Warrant. Λέξη μαγική, μυστηριακή, εξωτική που μπήκε πρόσφατα στη ζωή μας λόγω της Aegean Airlines. Τα αγγλοελληνικά λεξικά τη μεταφράζουν ως «ένταλμα», όρος που δεν αποδίδει τη σημασία της στη συγκεκριμένη χρήση. Καταφεύγω στην Investopedia.
«To warrant μοιάζει με το option (δικαίωμα προαίρεσης) με τη διαφορά ότι το warrant εκδίδεται από μία εταιρία, και δίδει στον κάτοχο το δικαίωμα να αγοράσει μετοχές της εταιρίας σε μία προκαθορισμένη τιμή στο μέλλον. Όταν ο επενδυτής ασκήσει το warrant τότε αυτός αγοράζει μετοχές από την εταιρία, και το αντίτιμο που καταβάλλει προστίθεται στα κεφάλαια της εταιρίας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι αποτίμησης της τρέχουσας αξίας ενός warrant οι οποίοι είναι αρκετά δύσκολοι και απαιτούν ειδικές γνώσεις.».
Βέβαια, όσοι ασχολούνται με το χρηματιστήριο και έχουν γερή μνήμη θα θυμούνται τα warrants από τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών. Τότε είχαν δοθεί warrants στους μετόχους των τραπεζών τα οποία έχασαν την αξία τους, με αποτέλεσμα να χαθούν πολλά χρήματα. Στο συλλογικό υποσυνείδητο τα warrants ταυτίζονται με ζημιές.
Η Aegean είναι ένα από τα ελάχιστα θαύματα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας των τελευταίων ετών, ειδικά σε ένα τομέα με εξαιρετικά αποκρουστικό παρελθόν όπως αυτό της παλαιάς Ολυμπιακής Αεροπορίας, η οποία ξεκίνησε ως παγκόσμιο υπόδειγμα από τον Ωνάση και κατήντησε το σύμβολο του κρατισμού της διαφθοράς και της ρουσφετολογίας επί ΠΑΣΟΚ, επτώχευσε δε παρά τα τεράστια κρατικά κεφάλαια που απορρόφησε εν τω μεταξύ. Στη συνέχεια η Aegean ανέλαβε την Ολυμπιακή, την εξυγίανε και σήμερα η Ολυμπιακή καλύπτει το σύνολο της εσωτερικής επιβατικής κίνησης της χώρας. Η Aegean αν και υγιέστατη και κερδοφόρος και με υψηλά χρηματικά διαθέσιμα, φυσικό ήταν να πληγεί από τον κορωνοϊό, όπως άλλωστε όλες οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές αεροπορικές εταιρίες. Και όπως όλες οι κυβερνήσεις έτσι και η ελληνική άρχισε να συζητεί ένα πακέτο στήριξης της εταιρίας το οποίο τώρα βρίσκεται υπό σχεδιασμό.
Ήδη όμως οι αντιπολιτευτικές φωνές άρχισαν! Με πρώτον τον ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή που θεωρεί ότι η στήριξη της Aegean συνιστά και στήριξη των ιδιοκτητών της, μέχρι τους πάσης φύσεως ψεκασμένους και αγανακτισμένους οι οποίοι ωρύονται ότι η Aegean πρέπει να κρατικοποιηθεί αντί «να πάρει τα λεφτά ο Βασιλάκης».
Μέχρι σήμερα η Aegean είναι η μόνη μεγάλη αεροπορική εταιρία στην Ευρώπη που δεν έχει ήδη λάβει άμεση οικονομική στήριξη από το κράτος. Και τώρα που η στήριξη κατ’ αρχήν αποφασίστηκε, οι διαφαινόμενοι όροι παροχής διαγράφονται ιδιαιτέρως αυστηροί σε σχέση με τα μοντέλα που υιοθετήθηκαν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Συζητείται κατ’ αρχήν μία κρατική ενίσχυση της εταιρίας της τάξεως των 120 εκ. υπό μορφήν δανείου, και με ταυτόχρονη ανάληψη από πλευράς κράτους αντιστοίχων warrants που θα δίνουν στο κράτος το δικαίωμα να αγοράσει μετοχές σε τιμή χαμηλότερη της τότε τρέχουσας άρα να έχει και ένα κέρδος. Προϋπόθεση για να δοθεί η κρατική ενίσχυση είναι η πραγματοποίηση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου ύψους 60 εκ με αντίστοιχη έκδοση νέων μετοχών. Άρα και οι ιδιώτες μέτοχοι με πρώτη την οικογένεια Βασιλάκη θα εισφέρουν χρήματα, και ο ιδιωτικός χαρακτήρας της εταιρίας δεν θα αλλοιωθεί. Φυσικά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να εκφράσει αντίρρηση για την ενίσχυση της Aegean, διότι κάτι τέτοιο θα ξεσήκωνε μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας με πρώτους τους νησιώτες. Όμως άρχισαν να γκρινιάζουν για την δήθεν στήριξη των ιδιοκτητών, καθώς και για τα ανταλλάγματα που θα λάβει το κράτος.
Ένα κλασσικό αριστερίστικο-λαϊκιστικό κόλπο είναι η ταύτιση μιάς μεγάλης εταιρίας με τους βασικούς μετόχους της. Μία σοβαρή και υγιής εταιρία παράγει ένα έργο ή προϊόν, προσφέρει θέσεις εργασίας, πληρώνει φόρους στο κράτος και βεβαίως αμείβει και τους μετόχους της. Πράγματα που μέχρι τώρα έκανε η Aegean. Αν το κράτος αποφασίσει να στηρίξει μια τέτοια εταιρία το κάνει για να εξακολουθήσει αυτή να παράγει το πολύτιμο έργο της και όχι για να τα «πιάσουν» οι βασικοί μέτοχοι.
Ήδη όμως άρχισαν να ακούγονται διάφορες υπόγειες κραυγές. «Το κράτος δίνει λεφτά στους Βασιλάκηδες» ή «Να στηριχθεί η εταιρία αλλά να την πάρει το κράτος».
Δηλαδή αυτοί θέλουν να ξαναβιώσουμε το αίσχος της αλήστου μνήμης πασοκικής κρατικής Ολυμπιακής.
Τι πρέπει να κάνει η κυβέρνηση; Σαφώς πρέπει να συνεχίσει αυτό που ξεκίνησε, και να μην πτοηθεί από τις διάφορες βλακώδεις και κακόπιστες άναρθρες κραυγές.
Αλλά παράλληλα πρέπει να αποδοθεί και σε μία εκστρατεία ενημέρωσης της κοινής γνώμης για την στήριξη και τον χαρακτήρα της κρατικής παρέμβασης στην Aegean.
Οι τεχνοκρατικοί όροι τύπου warrant μάλλον απωθούν τους πολλούς οι οποίοι δεν τους γνωρίζουν και δεν μπορούν να τους καταλάβουν. Εδώ χρειάζονται λόγια απλά, λόγια πειστικά και κατανοητά που να τονίζουν ότι το κράτος βοηθάει μια χρήσιμη εταιρία σε μία κρίσιμη συγκυρία και όχι τους ιδιοκτήτες της. Και κυρίως ότι το κράτος δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει επιχειρηματίας και να αναλάβει την διαχείριση εταιριών, πράγμα που αποτελεί αποστολή του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας.
Ο ρόλος του κράτους είναι να συμφωνεί τους όρους του επιχειρείν με τον ιδιωτικό τομέα και να εποπτεύει την τήρησή τους καθώς και την εφαρμογή των σχετικών νόμων.
Φυσικά και ο ιδιωτικός τομέας έχει τις αποτυχίες του οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να έχουν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Το ρίσκο άλλωστε είναι στη φύση του επιχειρείν.
Όμως όσο και αν αποτύχει ο ιδιωτικός τομέας, τέρατα τύπου της πασοκικής Ολυμπιακής Αεροπορίας αποκλείεται να γεννήσει.
*Ο Θεοδόσης Μπουντουράκης είναι οικονομολόγος