Η πολιτική σφαγή που προκλήθηκε όταν μια πολιτική διακήρυξη του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών και του State Department εμπεριείχε τον χαρακτηρισμό «ιστορική» για την Συμφωνία των Πρεσπών δείχνει, κατά την ταπεινή μου άποψη, τα όρια των δυνατοτήτων του πολιτικού συστήματος να συζητήσει με την Τουρκία για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών αναζητώντας κάποιου είδους συμβιβασμό.

Είναι ιστορική η Συμφωνία των Πρεσπών;
Ναι, διότι έδωσε τέλος σε μια διαφωνία που κρατούσε κοντά στα 30 χρόνια, μετά την διάλυση της πρώην Γιουγκοσλάβιας. Ναι, διότι επιτρέπει σε δύο γειτονικές χώρες να αποκαταστήσουν πλήρως τις σχέσεις τους. Κι αυτό συνήθως σημαίνει ότι τα οφέλη της συνεργασίας στο οικονομικό επίπεδο και στα άλλα πεδία θα διαχυθούν παντού, με σκοπό την ευημερία των πολιτών. Έπειτα από τέτοιες συμφωνίες η μεγαλύτερη χώρα -συνήθως- αντλεί περισσότερα κέρδη απ’ ότι η μικρότερη.

Είναι ιστορική η Συμφωνία των Πρεσπών;
Όχι, διότι επιτρέπει στους Σκοπιανούς να αυτοαποκαλούνται Μακεδόνες. Διότι τους νομιμοποιεί να θεωρούν τη γλώσσα τους μακεδονική, τους δίνει περιθώρια να προσπαθήσουν να οικειοποιηθούν την μακεδονική ταυτότητα και μπορεί να δημιουργήσει το υπόστρωμα για την ανάπτυξη μιας ρητορικής για υποτιθέμενες αλύτρωτες πατρίδες. Και επειδή συνήθως το κράτος απορροφά την επαρχία, το ελληνικό κράτος δεν πρέπει να αφήσει κανένα περιθώριο για προπαγάνδα, σφετερισμό του όρου μακεδονικός από προϊόντα των Σκοπίων, προσπάθεια για παραχάραξη ιστορικών γεγονότων, κίβδηλη διασύνδεση των Σκοπίων με την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας και προσπάθεια οικειοποίησης του brand name Μέγας Αλέξανδρος.

Σε πολιτικό επίπεδο, οι ΣΥΡΙΖΑίοι βρήκαν ευκαιρία να χαρακτηρίσουν τους δεξιούς πολιτικούς απατεώνες. Προφανώς στο μαγαζί Alexis and friends ξέχασαν ότι επιχειρηματολογούσαν πως δεν είχαν εκλογικές απώλειες λόγω της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αφού λοιπόν οι ΣΥΡΙΖΑίοι λένε ότι δεν έχασαν ψήφους από την μετονομασία των Σκοπίων σε Βόρεια «Μακεδονία» γιατί τώρα χτυπιούνται ότι τα στελέχη της ΝΔ εξαπάτησαν δήθεν το εκλογικό σώμα; Μήπως είχαν υποσχεθεί ο Μητσοτάκης με τον Δένδια ακύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών; Κάθε άλλο, αν θυμάμαι καλά.

Από τον σάλο που ξέσπασε με τον επιθετικό προσδιορισμό «ιστορική» αποκαλύφθηκε για άλλη μια φορά κάτι ακόμη: Ότι οι Αμερικανοί ήταν εκείνοι που καίγονταν και άσκησαν την επιρροή τους να ξαναβαπτιστούν τα Σκόπια. Κι ας μοιάζει η πολιτική τους κολοβή. Γιατί απ’ την μια ήθελαν να σιγουρέψουν πως τα Σκόπια θα μπουν στο ΝΑΤΟ ώστε να μην έχει περιθώρια ο Πούτιν να τα ενσωματώσει οικονομικά και πολιτικά, από την άλλη όμως κάνουν τα στραβά μάτια απέναντι στην Τουρκία που και με τον Πούτιν συνεργάζεται αρμονικά και την Ελλάδα απειλεί καθημερινά με πόλεμο, αν και με την Τουρκία είμαστε σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, αν θυμάστε…

Κι εδώ φτάνουμε στα πραγματικά δύσκολα. Τον επικείμενο διάλογο με την Τουρκία, αρχικά στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών.

Οπου οι δυσκολίες θα είναι πολλές. Η Ελλάδα λέει ότι στις άτυπες συνομιλίες, που δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα και δεν είναι διαπραγματεύσεις, θα συζητηθεί μόνο η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Η Τουρκία λέει ότι στην ατζέντα δεν θα μπουν μόνο οι θαλάσσιες ζώνες αλλά μια σειρά από ζητήματα, τα οποία προφανώς η Αθήνα δεν είναι υποχρεωμένη να δεχθεί.

Το παρελθόν όμως έχει δείξει ότι εκτός από την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, στις διερευνητικές ετέθησαν μια σειρά από ζητήματα: Από το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο που θα μπορούσαν να επεκταθούν στα 12 ναυτικά μίλια αν δεν υπήρχε το τουρκικό casus belli (αλλά και άλλες αντιδράσεις από μεγάλες δυνάμεις που δεν θέλουν να γίνει το Αιγαίο ελληνική χωρική θάλασσα), ως το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου που οι σύμμαχοι προτρέπουν να εξισωθεί με το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης. Για να μην αναφέρω μια σειρά από άλλες τουρκικές διεκδικήσεις από την αβάσιμη θεωρία για δήθεν γκρίζες ζώνες μέχρι την αξίωση της Άγκυρας για αποστρατιωτικοποίηση νησιών. Κι αν σε κάποια θέματα βρεθεί κοινός τόπος με την Τουρκία και συνομολογηθεί συμφωνία, με τα άλλα τι θα γίνει; Θα συμφωνούσε το πολιτικό σύστημα να παραπεμφθούν οι εκκρεμείς διαφορές στη Χάγη;

Σύμφωνοι, με τα σημερινά δεδομένα το σενάριο της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο δεν παίζει. Γιατί; Διότι η Τουρκία θέλει να αποφύγει επιδιαιτησία, αφού πολύ απλά ο Ερντογάν έχει αποφασίσει ότι η Τουρκία έχει την ιδιοκτησία ολόκληρης της Μεσογείου. Αρα δεν μπορεί να δεχθεί τίποτα λιγότερο. Αν όμως οι Τούρκοι κάνουν ντρίμπλα και συμφωνήσουν για παραπομπή των ανεπίλυτων ζητημάτων στη Χάγη, όπου για παράδειγμα το Διεθνές Δικαστήριο θα μπορούσε να κληθεί να αποφασίσει αυτοδικαίως ακόμη κι επί της κυριαρχίας σε συγκεκριμένα νησιά και νησίδες ώστε να οριοθετηθούν οι θαλάσσιες ζώνες, πώς θα αντιδρούσε το πολιτικό σύστημα, οι Ελληνίδες και οι Έλληνες;

Οπως απέδειξε η Συμφωνία των Πρεσπών επί ΣΥΡΙΖΑ και οι δύο πρόσφατες συμφωνίες της Ελλάδας με την Αίγυπτο και την Ιταλία για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, συμβιβασμός σημαίνει αμοιβαίες υποχωρήσεις. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε πίσω, να βρούμε οδό για συνδιαλλαγή και συμβιβασμό, αν -υποθετικά μιλάμε- μια υποτιθέμενη συμφωνία με την Τουρκία πρόκειται να σηματοδοτήσει την προοπτική συμφιλίωσης και εγκατάλειψης των απειλών πολέμων;