Οι θηριώδεις και παρωχημένης τεχνολογίας αμερικάνικοι κινητήρες ρουφούσαν καύσιμο σαν τον διψασμένο στην έρημο που βρίσκει επιτέλους την όαση. Τα δε αυτοκίνητα που έβγαιναν από το Ντιτρόιτ ήταν στην πλειονότητά τους αληθινά τεχνολογικά απολιθώματα.
Οι ιαπωνικές εταιρείες εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση παρουσιάζοντας αυτοκίνητα φθηνά, οικονομικά και, το κυριότερο, αξιόπιστα. Χρησιμοποίησαν καινοτόμα τεχνολογία για να δώσουν λύσεις με τρόπο που περιέγραφε πολύ εύστοχα ο Σοϊτσίρο Χόντα: «Οταν αλλάζει η νομοθεσία η Honda προσλαμβάνει μηχανικούς και η GM δικηγόρους».
Σκέφτομαι πόσες πολλές αναλογίες και πόσα μαθήματα που δεν έχουν εμπεδωθεί έχει να δώσει εκείνη ακριβώς η εποχή στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία τού σήμερα. Απλώς όπου «Ιάπωνες» βάλτε πλέον την Tesla και τον ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο που λέγεται κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία. Και μη βιαστείτε να απορρίψετε την επικινδυνότητα της κατάστασης βασιζόμενοι απλώς σε βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις.
Το πρόβλημα είναι άμεσα συνυφασμένο με τη μεγαλύτερη μεταστροφή στην ιστορία της αυτοκινητοβιομηχανίας, τον εξηλεκτρισμό. Μια μεταστροφή που βρίσκει την Ευρώπη, ακόμα μια φορά, απροετοίμαστη. Και, το κυριότερο, διστακτική να κάνει όσα χρειάζονται να γίνουν για να μπορέσει να ακολουθήσει.
Η Γερμανία, για παράδειγμα, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, δέχεται αυξανόμενες πιέσεις για να ανακατασκευάσει δεκάδες εργοστάσια της εποχής των ορυκτών καυσίμων που απασχολούν δεκάδες χιλιάδες εργαζομένους σε έναν αγώνα δρόμου με τις ΗΠΑ και την Κίνα για την ηγετική θέση στην εποχή της καθαρής τεχνολογίας.
Το Volkswagen Group, η Mercedes-Benz και η BMW παρουσιάζουν αρκετά νέα μοντέλα με μπαταρίες τους επόμενους μήνες τα οποία θα είναι καθοριστικά για να αποδείξουν ότι μπορούν επιτέλους να αρχίσουν να μειώνουν τη διαφορά από την Tesla και την κινεζική BYD. Το ίδιο συμβαίνει και με τη δεύτερη -μη γερμανική- ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, τη Stellantis, στην οποία grosso modo συνασπίζονται οι άλλες δύο μεγάλες βιομηχανικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, η Γαλλία και η Ιταλία.
Την ίδια στιγμή η Κίνα έχει αποκτήσει εδώ και καιρό ένα σημαντικό προβάδισμα στην επεξεργασία των πρώτων υλών των μπαταριών. Οι εγχώριες αυτοκινητοβιομηχανίες της -που υποστηρίζονται από τεράστια ποσά κρατικών επιδοτήσεων- επεκτείνονται τώρα στην Ευρώπη. Χα! Κρατικές δαπάνες!
Ενας όρος που κάνει τον σκληρό φιλελεύθερο ευρωπαϊκό Βορρά να βγάζει φλύκταινες, την Ιερά Εξέταση της δημοσιονομικής πειθαρχίας να ονειρεύεται πυρρές. «Δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε την κομμουνιστική (εδώ γελάμε λίγο) Κίνα σε αυτό το παιχνίδι». Προτού προλάβουν να τελειώσουν τη φράση τους, η ηγέτιδα δύναμη στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, η Tesla, ανακοινώνει σοβαρές μειώσεις τιμών στα μοντέλα της και προκαλεί απανωτά εγκεφαλικά σε Βερολίνο και Παρίσι.
Και ξέρετε γιατί μπόρεσε η αμερικάνικη Tesla να μειώσει τις τιμές; Διότι στη Μέκκα της καπιταλιστικής οικονομίας, τις ΗΠΑ, ψηφίστηκε τον περασμένο Αύγουστο ένας νόμος που ελάχιστοι τότε είχαμε αντιληφθεί τις συνέπειές του. Ο νόμος λοιπόν για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA), ανάμεσα στα άλλα, προσελκύει τους προμηθευτές των αμιγώς ηλεκτρικών αυτοκινήτων για νέες «καθαρές» τεχνολογίες με επιδοτήσεις (επιδότηση είναι αυτό που δίνει ο κρατικός προϋπολογισμός, έτσι;) αξίας 370 δισ. δολαρίων.
Οι πιστώσεις φόρου που δίνουν κίνητρα για τη συναρμολόγηση κυψελών και πακέτων μπαταριών είναι τόσο γενναιόδωρες που οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να γίνουν η πιο κερδοφόρα τοποθεσία στον κόσμο για την παραγωγή τους. Η «απειλή» που θέτει η νέα αμερικανική νομοθεσία για τη μείωση του πληθωρισμού ήταν ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στις συνομιλίες στην ετήσια συγκέντρωση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, με αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες να απαιτούν πιο επιθετικές επιδοτήσεις στο εσωτερικό.
Βλέπετε, λοιπόν, ότι ο εξηλεκτρισμός της αυτοκινητοβιομηχανίας δεν είναι μια απλή παράμετρος στην εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορεί να αποδειχτεί ο καταλύτης για έναν ευρύτερο βιομηχανικό και τεχνολογικό ανασχηματισμό στο τέλος του οποίου τίποτε δεν θα είναι πλέον ίδιο. Και αυτό ακριβώς είναι που η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να κατανοήσει προτού να είναι αργά.
Υπάρχουν δύο δρόμοι προκειμένου να σωθεί η παρτίδα. Ο ένας μάλλον ανέφικτος. Ενας «οικονομικός πόλεμος» δασμών, περιορισμών και απαγορεύσεων. Ο δεύτερος είναι η γενναιόδωρη, οραματική και εδώ-και-τώρα υποστήριξη από τους θεσμούς. Και μιλώ για συνολικό σχέδιο, όχι ημίμετρα.
Πριν από λίγο καιρό το Βερολίνο υποσχέθηκε επιπλέον 1 δισ. ευρώ για επενδύσεις στις μπαταρίες ως μέρος ενός μεγαλύτερου πακέτου ευρωπαϊκής βοήθειας, αλλά αυτό είναι μάλλον σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στο πακέτο που προσφέρουν οι ΗΠΑ. Για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης, το BloombergNEF έχει πιστοποιήσει σχεδόν 28 δισ. δολάρια σε νέες επενδυτικές ανακοινώσεις που σχετίζονται με την ηλεκτρική κινητικότητα στη Βόρεια Αμερική, από την ψήφιση του νόμου για τον πληθωρισμό τον Αύγουστο.
Το πόσο πολύ κινδυνεύει να χάσει το τρένο η Ευρώπη φαίνεται από την πρόσφατη στα όρια του τρολαρίσματος δήλωση του Elon Musk ότι αν φοβάται κάποιον ανταγωνιστή στον δρόμο προς το εξηλεκτρισμό αυτός είναι η Κινέζοι: «Το πιθανότερο ο δεύτερος μεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτρικών αυτοκινήτων παγκοσμίως, μετά από εμάς, θα είναι μια κινεζική εταιρεία». Σβήστε τους διακόπτες.