Ο καιρός της Ευρώπης ευνοεί, δυστυχώς, την αναβολή και όχι την αποφασιστικότητα. Και αυτό έχει κρίσιμη επίδραση στο μεγάλο πολιτικό και οικονομικό στοίχημα όχι μόνο της χρονιάς αλλά ολόκληρης της εποχής μας, που δεν είναι άλλο από τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Η Διάσκεψη της για το Κλίμα αρχίζει στις 31 Οκτωβρίου και, τη στιγμή που μιλούμε, δηλαδή στην τελική ευθεία, η πρόκληση μοιάζει να ξεπερνά την Ένωση.
Το πρόβλημα έχει αρκετές πτυχές, που συνδέονται με τη συγκυρία, τα αντανακλαστικά και τη μέθοδο.
Η ενεργειακή κρίση αποδεικνύεται η παραπανίσια σταγόνα που κάνει το ποτήρι της υποτιθέμενης αλλά απαραίτητης συναίνεσης να ξεχειλίσει: η εμφάνιση «δυο μπλοκ», από τη μία των «φεντεραλιστών της ενέργειας» (Γαλλία, Ισπανία, Πολωνία αλλά όχι Τσεχία, Ελλάδα και πιθανώς και Βουλγαρία-Ρουμανία), που επιζητούν τη συγκρότηση μιας νέας και κοινής πολιτικής ενόψει των προβλημάτων παραγωγής και προμήθειας, κι από την άλλη των «υποστηρικτών του στάτους κβο στο όνομα της ελευθερίας της αγοράς» (Γερμανία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Σκανδιναβικές και Βαλτικές χώρες), δεν βοηθά οποιαδήποτε συμφωνία και βγάζει στην επιφάνεια τη δύσκολη συνύπαρξη γενικών στόχων και εθνικών ιδιαιτεροτήτων.
Η συσσώρευση των έκτακτων, και δυνάμει συγκρουσιακών, καταστάσεων (ενέργεια αλλά και κράτος δικαίου, συζήτηση για αναμόρφωση Συμφώνου Σταθερότητας αλλά και μεταρρυθμίσεις στο χώρο του ανταγωνισμού, ψηφιοποίηση αλλά και αντιμετώπιση των τεχνολογικών μονοπωλίων, Μπρέξιτ αλλά και «διαμοιρασμός» των ιματίων του) οδηγεί στην αλληλοεξουδετέρωση των μετώπων: τα μέτρα κατά της εκτός νομικού κεκτημένου Πολωνίας αναβάλλονται μέχρι να βρεθεί «λύση» στο ενεργειακό, το αναγκαστικό άνοιγμα του ενεργειακού, σε συνδυασμό με την προετοιμασία των περιβαλλοντικών μέτρων, στέλνουν για αργότερα τις αποφάσεις στους άλλους τομείς της οικονομίας, καθυστέρηση η οποία οδηγεί, με τη σειρά της, σε δυσκολία να βρεθεί κοινός βηματισμός στα επείγοντα.
Η –σε μεγάλο βαθμό αναπόφευκτη- «σαλαμοποίηση» των μέτρων (άλλο «πακέτο» για το περιβάλλον, άλλο για την ενέργεια, άλλο για το νέο σχήμα πώλησης εκπομπών, άλλη εργαλειοθήκη για την ενίσχυση των νοικοκυριών, άλλες προτεραιότητες ενόψει Γλασκόβης), προστιθέμενη στην εγγενή τεχνική πολυπλοκότητα του εγχειρήματος –η ουσία του οποίου είναι να συμφωνηθεί μια συνολική αλλαγή παραγωγικού μοντέλου- διευρύνει την απόσταση μεταξύ χωρών αλλά και μεταξύ θεμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πυρηνική ενέργεια, την οποία όχι απλώς θέλει αλλά και προωθεί η Γαλλία αλλά αποκρούει, έχοντας την εξοβελίσει από το δικό της μίγμα αλλά και ενόψει ισχυρής παρουσίας των «Πρασίνων» στη νέα κυβέρνηση, η Γερμανία. Το βυζαντινής ερμητικότητας ζήτημα της «ταξονομίας», δηλαδή της απόφασης ποιες θα είναι οι επίσημα δεκτές από όλους ως «πράσινες» δραστηριότητες και ποιες όχι, έχει, αλλά και αποκτά ακόμα περισσότερο μέσα από τέτοιες διαφωνίες, τεράστια πρακτική οικονομική σημασία.
Προσθέστε τη «διακριτικότητα» της Γερμανίας λόγω κυβερνητικής και πολιτικής μετάβασης, την αλλαγή πορείας του μεγάλου ενεργειακού και περιβαλλοντικού παίκτη που λέγεται Νορβηγία, την αποδυνάμωση αλλά όχι ακόμα πτώση των λαϊκιστών της κεντρικής Ευρώπης, που τους κάνει ακόμα πιο επικίνδυνους, και έχετε την εικόνα της κατάστασης: πλήρης κατακερματισμός.
Κι όλα αυτά τη στιγμή που η Διάσκεψη της Γλασκόβης αποδεικνύεται πιο δύσκολη και από αυτήν του Παρισιού: με το πρώτο βήμα, μια γενική συμφωνία, να έχει γίνει, σειρά έχει η εξειδίκευση και μάλιστα, ενόψει των εξελίξεων του κλίματος και την ομοφωνία των επιστημόνων, σε κατεύθυνση έντασης των μέτρων, σφιξίματος των προθεσμιών, ενίσχυσης της συνεργασίας. Με τον Μπάιντεν παρόντα αλλά χωρίς να μπορεί καν να περάσει το δικό του περιβαλλοντικό πακέτο, την κινεζική ηγεσία όχι μόνο απούσα αλλά έχουσα δημοσιοποιήσει αλλαγή πορείας σε σχέση ακόμα και με τους στόχους του Παρισιού, τις αναπτυσσόμενες χώρες να περιμένουν, δικαίως, τη «βοήθεια μετάβασης», σε μέσα και πόρους, με την οποία είχε συνδεθεί η από μέρους τους συμβολή, ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης φεύγει από τα όρια του «καλού μαθητή» και γίνεται αναγκαστικά ρόλος καταλύτη. Καταλύτη, όμως, κουρασμένου και παλαιάς τεχνολογίας.
Οι πιθανότητες το ούτως ή άλλως σκωτσέζικο ντους να γίνει ψυχρολουσία αυξάνουν μέρα με τη μέρα –αλλά πολυτέλεια αποτυχίας δεν υπάρχει.