Μετά τη λήξη του μνημονιακού προγράμματος τι ακολουθεί;
Όπως είναι γνωστό η χρηματοδότηση του προγράμματος, εκ μέρους της ΕΕ, στο οποίο έχει υποβληθεί η ελληνική οικονομία τα τελευταία πέντε χρόνια τελειώνει στο τέλος του 2014.
Θα υπάρχει ακόμη, μόνο η συμφωνηθείσα χρηματοδότηση από το ΔΝΤ ύψους 12 δις ευρώ. Τελειώνει και το Μνημόνιο; Τυπικά ναι. Εκτός αν υπάρξει νέα χρηματοδότηση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2015 (περίπου 12 δις ευρώ) και ως εκ τούτου συμφωνηθεί νέο πρόγραμμα. Σύμφωνα με όλες τις υπάρχουσες πληροφορίες, αλλά και τα πολιτικά συμφραζόμενα , φαίνεται ότι καμία πλευρά δεν επιθυμεί ένα νέο πακέτο χρηματοδότησης με ότι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικό πρόγραμμα. Όμως οι εξελίξεις δεν προμηνύονται τόσο απλές. Συγκεκριμένα :
1. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν επιθυμούν να δώσουν νέο δάνειο στην Ελλάδα. Υπάρχουν εσωτερικές δυσκολίες σε κάθε χώρα δεδομένου ότι οποιαδήποτε χρηματοδότηση πρέπει να εγκριθεί από το αντίστοιχο κοινοβούλιο και ένα ακόμη πακέτο χρηματοδότησης θα έθετε εν αμφιβόλω την αποτελεσματικότητα του μέχρι σήμερα σχεδιασμού κάτι που βεβαίως δεν επιθυμούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και πρωτίστως η γερμανική.
2. Παράλληλα βλέπουν ότι υπάρχει ένα χρηματοδοτικό έλλειμμα περίπου 12,6 δις ευρώ για το 2015 που η κάλυψή του αποτελεί ένα σχετικό πρόβλημα. Η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης (δες στη συνέχεια ) αξιολογείται, αλλά στηρίζεται σε προϋποθέσεις που μπορούν να μεταβληθούν στο προσεχές μέλλον. Επίσης παρότι υπάρχει σε εφαρμογή το πλαίσιο της νέας ευρωπαϊκής διακυβέρνησης εκτιμούν ότι η Ελλάδα αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση και επομένως χρειάζεται τουλάχιστον ένας βαθμός μεγαλύτερης επιτήρησης για την συγκεκριμένη χώρα.
3. Το ΔΝΤ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να συνεχίσει την χρηματοδότηση μιας χώρας της ευρωζώνης χωρίς την ταυτόχρονη παρουσία της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι σκέπτεται να μην προχωρήσει σε χρηματοδότηση των υπολοίπων 12 δις ευρώ που απομένουν και έχουν συμφωνηθεί να χορηγηθούν μέχρι τον Μάρτιο του 2016. Όμως το ΔΝΤ έχει ένα ακόμη πρόβλημα . Ή πρέπει να αποχωρήσει υποστηρίζοντας ότι το χρέος της χώρας είναι βιώσιμο , δεσμεύεται εκ του καταστατικού του, ή αν αποχωρίσει χωρίς αυτή τη διαβεβαίωση , θα πρέπει να απαιτήσει άμεσα τα χρήματα που έχει καταβάλει μέχρι τώρα. Οι ευρωπαίοι βεβαίως δεν επιθυμούν την δεύτερη εξέλιξη διότι κάποιος πρέπει να επιστρέψει ποσόν περίπου 30 δις ευρώ στο ΔΝΤ. Η Ελλάδα σίγουρα δεν μπορεί. Για το λόγο αυτό η ανάγκη να καταστεί το ελληνικό χρέος βιώσιμο αποτελεί τη Λυδία λίθο του ζητήματος. Εδώ όπως είναι γνωστό αρχίζουν άλλου είδους προβλήματα δεδομένου ότι οι ευρωπαίοι αρνούνται να υποστούν απομείωση των χορηγηθέντων δανείων στην Ελλάδα και προσανατολίζονται στην χρονική επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και σε μείωση των επιτοκίων , κάτι που δύσκολα θα καταστήσει το ελληνικό δημόσιο χρέος βιώσιμο.
4. Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία δεν επιθυμεί πρωτίστως για πολιτικούς λόγους νέα χρηματοδότηση και νέα συμφωνία, υποστηρίζει ότι μπορεί να καλύψει οποιοδήποτε χρηματοδοτικό κενό το 2015, ακόμη και αυτό που θα προκύψει εάν φύγει το ΔΝΤ. Το χρηματοδοτικό κενό , αν αποχωρήσει το ΔΝΤ και δεν χορηγήσει τις συμφωνηθείσες δόσεις του 2015 θα ανέλθει σε 12,6δις ευρώ+ 7,2 δις ευρώ = 19,8 δις ευρώ, δεδομένου ότι υπάρχουν για το 2015 τέσσερις δόσεις των 1,8 δις ευρώ η κάθε μία. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ύπαρξη ή όχι πρόσθετων χρηματοδοτικών αναγκών του ελληνικού κράτους (πέρα από τα αρχικώς υπολογισθέντα 12,6 δις ευρώ)μεσοπρόθεσμα και το ύψος τους, αποτελούν συνάρτηση των αποτελεσμάτων των stress tests στις τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες που θα διενεργήσει η ΕΚΤ στα τέλη του τρέχοντος έτους, στο πλαίσιο της διαδικασίας τραπεζικής ενοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και του βαθμού προόδου και των εισπράξεων του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων. Επομένως οι πόροι στους οποίους υπολογίζει η ελληνική κυβέρνηση είναι τα υπόλοιπα του ΤΧΣ (περίπου 11 δις ευρώ, με την προϋπόθεση να μην χρειασθούν νέα κεφάλαια για το τραπεζικό σύστημα ), με την κεντρική διαχείριση αδρανών ρευστών διαθεσίμων φορέων της γενικής κυβέρνησης, των οποίων η διαχείριση ήταν έως τώρα κατακερματισμένη σε αυτούς, θα καλύψει μέρος των χρηματοδοτικών αναγκών από τον Μάιο του 2014 έως τον Μάιο του 2015, της τάξης των €3 δισ., με εκδόσεις ομολόγων . Η επιτυχία έκδοσης ομολόγων όπως γίνεται κατανοητό εξαρτάται από πλήθος παραγόντων και έχει μεγάλη αβεβαιότητα. Επίσης θα αυξήσει και το κόστος δανεισμού δεδομένου ότι αυτό θα υπερβαίνει κατά πολύ το αντίστοιχο κόστος με το οποίο δανείζεται από το ESM.
5. Υπάρχει μια περαιτέρω δυσκολία για την ελληνική κυβέρνηση : Η ΕΚΤ, έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα για την παροχή ρευστότητας, εάν η Ελλάδα δεν βρίσκεται σε κάποιο πρόγραμμα με αυστηρή επιτήρηση. Γίνεται αντιληπτό το τεράστιο πρόβλημα που προκύπτει για την απρόσκοπτη συνέχιση της χρηματοδότησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος αν πράγματι συμβεί κάτι τέτοιο.
6. Ένα σενάριο που εξετάζεται και μπορεί να ικανοποιεί όλες τις πλευρές είναι να μετατραπεί το υπόλοιπο του δανείου του ΔΝΤ σε προληπτική γραμμή πίστωσης (Precautionary Credit Line). Έτσι, το Ταμείο δεν θα δώσει άλλα χρήματα παρά μόνο εάν η Ελλάδα αντιμετωπίσει δυσκολίες χρηματοδότησης από την αγορά. Αφού δεν δίνει λεφτά το ΔΝΤ, δεν χρειάζεται να δώσει ούτε η Ευρωζώνη. Δύσκολο σενάριο για να επιβεβαιωθεί . Η Ελλάδα με τον έμμεσο αυτό τρόπο θα παραμείνει σε πολύ υψηλότερη επιτήρηση από αυτή των υπολοίπων χωρών, που δεν θα ονομάζεται Μνημόνιο , αλλά θα απέχει ελάχιστα από αυτό.
7. Το μόνο σίγουρο, με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, είναι ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να ευρίσκεται υπό το καθεστώς υψηλής επιτήρησης για αρκετό χρονικό διάστημα ακόμη.
Κώστας Μελάς
Όπως είναι γνωστό η χρηματοδότηση του προγράμματος, εκ μέρους της ΕΕ, στο οποίο έχει υποβληθεί η ελληνική οικονομία τα τελευταία πέντε χρόνια τελειώνει στο τέλος του 2014.
Θα υπάρχει ακόμη, μόνο η συμφωνηθείσα χρηματοδότηση από το ΔΝΤ ύψους 12 δις ευρώ. Τελειώνει και το Μνημόνιο; Τυπικά ναι. Εκτός αν υπάρξει νέα χρηματοδότηση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2015 (περίπου 12 δις ευρώ) και ως εκ τούτου συμφωνηθεί νέο πρόγραμμα. Σύμφωνα με όλες τις υπάρχουσες πληροφορίες, αλλά και τα πολιτικά συμφραζόμενα , φαίνεται ότι καμία πλευρά δεν επιθυμεί ένα νέο πακέτο χρηματοδότησης με ότι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικό πρόγραμμα. Όμως οι εξελίξεις δεν προμηνύονται τόσο απλές. Συγκεκριμένα :
1. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν επιθυμούν να δώσουν νέο δάνειο στην Ελλάδα. Υπάρχουν εσωτερικές δυσκολίες σε κάθε χώρα δεδομένου ότι οποιαδήποτε χρηματοδότηση πρέπει να εγκριθεί από το αντίστοιχο κοινοβούλιο και ένα ακόμη πακέτο χρηματοδότησης θα έθετε εν αμφιβόλω την αποτελεσματικότητα του μέχρι σήμερα σχεδιασμού κάτι που βεβαίως δεν επιθυμούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και πρωτίστως η γερμανική.
2. Παράλληλα βλέπουν ότι υπάρχει ένα χρηματοδοτικό έλλειμμα περίπου 12,6 δις ευρώ για το 2015 που η κάλυψή του αποτελεί ένα σχετικό πρόβλημα. Η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης (δες στη συνέχεια ) αξιολογείται, αλλά στηρίζεται σε προϋποθέσεις που μπορούν να μεταβληθούν στο προσεχές μέλλον. Επίσης παρότι υπάρχει σε εφαρμογή το πλαίσιο της νέας ευρωπαϊκής διακυβέρνησης εκτιμούν ότι η Ελλάδα αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση και επομένως χρειάζεται τουλάχιστον ένας βαθμός μεγαλύτερης επιτήρησης για την συγκεκριμένη χώρα.
3. Το ΔΝΤ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να συνεχίσει την χρηματοδότηση μιας χώρας της ευρωζώνης χωρίς την ταυτόχρονη παρουσία της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι σκέπτεται να μην προχωρήσει σε χρηματοδότηση των υπολοίπων 12 δις ευρώ που απομένουν και έχουν συμφωνηθεί να χορηγηθούν μέχρι τον Μάρτιο του 2016. Όμως το ΔΝΤ έχει ένα ακόμη πρόβλημα . Ή πρέπει να αποχωρήσει υποστηρίζοντας ότι το χρέος της χώρας είναι βιώσιμο , δεσμεύεται εκ του καταστατικού του, ή αν αποχωρίσει χωρίς αυτή τη διαβεβαίωση , θα πρέπει να απαιτήσει άμεσα τα χρήματα που έχει καταβάλει μέχρι τώρα. Οι ευρωπαίοι βεβαίως δεν επιθυμούν την δεύτερη εξέλιξη διότι κάποιος πρέπει να επιστρέψει ποσόν περίπου 30 δις ευρώ στο ΔΝΤ. Η Ελλάδα σίγουρα δεν μπορεί. Για το λόγο αυτό η ανάγκη να καταστεί το ελληνικό χρέος βιώσιμο αποτελεί τη Λυδία λίθο του ζητήματος. Εδώ όπως είναι γνωστό αρχίζουν άλλου είδους προβλήματα δεδομένου ότι οι ευρωπαίοι αρνούνται να υποστούν απομείωση των χορηγηθέντων δανείων στην Ελλάδα και προσανατολίζονται στην χρονική επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και σε μείωση των επιτοκίων , κάτι που δύσκολα θα καταστήσει το ελληνικό δημόσιο χρέος βιώσιμο.
4. Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία δεν επιθυμεί πρωτίστως για πολιτικούς λόγους νέα χρηματοδότηση και νέα συμφωνία, υποστηρίζει ότι μπορεί να καλύψει οποιοδήποτε χρηματοδοτικό κενό το 2015, ακόμη και αυτό που θα προκύψει εάν φύγει το ΔΝΤ. Το χρηματοδοτικό κενό , αν αποχωρήσει το ΔΝΤ και δεν χορηγήσει τις συμφωνηθείσες δόσεις του 2015 θα ανέλθει σε 12,6δις ευρώ+ 7,2 δις ευρώ = 19,8 δις ευρώ, δεδομένου ότι υπάρχουν για το 2015 τέσσερις δόσεις των 1,8 δις ευρώ η κάθε μία. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ύπαρξη ή όχι πρόσθετων χρηματοδοτικών αναγκών του ελληνικού κράτους (πέρα από τα αρχικώς υπολογισθέντα 12,6 δις ευρώ)μεσοπρόθεσμα και το ύψος τους, αποτελούν συνάρτηση των αποτελεσμάτων των stress tests στις τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες που θα διενεργήσει η ΕΚΤ στα τέλη του τρέχοντος έτους, στο πλαίσιο της διαδικασίας τραπεζικής ενοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και του βαθμού προόδου και των εισπράξεων του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων. Επομένως οι πόροι στους οποίους υπολογίζει η ελληνική κυβέρνηση είναι τα υπόλοιπα του ΤΧΣ (περίπου 11 δις ευρώ, με την προϋπόθεση να μην χρειασθούν νέα κεφάλαια για το τραπεζικό σύστημα ), με την κεντρική διαχείριση αδρανών ρευστών διαθεσίμων φορέων της γενικής κυβέρνησης, των οποίων η διαχείριση ήταν έως τώρα κατακερματισμένη σε αυτούς, θα καλύψει μέρος των χρηματοδοτικών αναγκών από τον Μάιο του 2014 έως τον Μάιο του 2015, της τάξης των €3 δισ., με εκδόσεις ομολόγων . Η επιτυχία έκδοσης ομολόγων όπως γίνεται κατανοητό εξαρτάται από πλήθος παραγόντων και έχει μεγάλη αβεβαιότητα. Επίσης θα αυξήσει και το κόστος δανεισμού δεδομένου ότι αυτό θα υπερβαίνει κατά πολύ το αντίστοιχο κόστος με το οποίο δανείζεται από το ESM.
5. Υπάρχει μια περαιτέρω δυσκολία για την ελληνική κυβέρνηση : Η ΕΚΤ, έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα για την παροχή ρευστότητας, εάν η Ελλάδα δεν βρίσκεται σε κάποιο πρόγραμμα με αυστηρή επιτήρηση. Γίνεται αντιληπτό το τεράστιο πρόβλημα που προκύπτει για την απρόσκοπτη συνέχιση της χρηματοδότησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος αν πράγματι συμβεί κάτι τέτοιο.
6. Ένα σενάριο που εξετάζεται και μπορεί να ικανοποιεί όλες τις πλευρές είναι να μετατραπεί το υπόλοιπο του δανείου του ΔΝΤ σε προληπτική γραμμή πίστωσης (Precautionary Credit Line). Έτσι, το Ταμείο δεν θα δώσει άλλα χρήματα παρά μόνο εάν η Ελλάδα αντιμετωπίσει δυσκολίες χρηματοδότησης από την αγορά. Αφού δεν δίνει λεφτά το ΔΝΤ, δεν χρειάζεται να δώσει ούτε η Ευρωζώνη. Δύσκολο σενάριο για να επιβεβαιωθεί . Η Ελλάδα με τον έμμεσο αυτό τρόπο θα παραμείνει σε πολύ υψηλότερη επιτήρηση από αυτή των υπολοίπων χωρών, που δεν θα ονομάζεται Μνημόνιο , αλλά θα απέχει ελάχιστα από αυτό.
7. Το μόνο σίγουρο, με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, είναι ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να ευρίσκεται υπό το καθεστώς υψηλής επιτήρησης για αρκετό χρονικό διάστημα ακόμη.
