των ΗΠΑ -αντίθετα με την Τουρκία- διεκδικώντας μια δήλωση καταδίκης της τουρκικής προκλητικότητας ή έστω στήριξης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
«Η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης παραβιάζει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και δημιουργεί αστάθεια σε μια προβληματική περιοχή. Χρειαζόμαστε την στήριξή σας ώστε να μην υλοποιηθούν αυτές οι προκλητικές συμφωνίες» είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης όταν κατάφερε να λάβει τον λόγο στην 20λεπτη -one man show- συνέντευξη Τύπου του Ντόναλντ Τραμπ μέσα στον Λευκό Οίκο. Πώς αντέδρασε ο Αμερικανός πρόεδρος ακούγοντας τον Έλληνα πρωθυπουργό να ζητά ευθέως την παρέμβασή του για να ακυρωθεί η τουρκολιβυκή συμφωνία; Η απάντηση του Τραμπ ήταν η απόλυτη σιωπή. Εκκωφαντική σιωπή. Γεγονός ανησυχητικό, διότι στέλνει στην Τουρκία και στον ίδιο τον Ερντογάν ένα μήνυμα ανοχής για τους σχεδιασμούς της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η συνέχεια δεν ήταν καλύτερη. Όταν ο Τραμπ ρωτήθηκε αν θα κάνει deal με τον Μητσοτάκη για την πώληση F-35 στην Αθήνα, ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε για τα 3 εκατ. Έλληνες που ζουν στις ΗΠΑ και αρκέστηκε να σημειώσει ότι θα συζητήσουν, θα διαπραγματευθούν και θα κάνουν πολλές συμφωνίες… Ακόμη κι όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε ξεκάθαρα και δημόσια ότι η Ελλάδα ενδιαφέρεται να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη F-35 μετά το 2023-2024 που θα έχει αποπληρωθεί ο εκσυγχρονισμός των F-16, ζητώντας ευκολίες πληρωμής δεδομένου ότι η Ελλάδα μόλις εξέρχεται από την οικονομική κρίση, ο Ντόναλντ Τραμπ τήρησε στάση παρατηρητή και δεν ανταποκρίθηκε στην «ικεσία» για πώληση F-35. «This is not good» όπως λέει κατά καιρούς και ο ίδιος ο Τραμπ.
Τι άλλο κρατάμε από τη συνέντευξη Τύπου του Αμερικανού προέδρου παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού; Οτι, εκτός των άλλων, ο Ντοναλντ Τραμπ έχει την εντύπωση ότι τζιχαντιστές του ISIS βρίσκονται στην Ελλάδα, όπως στην Γερμανία και την Γαλλία. «No, none. None –none from Greece» τον διόρθωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης και μόνο τότε ο Ντόναλντ Τραμπ απάντησε σιβυλλικά: «Είστε τυχεροί…».
Θα μου πείτε, πώς ερμηνεύονται όλα αυτά; Κατά συνέπεια ήταν καλή ή κακή η συνάντηση Μητσοτάκη-Τραμπ; Ήταν επιτυχία ή αποτυχία η επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον;
Πρέπει να επισημανθεί ότι οι δηλώσεις Τραμπ (και Μητσοτάκη) προηγήθηκαν της συνάντησης του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο των ΗΠΑ και των επίσημων συνομιλιών στις οποίες συμμετείχαν επίσης οι υπουργοί Παιδείας και Ανάπτυξης (γιατί άραγε χρειαζόταν να παρίστανται σε αυτή την χρονική στιγμή;). Άρα, έχουμε μια ελπίδα ότι τα πράγματα μπορεί να πήγαν καλύτερα στο επίσημο σκέλος των συζητήσεων. Και να εικάζουμε ότι οι Αμερικανοί μπορεί να δεσμεύτηκαν ότι θα ασκήσουν την επιρροή τους στο καθεστώς της Τουρκίας για να ξεκινήσει διάλογος με την Ελλάδα. Δεν θα πρέπει όμως να διατηρούμε αυταπάτες. Γιατί η Ουάσιγκτον καλεί την Αθήνα να συζητήσει με την Άγκυρα όλα τα θέματα: όχι μόνο υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ αλλά και χωρικά ύδατα, εναέριο χώρο, γκρίζες ζώνες, τα πάντα…
Και το πιο ανησυχητικό απ’ όλα; Ο Τραμπ έστειλε μήνυμα ανοχής των τουρκικών τσαμπουκάδων στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Κι αυτό δεν είναι καλό. Γιατί ο Τραμπ κάνει πλάτες στον Ερντογάν; Είναι επειδή οι γαμπροί τους κάνουν business, αν ισχύουν οι φήμες; Φταίει ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θέλει να δυσαρεστήσει τον Τούρκο πρόεδρο, σε μια συγκυρία που η Άγκυρα είναι χρήσιμη στην Ουάσιγκτον λόγω της κρίσης στο Ιράν;
Ήταν λάθος που η ελληνική πλευρά επέτρεψε να ανέβει πολύ ο πήχης των προσδοκιών της κοινής γνώμης πριν καν ο πρωθυπουργός πατήσει το πόδι του στην Αμερική;
Σε εκείνους τους Έλληνες που δεν εθελοτυφλούν, η συνάντηση Μητσοτάκη-Τραμπ δεν αφήνει περιθώρια για αυταπάτες. Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καθίσταται πλέον αναγκαιότητα. Αν και σε αυτό το περιβάλλον αστάθειας που διαμορφώνει η κρίση με το Ιράν είναι μάλλον δύσκολο οι τουρκικοί τσαμπουκάδες να εξελιχθούν σε θερμό επεισόδιο. Η Αμερική δεν θα αφήσει δύο συμμάχους στο ΝΑΤΟ να εμπλακούν σε πολεμικές επιχειρήσεις σε αυτό το timing. Αυτό ουδόλως σημαίνει ότι ο Ερντογάν θα σταματήσει τους παλλικαρισμούς προκειμένου να ισχυροποιήσει τις θέσεις του και να δημιουργήσει τετελεσμένα. Ούτε ότι εκλείπει ο κίνδυνος ατυχήματος στο Αιγαίο. Γι’ αυτό η Ελλάδα πρέπει να είναι προετοιμασμένη. Και για το ενδεχόμενο ελληνοτουρκικών συζητήσεων εφ ‘όλης της ύλης, δυστυχώς ακόμη και για θέματα που θεωρούσαμε αδιαπραγμάτευτα.