«Τα πράγµατα θα πάνε στα άκρα», προβλέπει αξιωµατούχος µε γνώση των διπλωµατικών διεργασιών µεταξύ Αγκυρας και Τρίπολης, εξηγώντας ότι ο κ. Ερντογάν θα προχωρήσει στο σχέδιό του γ ια έρευνες υδρογονανθράκων σε ελληνική υφαλοκρηπίδα στον άξονα Ρόδος – Κάρπαθος – Κάσος – Κρήτη και νοτιότερα.

Με σαφήνεια και αποφασιστικότητα, το ελληνικό πολιτικό σύστηµα έστειλε το µήνυµα «ως εδώ!» προς την τουρκική κυβέρνηση, αλλά και τις µεγάλες διεθνείς δυνάµεις που στέκονται απέναντι στις τουρκικές προβοκάτσιες τηρώντας ρόλο παρατηρητή.

«Η Ελλάδα µένει πιστή και στο ∆ιεθνές ∆ίκαιο και στις ισχύουσες συµφωνίες. ∆εν διεκδικεί τίποτα, αλλά δεν εκχωρεί και τίποτα. Και οι Ενοπλες ∆υνάµεις της είναι ανά πάσα στιγµή έτοιµες να υπερασπιστούν την εθνική ακεραιότητα και την εθνική κυριαρχία», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

«Το µήνυµα πρέπει να είναι ότι οι Ενοπλες ∆υνάµεις µας είναι ικανές να εγγυηθούν και θα εγγυηθούν σε κάθε περίπτωση και δεν θα επιτρέψουν την παραµικρή αµφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωµάτων», επισήµανε από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, και πρότεινε η ελληνική διπλωµατία να απειλήσει ακόµη και µε βέτο αξιώνοντας από την Ε.Ε. «την επέκταση των ευρωπαϊκών κυρώσεων σε βάρος των εταιρειών και των προσώπων που θα δράσουν στην περιοχή της παράνοµης συµφωνίας Τουρκίας-Λιβύης».

«∆εν είµαστε δεδοµένοι για κανέναν. Είµαστε δεδοµένοι µόνο για τον ελληνικό λαό και διαπραγµατευόµαστε µε όλους, πάντα µε γνώµονα το συµφέρον του ελληνικού λαού. ∆ιότι οι καλοί σύµµαχοι στις δυσκολίες φαίνονται», προειδοποίησε ο κ. Μητσοτάκης.

Τσουνάµι απειλών από την τουρκική κυβέρνηση

Οπως αναγνώρισε ο πρωθυπουργός, η πιθανή κλιµάκωση της έντασης δεν εξαρτάται από την Ελλάδα. Με την καθηµερινή του συµπεριφορά σε επίπεδο δηλώσεων ο πρόεδρος της Τουρκίας δείχνει τη διάθεσή του να ρίξει λάδι στη φωτιά. «Με τη βοήθεια του Θεού πολύ σύντοµα θα ξεκινήσουµε και σεισµικές έρευνες και γεωτρήσεις», υπογράµµισε ο Τούρκος πρόεδρος κατά τη διάρκεια συνέντευξής του στην τουρκική τηλεόραση, δείχνοντας µάλιστα χάρτη µε την περιοχή νοτίως του Καστελόριζου και ανατολικά της Κρήτης. Σε αυτή τη λωρίδα που ξεκινάει από η Μαρµαρίδα και περνάει σύριζα από τη Ρόδο, την Κάρπαθο, την Κάσο και την Κρήτη, µια θαλάσσια περιοχή εντός FIR Αθηνών όπου η Ελλάδα έχει πλήρη επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες -σύµφωνα µε το ∆ίκαιο της Θάλασσας-, η τουρκική κυβέρνηση θέλει να επεκτείνει την κυριαρχία της.

«Νοµίζω ότι ο Ερντογάν θα υλοποιήσει τις απειλές του», λέει στο «ΘΕΜΑ» υψηλόβαθµος κυβερνητικός παράγοντας για το ενδεχόµενο έναρξης εργασιών από τουρκικά ερευνητικά πλοία στη θαλάσσια περιοχή που επιχειρεί να καρπωθεί η Αγκυρα υλοποιώντας το µνηµόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες που υπέγραψε µε την κυβέρνηση της Τρίπολης. Εξειδικεύοντας την ανάλυσή του ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας θα περάσει από τη ρητορική της δυνατότητας ερευνών στις πράξεις µε αποστολή σεισµογραφικών ή άλλων ερευνητικών σκαφών και πολεµικών
πλοίων, ο ίδιος ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας εξηγεί ότι η φρασεολογία του Ερντογάν δεν αναπτύσσεται για εσωτερική κατανάλωση, αλλά µε σκοπό να προετοιµάσει τη διεθνή κοινή γνώµη.

«Η Ελλάδα µοιάζει να έχει πιαστεί όµηρος των εξελίξεων», σηµειώνει το ίδιο πρόσωπο που κατέχει θέση βαρύνουσας σηµασίας στο ελληνικό πολιτικό σύστηµα.

Πώς θα αντιδράσει η ελληνική κυβέρνηση στη ραγδαία κλιµάκωση των τουρκικών προκλήσεων; Θα αρκεστεί να παρατηρεί την κατάσταση να οδηγείται στα άκρα; «∆εν µπορείς να µην αντιδράσεις», απαντά ο υψηλόβαθµος κυβερνητικός παράγοντας, και όταν του ζητάµε να προσδιορίσει ποια θα είναι τα βήµατα της ελληνικής κινητοποίησης, αρκείται στο εξής: «Το τι θα κάνουµε θα µας το επιβάλει η πραγµατικότητα».

Στα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αµυνας η κυρίαρχη εκτίµηση στην οποία συγκλίνουν οι απόψεις των υπηρεσιακών στελεχών της ελληνικής διπλωµατίας και των ανώτατων αξιωµατικών των Ενόπλων ∆υνάµεων είναι πως οι Τούρκοι συµπεριφέρονται λες και δεν έχουν τίποτε να χάσουν. Αλλωστε στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας δεν υπάρχουν αντιδράσεις για τις απειλητικές και αποσταθεροποιητικές κινήσεις του κ. Ερντογάν, ούτε καν διατυπώνονται δεύτερες σκέψεις για τη σκοπιµότητα της στρατηγικής που ακολουθεί.

«∆εν τον ενδιαφέρει αν θα πάρει ευρύτερη διάσταση ή πόσο θα κρατήσει η πιθανή κρίση», επισηµαίνει διπλωµατική πηγή για την τουρκική ανάλυση σχετικά µε την πιθανή πολεµική αντιπαράθεση στην περίπτωση που η Αγκυρα αποπειραθεί να δηµιουργήσει τετελεσµένα ξεκινώντας σεισµογραφικές έρευνες άνωθεν ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Αντιθέτως, στο ελληνικό στρατόπεδο οι προβλέψεις αφορούν την ανάλυση σχετικά µε το αν ένα πιθανό θερµό επεισόδιο διαρκέσει λίγες ώρες ή έστω λίγες ηµέρες.

«Θα πέσουν πάνω σου όλες οι ξένες κυβερνήσεις και θα σου πουν κάτσε κάτω να συζητήσεις. Αυτό θέλει ο Τούρκος, αυτό προσπαθεί πριν το 2000», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» διπλωµατικός παράγοντας µε δοκιµασµένες ικανότητες στον χειρισµό των ελληνοτουρκικών θεµάτων.

Η πραγµατικότητα δυσµενέστερη των πολεµικών σεναρίων

Οσα συµβαίνουν σε καθηµερινή βάση στο Αιγαίο είναι χειρότερα ακόµη και από τα προβλεπόµενα στα σενάρια των εθνικών στρατιωτικών ασκήσεων. Την προηγούµενη εβδοµάδα, δε, ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι Τούρκοι «ποτέ δεν υποχώρησαν, ούτε παραδόθηκαν», προαναγγέλλοντας αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στη Λιβύη. Μετά ο Τούρκος αντιπρόεδρος Φουάτ Οκτάι προειδοποίησε ότι «αν είναι αναγκαίο, η Τουρκία θα στείλει στρατό, γεωτρύπανα στην Ανατολική Μεσόγειο και θα εξαπολύσει διασυνοριακή επιχείρηση, θα κάνει οτιδήποτε απαιτείται». Την Τετάρτη, µε αφορµή επίσκεψη του αρχηγού ΓΕΣ αντιστρατήγου Καµπά στις Οινούσσες και την Παναγιά, τουρκικά µαχητικά F-16 πέταξαν 12 φορές µέσα σε 24 λεπτά πάνω από τα δύο ελληνικά νησιά λες και έκαναν εικονική επιδροµή.

Στα πολεµικά παίγνια, προτού οι «ερυθροί» και οι «γαλάζιοι» εµπλακούν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις από θαλάσσης και αέρος, έχουν προηγηθεί επιθετικές δηλώσεις, συµφωνίες µε τρίτες χώρες, µέσω των οποίων οι «κόκκινοι» προσπαθούν να δηµιουργήσουν τετελεσµένα σε βάρος των «µπλε» και βεβαίως προπαρασκευαστικές στρατιωτικές ενέργειες. Ενα από τα βασικά σενάρια στα οποία εκπαιδεύονται τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές ναυτικές και αεροπορικές δυνάµεις εξελίσσεται µε την ανάπτυξη ενός κόκκινου ερευνητικού πλοίου σε περιοχή κυριαρχίας των «γαλάζιων».

Στην υπόθεση του παιγνίου οι «µπλε» απαντούν µε την αποστολή πολεµικών πλοίων στη διαφιλονικούµενη περιοχή, δεδοµένου ότι έχουν αποφασίσει να υπερασπιστούν την κυριαρχία τους και δεν έχουν την επιλογή να τηρήσουν στάση παρατηρητή. Παρά την αντίδραση των «γαλάζιων», το ερυθρό ερευνητικό πλοίο δεν αποµακρύνεται και ως αποτέλεσµα η κατάσταση οδηγείται σε ραγδαία κλιµάκωση. Τότε οι «γαλάζιοι» εξετάζουν διάφορα εναλλακτικά σενάρια, από το ενδεχόµενο αντίδρασης µε ρεσάλτο κοµάντος στο ερευνητικό κάφος, εµβολισµό του κόκκινου πλοίου ή και προειδοποιητικές βολές πυροβόλων, γεγονός που οδηγεί τους «ερυθρούς» στην επιλογή της περαιτέρω κλιµάκωσης µε την αποστολή πολεµικών πλοίων. Ηταν προσχεδιασµένη η κίνηση των «ερυθρών» να ξεκινήσουν την αντιπαράθεση; Το είχαν επιλέξει οι «κόκκινοι» να αποστείλουν µόνο ένα ερευνητικό πλοίο για να θεωρηθεί δυσανάλογη η αντίδραση των «γαλάζιων» και έτσι να προσεταιριστούν τους ισχυρούς παίκτες της διεθνούς κοινότητας;

Σύµφωνα µε το βασικό σενάριο στα πολεµικά παίγνια, στο σηµείο εκείνο η κατάσταση έχει φτάσει στα πρόθυρα του πολεµικού επεισοδίου. Παράλληλα µε τις εχθροπραξίες, η διεθνής κοινότητα παρεµβαίνει στην κατεύθυνση της αποκλιµάκωσης, ασκώντας πίεση κυρίως στην πλευρά των «γαλάζιων» να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου για τη διευθέτηση της κρίσης µε διπλωµατικά µέσα.

Η στάση των Αµερικανών

Στο ακραίο ενδεχόµενο που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις επιδεινωθούν ραγδαία και η πραγµατικότητα προσεγγίσει το σενάριο της άσκησης που περιγράψαµε, µπορεί κάποιος να έχει τη βεβαιότητα ότι για παράδειγµα οι Αµερικανοί θα διαµεσολαβήσουν για την εκτόνωση της κρίσης, ή θα επαληθευτούν οι διπλωµάτες που παρατηρούν ότι η αβεβαιότητα των ΗΠΑ έχει καταστεί η µοναδική σταθερά της σηµερινής εποχής;

Το ελληνικό πολιτικό σύστηµα έστειλε το µήνυµα «ως εδώ!». Σε µια περίοδο όπου οι σχέσεις της κυβέρνησης µε την αξιωµατική αντιπολίτευση διέρχονται περίοδο κρίσης λόγω των αστυνοµικών επιχειρήσεων για την απελευθέρωση παρανόµως καταληφθέντων χώρων, στα εξωτερικά, τα λεγόµενα «εθνικά θέµατα», παρατηρείται µια ασυνήθιστη σύµπλευση της Ν.∆. και του ΣΥΡΙΖΑ. Κοινοβουλευτικοί παράγοντες σηµειώνουν ότι πέραν των συγκυριακών διαφωνιών τους, ειδικά στο ζήτηµα της Τουρκίας οι κύριοι Μητσοτάκης και Τσίπρας µοιάζουν να έχουν συνειδητοποιήσει τον ιστορικό ρόλο τους. Το µεγάλο ερώτηµα, ωστόσο, είναι ποια θα είναι η στάση της κυβέρνησης των Ηνωµένων Πολιτειών σε περίπτωση που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις οδηγηθούν σε εκτροχιασµό.

«Εχουµε δει την ανοχή των Αµερικανών στη ρητορική των τουρκικών προκλήσεων: σε παραβιάσεις χωρικών υδάτων και ελληνικού εναέριου χώρου, σε υπερπτήσεις ελληνικών νησιών από τουρκικά µαχητικά», σχολιάζει διπλωµατικός παράγοντας και προσθέτει: «Αφού οι Αµερικανοί δεν αναµειγνύονται προληπτικά, θα ανακατευτούν στο παρά ένα µε βάση την αρχή του “βρείτε τα συζητώντας”».

Αυτό που είναι πραγµατικά ανησυχητικό είναι o διχασµός ανάµεσα στον Αµερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραµπ και τα νοµοθετικά σώµατα των ΗΠΑ (Βουλή Αντιπροσώπων και Γερουσία). Οι Αµερικανοί βουλευτές επιβάλλουν εµπάργκο στην πώληση µαχητικών F-35 στην Τουρκία ενώ ο κ. Τραµπ χαρακτηρίζει τον κ. Ερντογάν µεγάλο ηγέτη. Το Κογκρέσο ζητά να αναγνωριστεί η Γενοκτονία των Αρµενίων από την Τουρκία ενώ ο Αµερικανός πρόεδρος επιχειρηµατολογεί ότι δεν υπήρξε ολοκαύτωµα! Ο διχασµός αυτός στην κορυφή της αµερικανικής διοίκησης µπορεί να έχει απρόβλεπτες επιπτώσεις, δεδοµένης της εκφρασµένης συµπάθειας του κ. Τραµπ για τον Τούρκο πρόεδρο.

Ο κίνδυνος του αεροπορικού ατυχήµατος

Στον εναέριο χώρο του Αιγαίου η τουρκική Πολεµική Αεροπορία έχει τη δυνατότητα να δηµιουργεί προβλήµατα που εγκυµονούν κινδύνους . Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι την Τρίτη 17 ∆εκεµβρίου σηµειώθηκαν συνολικά 16 εικονικές αεροµαχίες µεταξύ τουρκικών και ελληνικών µαχητικών αεροσκαφών επιφυλακής. «Είµαστε στο έλεος της στατιστικής. Αν προκληθεί ατύχηµα, τότε θα επικρατήσουν άλλες διαδικασίες», είπε κατά πληροφορίες ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας σε Αµερικανό διπλωµάτη µε τον οποίο συναντήθηκε προσφάτως, χωρίς να υπάρξει ωστόσο ουσιαστική ανταπόκριση µε άσκηση πίεσης από την Ουάσινγκτον προς την τουρκική πλευρά.

Πολύ περισσότερο, πριν από περίπου δέκα ηµέρες το αµερικανικό αεροπλανοφόρο που έπλεε στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου επέλεξε να κάνει µια µικρή στρατιωτική άσκηση (ολιγόωρα γυµνάσια τύπου passex) µε δύο τουρκικές φρεγάτες. Το προβληµατικό της συγκεκριµένης υπόθεσης είναι ότι το αµερικανοτουρκικό παίγνιο έγινε σε θαλάσσια περιοχή εντός ελληνικού FIR, χωρίς όµως να ενηµερωθούν ή, πολύ περισσότερο, να ζητηθεί άδεια από τις αρµόδιες ελληνικές αρχές, γεγονός που θορύβησε την Αθήνα.

Μια κρίση τύπου Ιµίων θα ταρακουνήσει συθέµελα την ελληνική κοινωνία. ∆ιότι είναι διαφορετικό πράγµα το 61% της κοινής γνώµης να ανησυχεί για τα Ελληνοτουρκικά και άλλο οι Ελληνες να διαπιστώσουν ξαφνικά ότι είναι αντιµέτωποι µε τον τουρκικό στόλο. Και όσο και αν πολιτικοί µεγάλου βεληνεκούς όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος και η Ντόρα Μπακογιάννη προσπαθούν να προετοιµάσουν την κοινή γνώµη για εφ’ όλης της ύλης διάλογο µε την Τουρκία, η ελληνική κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός δεν µπορούν να ξεκινήσουν διερευνητικές συνοµιλίες µε την Τουρκία µε δική τους πρωτοβουλία. ∆υστυχώς, µια στρατιωτική αντιπαράθεση µικρής κλίµακας στον αέρα ή στη θάλασσα, που θα αποτελούσε τροµακτικό πισωγύρισµα για την ελληνική οικονοµία, θα µπορούσε να γίνει η αφορµή για την έναρξη συνολικής συζήτησης των ελληνοτουρκικών διαφορών.