Η αδιανόητη τραγωδία στα ανοιχτά της Πύλου συγκλονίζει τα διεθνή «ύδατα», υπενθυμίζει στην Ευρώπη με τον πλέον δραματικό τρόπο το χρέος της για τη συγκρότηση μιας αποτελεσματικής πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου και αποκαλύπτει την ευθύνη των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου να δώσουν πιο γρήγορα και αποφασιστικά τη μάχη εναντίον όσων στην Ε.Ε. στέκονται απέναντι στις ουσιαστικές λύσεις, μεταθέτοντας τη συζήτηση στον «βυθό» του χρόνου.
Η χώρα μας βρίσκεται σε τριήμερο εθνικό πένθος. Από την πρώτη στιγμή, όλες οι πολιτικές δυνάμεις δήλωσαν ότι αφήνουν στην άκρη τις προεκλογικές τους εκστρατείες και συμφώνησαν ότι αυτό που προέχει, αυτές τις πρώτες ώρες, είναι η διάσωση όσο το δυνατόν περισσότερων ζωών. Συμφώνησαν δηλαδή, χωρίς δεύτερες κουβέντες, για τα αυτονόητα. «Είναι στιγμές αλληλεγγύης και ανθρωπιάς. Τώρα προέχει η σωτηρία όσο το δυνατόν περισσότερων ζωών. Το νέο περιστατικό, ωστόσο, αναδεικνύει με τρόπο δραματικό ότι το Μεταναστευτικό παραμένει πρόβλημα το οποίο απαιτεί συνεκτική ευρωπαϊκή πολιτική. Ώστε τα άθλια δίκτυα των εγκληματιών που διακινούν απελπισμένους ανθρώπους να βρουν, επιτέλους, την αποφασιστική απάντηση που τους αξίζει», δήλωσε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Κυριάκος Μητσοτάκης, θέτοντας τις δυνάμεις του κόμματός του στη διάθεση της υπηρεσιακής κυβέρνησης.
Ο Αλέξης Τσίπρας ανέστειλε επίσης αμέσως τις προεκλογικές εκδηλώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, που με σχετική ανακοίνωση τόνισε μεταξύ άλλων ότι: «Δεν υπάρχουν απλές λύσεις για ένα από τα πιο σύνθετα διεθνή ζητήματα.. Γι’ αυτό, πρέπει να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για να μη ζήσουμε άλλη τέτοια τραγωδία. Δεν πρέπει να αφήσουμε να ναυαγήσει η ανθρωπιά μας». Η πρώτη σκέψη του Νίκου Ανδρουλάκη τάχθηκε με τους διασώστες που δίνουν μάχη με τον χρόνο. «Για άλλη μια φορά αυτοί οι έμποροι ψυχών οδήγησαν εκατοντάδες ανθρώπους σε μια τραγωδία στη Μεσόγειο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η χώρα μας πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους, διότι συνεχίζουμε να έχουμε τραγικά αποτελέσματα», υπογράμμισε ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ σχετικά με μια συζήτηση που παραπέμπει (και) στις συλλογικές ευθύνες της Ε.Ε.
Και όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ακόμη αποτελεσματική και συντεταγμένη πολιτική μετανάστευσης και ασύλου. Ο ευρωπαϊκός Νότος καλείται συνήθως να αντιμετωπίσει το ζήτημα αναζητώντας στήριξη κάθε φορά από τους άλλους εταίρους- «για να μην γίνονται οι χώρες του, αποθήκες ψυχών ή αποδέκτες της αδιόρατης ή μη ξενοφοβίας», όπως έχουν δηλώσει ουκ ολίγες φορές κορυφαίοι πολιτικοί της κάθε χώρας. Χθες, ημέρα της ανείπωτης τραγωδίας στα νοτιοδυτικά της Πύλου, η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες εστίασε με έκθεσή της στη «μεγάλη εικόνα» και στον αναγκαστικό εκτοπισμό για διάφορους και διαφορετικούς λόγους από χώρες περίπου 110 εκατομμυρίων ανθρώπων. Οικονομικοί λόγοι, πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, κλιματική αλλαγή, πλημμύρες, σεισμοί, τραγικά αδιέξοδα σε γωνιές της γης. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ έχει σημάνει συναγερμό με στόχο να πείσουν τα κράτη να συνεργαστούν και να επιμεριστούν την ευθύνη.
Τι συνέβη μια εβδομάδα πριν; Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Μετανάστευσης κατέληξαν σε συμφωνία στο Λουξεμβούργο για τον τρόπο αντιμετώπισης των αιτούντων άσυλο που φτάνουν στα σύνορα της ΕΕ (στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία), σε μια κίνηση που περιγράφεται από τους συμμετέχοντες υπουργούς ως ένα πολύ σημαντικό βήμα. Οι υπουργοί χρειάστηκαν περισσότερες από 12 ώρες ώστε να καταλήξουν σε συμφωνία για το θέμα, το οποίο διχάζει την ΕΕ από το 2015, όταν εκατοντάδες χιλιάδες Σύροι πρόσφυγες έφτασαν στην Ευρώπη. «Η μετανάστευση είναι κοινή ευρωπαϊκή πρόκληση και ευθύνη. Η σημερινή μας συμφωνία αποτελεί ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός για μια δίκαιη και βιώσιμη ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης και ασύλου», δήλωσε η Maria Malmer Stenergard, υπουργός Μετανάστευσης της Σουηδίας, προεδρεύουσα της συνεδρίασης. Τη σκυτάλη της προεδρεύουσας χώρας θα πάρει η Ισπανία, που βρίσκεται επίσης σε προεκλογική περίοδο. Και το ερώτημα παραμένει: θα είναι μακρά η κυοφορία των εξελίξεων και χώρες, όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία θα συνεχίζουν να υψώνουν «τείχη» διαφωνώντας με κάθε επόμενο αναγκαίο βήμα;
Σύμφωνα με την ηγεσία της υπηρεσιακής κυβέρνησης και τον αρμόδιο υπουργό, που συμμετείχε στην κρίσιμη συνεδρίαση της προηγούμενης εβδομάδας ένα σημαντικό σημείο της συμφωνίας είναι ότι «η Ελλάδα εξασφάλισε πρόνοιες που αποτρέπουν το ενδεχόμενο υπερφόρτωσης των συνοριακών περιοχών της χώρας από πιέσεις που σχετίζονται με διαδικασίες ασύλου και κατοχύρωσε ότι θα λαμβάνεται υπόψη η παράμετρος της εθνικής ασφάλειας κατά το σχεδιασμό και την ανάπτυξη υποδομών, που σχετίζονται με αυτές τις διαδικασίες». Η συμφωνία θεωρείται πάντως μόνο ένα βήμα στην προσπάθεια να φτάσουμε στο τέλος της διαδρομής, που είναι η υιοθέτηση του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, που αποτελείται από 11 νομοθετήματα. Το Συμβούλιο έδωσε λοιπόν την εντολή στην Ισπανία, την επόμενη ευρωπαϊκή Προεδρία να διαπραγματευτεί την ολοκλήρωση δύο κρίσιμων Κανονισμών, που αφορούν την αλληλεγγύη, τον επιμερισμό της ευθύνης και την ενίσχυση των ελέγχων στα σύνορά της ΕΕ
Είναι προφανές ότι μετά την απόφαση του Συμβουλίου θα πρέπει να αναμένεται η άμεση εκκίνηση των διαπραγματεύσεων με το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου. Η αλληλεγγύη που προβλέπεται πρέπει να είναι υποχρεωτική και το βάρος να δίνεται στην μετεγκατάσταση των προσφύγων όπως προβλέπει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και είναι επίσης προφανές ότι η ελληνική κυβέρνηση της επόμενης μέρας πρέπει να παλέψει ώστε και το Συμβούλιο να πλησιάσει τη θέση του Κοινοβουλίου, η οποία ικανοποιεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τις θέσεις της χώρας μας. Χρειάζονται πολλά ακόμη να γίνουν.