Στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, αλλά και υπό το πρίσμα της ανάγκης για υποστήριξη του ευρωπαϊκού οικοδομήματος γενικότερα, προκύπτει έκδηλη η αδυναμία των μεγάλων δυνάμεων να αντιδράσουν με δημοκρατική προαίρεση και να προτάξουν τη συνεργασία ανάμεσα σε όλα τα κράτη-μέλη με κατεύθυνση τη διασφάλιση του κοινού οφέλους και της αναπτυξιακής πορείας.
Με αυτό το δεδομένο, γίνεται ευκολότερα κατανοητός ο λόγος για τον οποίο πολλές χώρες είναι δυσαρεστημένες από την ισχύουσα κατάσταση, καθώς και ο λόγος που ωθεί αρκετές άλλες να σκέφτονται ή να προχωρούν ήδη στη διαδικασία αποχώρησης (βλ. Βρετανία). Το δημοκρατικό κενό που υπάρχει σήμερα στην Ευρώπη έχει κυρίως να κάνει με τη μη ορθολογική κατανομή των πόρων και βεβαίως με το χάσμα το οποίο δημιουργείται στο επίπεδο διαβίωσης ανάμεσα στους λαούς.
Με άλλα λόγια, η παγκοσμιοποίηση, το άνοιγμα των συνόρων, η ελεύθερη μεταφορά εμπορευμάτων και πολιτών και φυσικά η αυτορύθμιση δεν βοήθησαν τους αδύναμους, αλλά αποκλειστικά και μόνο τους ισχυρούς. Η Ευρώπη, στην προκειμένη περίπτωση, δεν δημιούργησε καν έναν μηχανισμό προστασίας αυτών των αδύναμων χωρών, ενώ παράλληλα μείωσε τη δυναμική των τοπικών αντανακλαστικών τοποθετώντας θεσμικούς μηχανισμούς ελέγχου που περιορίζουν ή και εξαλείφουν την αυτονομία των τοπικών κυβερνήσεων στη λήψη αποφάσεων (μη αυτονομημένες τοπικές κυβερνήσεις).
Βρισκόμαστε, λοιπόν, στο σημείο όπου, αντί να ευημερούμε όλοι μαζί, ευημερούν οι λίγοι. Αυτό, κατά βάση, οφείλεται στην έλλειψη πραγματικών μηχανισμών αποζημιώσεων προς τα αδύναμα κράτη-μέλη.
Το αποτέλεσμα γνωστό πλέον σε όλους: λιτότητα, ανεργία, χαμηλό επίπεδο διαβίωσης και γύρισμα της πλάτης των πολιτών σε μια ιδέα που όταν ξεκινούσε δημιουργούσε προσδοκίες δημιουργίας, συνένωσης δυνάμεων και βεβαίως εισοδηματικής ανάπτυξης. Ουτοπική εικόνα…
Στη δημοκρατική Ευρώπη, όπου το ελεύθερο εμπόριο δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις ευημερίας, είναι απαραίτητο να αποζημιώνονται αυτοί που αδυνατούν να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις. Επιπλέον, θα πρέπει οι δυνατοί της Ευρώπης να αναθεωρήσουν για λίγο τα πλάνα τους, να επιτρέψουν τη χαλάρωση των δημοσιονομικών πολιτικών και να αναβάλουν τις κάθετες και επίπονες μεταρρυθμίσεις. Η αδυναμία των οικονομικά ισχυρών κρατών να αντιδράσουν δημοκρατικά, προκρίνοντας τη συνεργασία και την ευημερία σε όλα τα κράτη-μέλη, θα πρέπει να μετατραπεί σύντομα σε ευκαιρία.
Οντας ευρωπαϊστής και έχοντας αναφερθεί στα παραπάνω (τα οποία αποτελούν σύγκρουση της πανεπιστημιακής επιμόρφωσης με την πραγματική εμπειρία), θα αναφερθώ στο πώς, κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει η Ευρώπη να αντιδράσει στην επιλογή εξόδου της Βρετανίας από αυτό τον σκληρό πυρήνα συνεργασίας. Με τρεις λέξεις συνοψίζω την άποψη αυτή: καμία ειδική μεταχείριση. Αυτό, πολύ απλά, σημαίνει ότι για τη Βρετανία δεν θα πρέπει να υπάρξει μια ειδική συμφωνία.
Επιλογή 1: Η Ευρώπη να επιτρέπει το ελεύθερο εμπόριο εφόσον και η Βρετανία επιτρέπει την ελεύθερη διακίνηση πολιτών. Αυτό αποτελεί τον βασικό κορμό πάνω στον οποίο οικοδομήθηκε η Ενωση. Μα τότε θα αναρωτηθεί κανείς: η απόφαση των Βρετανών δεν ελήφθη κυρίως με βάση τη βούληση για περιορισμό της ελεύθερης διακίνησης πολιτών, δηλαδή ουσιαστικά για το Μεταναστευτικό; Επιπλέον, θα πρέπει να υπακούει στις αποφάσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και την υγεία και να συνεισφέρει στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Μια αναπαραγωγή δηλαδή του νορβηγικού μοντέλου συνεργασίας.
Επιλογή 2: Η επόμενη επιλογή για τη Βρετανία θα πρέπει να είναι μια εξαρχής νέα διαπραγμάτευση συνεργασίας μεταξύ των δύο μερών, διαδικασία που θα διαρκέσει αρκετά χρόνια και τελικά θα πρέπει να έχει τέτοιες επιπτώσεις ως προς την ειλημμένη απόφαση για έξοδο, ώστε κάθε σκέψη ή πρόθεση για εγκατάλειψη της Ενωσης να μην αποτελεί εφεξής εύκολη επιλογή για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
Προσωπικά, θεωρώ ότι οποιαδήποτε άλλη έκβαση στις σχέσεις Βρετανίας και Ευρώπης θα βάλει σε περιπέτειες το όραμα της Ενωσης και της κοινής πορείας.
*Διευθυντής Τομέα Διαχείρισης Χαρτοφυλακίων και Επενδυτικής Στρατηγικής Euroxx Wealth Management