«Δεν θέλω του κισσού το πλάνο ψήλωμα
σε ξένα αναστυλώματα δεμένο.
Ας είμαι ένα καλάμι, ένα χαμόδεντρο,
μα όσο να ανεβαίνω, μόνος ν’ ανεβαίνω».
Οταν πριν από πολλά χρόνια το έγραφε ο Γεώργιος Δροσίνης, προφανώς και δεν είχε στο μυαλό του την ανέλιξη κάποιου στην πολιτική. Ή σε ένα καλάμι. Σήμερα, στα πιο πεζά της καθημερινότητάς μας που δεν έχουν ποίηση, αλλά υπεροψία -ανάμεσα στα άλλα- η Ντόρα Μπακογιάννη, σε τηλεοπτικές της δηλώσεις πριν από λίγες ημέρες, ζήτησε από κάποιους υπουργούς, που δεν κατονόμασε, να κατέβουν από το καλάμι. Στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ την Τετάρτη, τίποτε δεν θύμιζε προηγούμενες συνεδριάσεις του σώματος, αφού τώρα είχε θέσεις-αντιθέσεις, συνθέσεις και ψυχολογικές αποσυνθέσεις, αφού κάποιοι βουλευτές έβγαλαν την πίκρα τους επειδή δεν πήραν υπουργικό αξίωμα. Για παράδειγμα, ένας βουλευτής εμφανίστηκε επικριτικός απέναντι σε ορισμένες συμπεριφορές κυβερνητικών στελεχών και είπε: «Κάποιοι δεν έχουν καβαλήσει, έχουν καταπιεί καλάμια».
Παραβλέποντας το ότι είναι ανατομικά πιο δύσκολο το να καταπιείς ένα καλάμι, ως άλλος φακίρης της πολιτικής, από το να το ιππεύσεις, το πιο ενδιαφέρον σε όλο αυτό είναι το να δούμε πώς προήλθε αυτή η φράση. Κατά την ιστορική εκδοχή, ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος, παίζοντας με τα μικρά παιδιά του στις όχθες του Ευρώτα, καβάλησε ένα καλάμι και παρίστανε τον ιππέα. Τον είδε κάποιος και το διέδωσε τρολάροντας στη Σπάρτη, λέγοντας ότι ο βασιλιάς δεν είναι σοβαρός και ότι παίζει παιχνίδια, τα οποία δεν ταιριάζουν με τη θέση του. Για την ίδια έκφραση υπάρχει κι άλλη εκδοχή – διαλέγετε και παίρνετε: Τα παλιά χρόνια, όταν γινόταν γάμος και το ζευγάρι καταγόταν από διαφορετικά χωριά, το μυστήριο γινόταν στο χωριό της νύφης όπου έρχονταν οι καλεσμένοι από το σόι του γαμπρού. Σε έναν τέτοιον γάμο, λοιπόν, πρώτοι ήλθαν στο χωριό αυτοί που καβαλούσαν άλογο, μετά αυτοί σε μουλάρι, μετά σε γαϊδούρι, και έπειτα εμφανίζεται κάποιος καβάλα σε ένα καλάμι. Τον ρωτούν «καλά, καβάλα σε καλάμι έρχεσαι;» και τους απαντά: «Πού να δείτε τους άλλους που έρχονται πιο πίσω, με τα πόδια». Αυτή η βερσιόν κολλάει με την ελληνική ιδιοσυγκρασία και αναδεικνύει σαφέστατα την αλαζονεία κάποιων από ασήμαντες αιτίες.
Οποια εκδοχή κι αν επιλέξετε, το βέβαιο είναι πως η λέξη «καλάμι» παράγεται από το αρχαίο «κάλαμος», το γνωστό πολυετές φυτό που ευδοκιμεί σε υδρότοπους. Συγγενικές λέξεις, το λατινικό “culmus”, το ρωσικό “soloma”, το αρχαίο γερμανικό “halam”, το αγγλικό “helm”. Η φράση χρησιμοποιείται και με προστακτική μορφή «Κατέβα« ή «ξεκαβαλίκεψε από το καλάμι». Ο συγγραφέας Μανώλης Δουκίδης είχε γράψει σχετικά: «Όσο πιο ψηλά καβαλάει κανείς το καλάμι, τόσο πιο πολύ κινδυνεύει να του χωθεί στον κώλο». Που, λογικά, είναι χειρότερο από το να το καταπιείς. Ή και όχι…
Μιλώντας για τα χειρότερα, το τι έχει συμβεί με την εφημερίδα Αυγή τα έχετε πληροφορηθεί. Η ελληνιστική κοινή αυγή σημαίνει το φως του ήλιου και έχει ρίζα από τη λατινική Augustus < augeo που σημείνει αυξάνω. Σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας ημέρας και το πρώτο φως του ήλιου, πριν από την ανατολή, που φέρνει το χάραμα, το ξημέρωμα. Μεταφορικά, αποδίδει το πρώτο ξεκίνημα μιας σπουδαίας καινούριας εξέλιξης, την αρχή. Αναφορικά με την εφημερίδα Αυγή, όλο αυτό φαντάζει ανείπωτα ειρωνικό. Στη ρωμαϊκή μυθολογία, η Αουρόρα (λατ. Aurora) είναι η προσωποποίηση της αυγής και αντιστοιχεί με την ελληνική θεότητα Ηώσαν, θεότητα της αυγής και της ζωής. Η Αουρόρα θεωρείται σαν μια όμορφη γυναίκα που πετάει πάνω από τον ουρανό αναγγέλλοντας την άφιξη του ήλιου. Έχει δυο αδέλφια, τον ήλιο και τη σελήνη. Σύμφωνα με έναν μύθο, πετάει πάνω από τον ουρανό κλαίγοντας για έναν από τους γιους της που σκοτώθηκε και τα δάκρυά της είναι η πρωινή πάχνη στον κόσμο των ανθρώπων. Μάλιστα, ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ αναφέρει την Αουρόρα στο γνωστό θεατρικό του έργο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα».
Περνώντας από την Τέχνη στη λινοτυπία (και αυτό τέχνη ήταν) η Αυγή είναι ιστορική ελληνική εφημερίδα. Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε στην Αθήνα στις 24 Αυγούστου 1952 ως πρωινή καθημερινή έκδοση και συνέχισε μέχρι το Σάββατο 22 Ιουνίου 2024 που κυκλοφόρησε το τελευταίο καθημερινό φύλλο, με εξαίρεση την περίοδο της δικτατορίας. Πλέον, έμεινε η κυριακάτικη έκδοση και μαζί τα ερωτήματα. Ο Στέφανος Κασσελάκης την έκλεισε λόγω κόστους ή για τις τυπωμένες παραφωνίες της, κόντρα στη νέα προεδρική γραμμή; Προφανώς και ελέγχονται όλα αυτά, εννοείται πως οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες και, βασικά, λυγίζουν μπροστά στην προδιαγεγραμμένη έλλειψη πολυφωνίας στον ελληνικό Τύπο. Οπότε ο συνειρμός με αυτό που είχε πει ο Άγγλος στοχαστής Τόμας Φούλερ είναι εύκολος – όσο «απλό» είναι να βάζεις λουκέτο σε μια ιστορική εφημερίδα: «Η σκοτεινότερη ώρα είναι πριν από την αυγή»…