Πόσες ακόμη θλιβερές ειδήσεις θα διαβάσουμε ή θα ακούσουμε για τις τραγικές απώλειες ανθρώπινων ζωών στους δρόμους; Πόση δυστυχία θα εισβάλει στα σπίτια των γονιών, όπως αυτών που έχασαν τα παιδιά τους σε τροχαία δυστυχήματα; Πώς θα σταματήσει το «κακό», όπως λένε οι περισσότεροι αποφεύγοντας (έστω) να περιγράψουν τις αιτίες των πολλών τροχαίων δυστυχημάτων στη χώρα μας; Και πότε οι αρμόδιοι θα καταφέρουν να κάνουν με αποτελεσματικό τρόπο αυτό που πρέπει για να αποτρέψουν νέες τραγωδίες;
Είναι μια σειρά ερωτημάτων, που τάραξαν μικρούς και μεγάλους στα χριστουγεννιάτικα γιορτινά τραπέζια, μετά τους απανωτούς θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς ανθρώπων σε δρόμους της Αττικής και της περιφέρειας. Τα χαμόγελα των γιορτών κόπηκαν βίαια και οριστικά σε οικογένειες που έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους- «αύριο θα είμαι εγώ, εσύ, ποιος, ποια και τι φταίει;».
Τα στατιστικά στοιχεία της Τροχαίας λένε ότι οι νεκροί στη χώρα μας από τροχαία δυστυχήματα το 2017 ήταν 730, το 2018 ήταν 709, το 2019 701, το 2020 και το 2021 (έτη καραντίνας) ήταν 584 και 624 αντίστοιχα, ενώ το 2022 καταγράφηκαν 11.200 τροχαία και 635 νεκροί, μεταξύ των οποίων πολλοί νέοι άνθρωποι. Πολλοί οι βαριά τραυματίες, με μη αναστρέψιμες βλάβες. Επιπλέον οι αριθμοί δείχνουν δυστυχώς ότι τα όποια μέτρα εφαρμόζονται είναι αναποτελεσματικά: στον τομέα Οδικής Ασφάλειας η χώρα μας κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιθέτως, χώρες που ανέπτυξαν συλλογικά πλάνα και πρωτοβουλίες για τη μείωση των τροχαίων έχουν να παρουσιάσουν σημαντικά αποτελέσματα. Ο Σύλλογος «SOS Τροχαία Εγκλήματα» που έχει συσταθεί για την υποστήριξη των οικογενειών των θυμάτων υποστηρίζει μεταξύ άλλων ότι η ελληνική Πολιτεία δεν ασχολήθηκε ποτέ σοβαρά με το θέμα των τροχαίων, την οδική ασφάλεια και δεν συμμετείχε καν στην παγκόσμια δεκαετία (2011 – 2020) δράσης του ΟΗΕ για την οδική ασφάλεια». Αναφέρονται προφανώς στη μείωση τροχαίων συμβάντων σε άλλες χώρες κατά περίπου 30% και στο ότι στην Ελλάδα οι ελληνικοί δρόμοι κατατάσσονται στη 17η θέση των πιο θανατηφόρων στην Ε.Ε.- με 58 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους το 2022.
Τον Φεβρουάριο του 2021 παρουσιάστηκε το Σχέδιο Δράσης που θα γινόταν νόμος του κράτους, εμπλέκοντας για την υλοποίησή του σε εθνικό επίπεδο όλους τους αρμόδιους φορείς και προβλέποντας μεταξύ άλλων τη θεσμοθέτηση Εθνικού Παρατηρητηρίου για την οδική ασφάλεια, τη βελτίωση του οδικού δικτύου με μεγάλα έργα υποδομών, τη διδασκαλία της Κυκλοφοριακής Αγωγής στα σχολεία από το δημοτικό που θα γινόταν υποχρεωτική, την αλλαγή όλης της φιλοσοφίας των εξετάσεων για την απόκτηση άδειας οδήγησης, συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος εκπαιδευτής οδήγησης, αναθεώρηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και την ψηφιοποίηση της διαδικασίας ελέγχων για τις παραβάσεις του Κ.Ο.Κ. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης στη θεματική εκδήλωση τότε, απέδιδε μεγάλη σημασία στη διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς των οδηγών και σημείωνε ότι: «Δεν θα πρέπει η ευαισθητοποίησή μας για τα θέματα της οδικής ασφάλειας να περιορίζεται στην εύλογη, αλλά συνήθως βραχυπρόθεσμη αγανάκτηση που προκαλούν τροχαία ατυχήματα όταν αυτά συμβαίνουν και μονοπωλούν τα φώτα της δημοσιότητας, συνήθως για ελάχιστο χρονικό διάστημα». Ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε μάλιστα εξαιρετικά σημαντικό ότι το μάθημα της οδικής ασφάλειας θα εντασσόταν οργανωμένα στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων, αφού “ξέρουμε ότι τα ζητήματα οδικής ασφάλειας μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε αλλάζοντας και πείθοντας τον κόσμο να μεταβάλλει τη συμπεριφορά του”.
Το έγινε τότε; Αρκούν αυτά τα μέτρα, τα όποια μέτρα, που αποφασίστηκαν και άρχισαν να εφαρμόζονται; Ένα παιδί στο νηπιαγωγείο, στο δημοτικό σχολείο και αργότερα στο γυμνάσιο και το λύκειο – πριν να κινηθεί για να πάρει στα χέρια του το δίπλωμα και το τιμόνι – έχει λάβει την αναγκαία γνώση, έχει συναντηθεί με τα κρίσιμα σταυροδρόμια της οδικής αγωγής; Έχει αντιληφθεί τους κινδύνους και τους δρόμους αποτροπής τους; Έχει μάθει από τους ειδικούς στα σχολεία όλα όσα πρέπει να προτάξει ως κώδικες συμπεριφοράς;
Οι αριθμοί αποδεικνύουν σε όλους μας ότι η βασική αιτία τροχαίων είναι η υπερβολική ταχύτητα, η κατανάλωση αλκοόλ, άλλες παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (πχ προτεραιότητα, κόκκινος σηματοδότης, κίνηση στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας κα) καθώς και η μη χρήση ζώνης ασφαλείας, που σε πολλές περιπτώσεις συγκρούσεων σώζει ζωές. Η αλήθεια ταυτόχρονα είναι ότι πολλοί δρόμοι, εντός και εκτός των πόλεων κρύβουν ενίοτε θανατηφόρες παγίδες. Κακοσυντηρημένοι δρόμοι με λακκούβες σε οδούς με κακό φωτισμό, πινακίδες και στοπ που δεν φαίνονται από κάποια δέντρα που ορθώνονται μπροστά τους, λάθος κλίση του δρόμου που παίζει σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά των οχημάτων και άλλες επισημάνσεις έρχονται να υπενθυμίσουν την ανάγκη εφαρμογής των πλέον αποτελεσματικών κινήσεων σε όλα τα πεδία. Η εφαρμογή ενός σύγχρονου κώδικα οδικής κυκλοφορίας και η επιβολή προστίμων είναι σημαντικό, αλλά όχι το πιο σημαντικό κομμάτι μιας αλυσίδας κινήσεων που πρέπει να γίνουν …χθες. Η πρόληψη είναι κινητήριος δύναμη προς τη σωστή κατεύθυνση, η εκπαίδευση των μαθητών από τα πρώτα τους βήματα στο σχολείο συμβάλλει αποφασιστικά, το αποτέλεσμα από τους αρμόδιους είναι το καθήκον τους, οι δρόμοι δεν μπορεί να χαρακτηρίζονται καρμανιόλες και να μην διορθώνονται άμεσα όταν διαπιστώνονται «παγίδες». Η κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν την ευθύνη να αναζητήσουν σε κλίμα εθνικής συνεννόησης τις βέλτιστες προτάσεις για τα αναγκαία έργα υποδομής και να στηρίξουν μια ευρεία εκστρατεία ενημέρωσης για την οδική ασφάλεια που να φτάσει σε κάθε σπίτι, σε κάθε πολίτη. Δεν είναι το ένα ή το άλλο που φταίει. Είναι πολλοί παράγοντες που εφόσον καταγραφούν με ειλικρίνεια και ρεαλισμό, θα οδηγήσουν σε δράσης ευθύνης.