Ένα «επεισόδιο» μεταξύ κυβέρνησης και αυτοδιοίκησης που ξεκίνησε πρόσφατα και εξελίσσεται χωρίς στην πραγματικότητα να παραπέμπει στην εξεύρεση έγκαιρης λύσης αφορά στον Αντιπυρικό Κανονισμό Ακινήτων. Ο νόμος ψηφίστηκε ένα χρόνο πριν, «κοιμήθηκε» μέσα στον χειμώνα κι όταν οι αρμόδιοι αντελήφθησαν ότι ο κίνδυνος πυρκαγιών δεν επανεμφανίζεται πλέον τον Μάιο αλλά πολύ νωρίτερα, εστάλη μια εγκύκλιος για εδώ και τώρα ενέργειες, που απαιτούν ιδιαίτερη προετοιμασία, ενημέρωση και στο τέλος της ημέρας και νέο κόστος στις πλάτες των πολιτών.
Η ταχύτατη καταρχάς εφαρμογή του Αντιπυρικού Κανονισμού Ακινήτων μεταφράστηκε από τους δημάρχους ως μία προσπάθεια του κεντρικού κράτους να τους πετάξει το μπαλάκι των ευθυνών σε περίπτωση που το φετινό καλοκαίρι και τα επόμενα ξεσπάσουν για ακόμα μία φορά καταστροφικές πυρκαγιές. Οι δήμαρχοι αρνήθηκαν να αναλάβουν αυτήν την ευθύνη και απάντησαν ακόμα και με προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) σε περίπτωση που το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εμμείνει στην εφαρμογή του Κανονισμού. Το επιχείρημά τους ήταν ότι δεν υπήρξε καμία ενημέρωση για το θέμα, το οποίο θα φορτώσει με ένα προσθετό χαράτσι περίπου 500 ευρώ το χρόνο τους πολίτες. Έκαναν λόγο για αιφνιδιαστική εγκύκλιο στις 15 Μαρτίου και εξέφρασαν την άρνησή τους να αναλάβουν χωρίς πόρους και προσωπικό αυτήν την αρμοδιότητα.
Είναι προφανές ότι κάθε πολίτης – ειδικά όταν έχει αντικρίσει το θάνατο και την απειλή της απώλειας της ζωής που ζούσε στο σπίτι του από μια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά- θέλει να θωρακιστεί και να συμβάλει με την προσπάθειά του στο να αποτρέψει τον κίνδυνο. Στους κανόνες υπάρχουν πάντα οι εξαιρέσεις, αλλά η ζωή προχωρά με τους κανόνες- αρκεί να υπάρχει σαφές σχέδιο και να έχουν γίνει εγκαίρως και σωστά όλα τα βήματα στην προβλεπόμενη διαδρομή. Χωρίς μετάθεση ευθυνών και κόστους. Από κανέναν.
Είναι επίσης προφανές ότι ο νέος Κανονισμός Πυροπροστασίας που είναι στα χέρια των υπουργείων Περιβάλλοντος και Κλιματικής Κρίσης για δράση συντάχθηκε για να κάνει πιο ανθεκτικές τις κατασκευές που βρίσκονται σε ευαίσθητες περιοχές. Σε λίγες μέρες θα εκδικαστεί η υπόθεση του Ματιού και όλοι δυστυχώς – και πρώτα οι οικογένειες των θυμάτων- θα θυμηθούμε πως μια αλυσίδα λαθών, καθυστερήσεων και άλλων ενεργειών οδήγησαν στην τραγωδία. Πως δεν λειτούργησαν οι μηχανισμοί, την ώρα που έπρεπε, εκεί που έπρεπε. Και θα καταλάβουμε ότι δεν ήταν οι πολίτες – ο καθένας και η καθεμιά χωριστά- που μπορούσαν και δεν απέτρεψαν το κακό. Είναι τουλάχιστον άκομψη η συμπεριφορά στοχοποίησης των πολιτών που προσπάθησαν να σώσουν τις ζωές τους και τις περιουσίες τους. Είναι δε και αδικαιολόγητη κάθε καθυστέρηση από τα γραφειοκρατικά γρανάζια που αφορά στην κρατική αρωγή προς τους πληγέντες που επιχειρούν να ξαναστήσουν το σπιτικό και τη ζωή που είχαν, την εποχή της ακρίβειας και του πληθωρισμού.
Ας δούμε λοιπόν τι προβλέπει ο Κανονισμός και το «δια ταύτα» όσον αφορά στις ενέργειες, τον χρόνο και το κόστος που καλείται να αναλάβει ο πολίτης, σε ή κοντά σε δασικές ή χορτολιβαδικές περιοχές, σε ακτίνα 300 µέτρων από τα όρια δασικών εκτάσεων, σε οικιστικές περιοχές. Για τα κτίρια αυτά θα πρέπει να συνταχθεί υποχρεωτικά Έντυπο Αξιολόγησης Επικινδυνότητας και Τεχνική Έκθεση αρμόδιου τεχνικού επιστήμονα το αργότερο μέχρι την 31η/03/2024. Σε συνέχεια της Τεχνικής Έκθεσης, οι ιδιοκτήτες των ακινήτων υποχρεούνται εντός ενός µηνός από την παραπάνω ηµεροµηνία και, σε κάθε περίπτωση, µέχρι τις 30/4/2024 να υποβάλουν τη Δήλωση Εφαρµογής των µέτρων πυρασφαλείας, στην οποία δηλώνουν την ορθή λήψη των μέτρων που προβλέπονται στην έκθεση του αρµόδιου τεχνικού επιστήµονα βάσει των προβλέψεων του κανονισμού για την προστασία του ακινήτου τους σε περίπτωση συµβάντος πυρκαγιάς. Ο Κανονισμός προβλέπει τη διεξαγωγή δειγματοληπτικών ελέγχων, αλλά και την επιβολή τσουχτερών προστίμων, τα οποία μπορεί να φτάνουν έως και τα 500 ευρώ ανά παράβαση.
Σύμφωνα με τον Κανονισμό, αρμόδιος τεχνικός επιστήμονας προβαίνει στην εξέταση των κριτηρίων επικινδυνότητας του ακινήτου και συμπληρώνει το έντυπο αξιολόγησης επικινδυνότητας από το οποίο προκύπτει η κατάταξή του. Στη συνέχεια συντάσσει έκθεση στην οποία περιλαμβάνονται οπωσδήποτε τα εξής:
-Περιγραφή του ακινήτου, του κτιρίου, των εγκαταστάσεών του και του περιβάλλοντος χώρου, με αναφορά στα στοιχεία που τεκμηριώνουν την επιλογή των κριτηρίων κατάταξης του ακινήτου ως προς την επικινδυνότητά του και ως προς τα μέτρα πυροπροστασίας που εφαρμόζονται (η θέση του ακινήτου ως προς τη δασική έκταση και ως προς τα γειτονικά κτίρια, γεωμετρικά χαρακτηριστικά, δομικά υλικά, βλάστηση, κλπ).
-Απαιτούμενα προληπτικά μέτρα, μέτρα παθητικής πυροπροστασίας και μέσα ενεργητικής πυροπροστασίας.
-Σχέδιο κάτοψης του ακινήτου όπου θα αποτυπώνονται τα απαραίτητα στοιχεία όπως ενδεικτικά, οι θέσεις των κτισμάτων κύριας και βοηθητικής χρήσης, η πρόσβαση στο ακίνητο, οι ζώνες προστασίας, οι θέσεις και αποστάσεις των δέντρων, οι αποστάσεις των όμορων κτιρίων, κ.λ.π
Μέχρι τη λειτουργία της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας στην οποία θα καταχωρίζονται το Έντυπο Αξιολόγησης της επικινδυνότητας, η Έκθεση του αρµόδιου τεχνικού επιστήµονα και η Δήλωση Εφαρµογής των µέτρων πυρασφαλείας του ιδιοκτήτη, τα διάφορα στοιχεία υποβάλλονται εις διπλούν σε έντυπη μορφή στον οικείο Δήμο.
Εκτός του ότι απαιτείται μέχρι τις 30 Απριλίου να έχουν όλα όσα προβλέπονται– ένας εργαζόμενος πρέπει να βρει εκτός από χρόνο και χρήμα για να ζητήσει την επαγγελματική συνδρομή ειδικού, όπως πολιτικού μηχανικού- πρέπει να έχουν δρομολογηθεί ενέργειες που οδηγούν και σε μια τουλάχιστον μίνι ανακαίνιση του κτιρίου και αλλαγών του περιβάλλοντα χώρου. Για παράδειγμα δεν χρειάζονται μόνο τα αυτονόητα, όπως ο τακτικός καθαρισμός των αυλών, της στέγης και των υδρορροών από απορρίμματα και υπολείμματα βλάστησης όπως πευκοβελόνες, ξερά φύλλα και χόρτα και η απομάκρυνσή τους. Χρειάζεται και κατάρτιση σχεδίου προετοιμασίας εκκένωσης από τους ιδιοκτήτες ακινήτου σε περίπτωση πυρκαγιάς, συμπαγής περίφραξη από άκαυστα υλικά ύψους τουλάχιστον ενός μέτρου- υποχρεωτική είναι επίσης η αντικατάσταση ή προσθήκη σίτας με μεταλλικές ίνες στα κουφώματα του κτιρίου, για τα ακίνητα υψηλής και ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας, στα οποία επιβάλλεται επίσης η σφράγιση των κενών μεταξύ της τελικής επικάλυψης και του γείσου με ειδικά άκαυστα τεμάχια και η κάλυψη τυχόν εμφανών ξύλινων στοιχείων της επικάλυψης της στέγης με άκαυστα υλικά. Και φυσικά σε περίπτωση μη τήρησης των απαιτήσεων του κανονισμού, επιβάλλονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις- και το ερώτημα είναι, ποιος και εάν, σε ελάχιστες μέρες έχει το χρόνο και την οικονομική δυνατότητα να κάνει το καλύτερο δυνατό σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο που τέθηκε αιφνιδιαστικά με μια εγκύκλιο.
Το βασικό όμως ερώτημα συνδέεται με την σκληρή καθημερινή πραγματικότητα και με την έμμεση μετάθεση ευθυνών, όταν κρατικές και αυτοδιοικητικές υπηρεσίες δείχνουν ότι εξυπηρετούνται από την κατάχρηση της ατομικής ευθύνης. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι οι πολίτες οφείλουν να ακολουθούν τους κανόνες ειδικά όταν ταυτίζονται με προληπτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Και ίσως θα ήταν μια καλή κίνηση να είχε αλλάξει η ημερομηνία έναρξης της αντιπυρικής περιόδου- να ξεκινά από τις αρχές της άνοιξης αφού πλέον κλίμα θερμοκρασίες δεν είναι όπως τις ξέραμε. Αλλά αυτό είναι απόφασης της Πολιτείας. Οι πολίτες ναι, να κάνουν όλα όσα απαιτούν οι καιροί- αλλά εκτός από την ατομική ευθύνη, απαιτείται σχέδιο πρόληψης και ενημέρωσης των πολιτών από τα αρμόδια υπουργεία. Από τον χειμώνα, όταν σβήνονται, όπως λένε οι ειδικοί, οι πυρκαγιές. Από πριν και όχι στο παραπέντε ή κατόπιν μιας νέας καταστροφής. Η υπόνοια περί μετάθεσης ευθυνών δεν λειτουργεί άλλωστε υπέρ της αποτελεσματικότητας ενός καλά συγκροτημένου -αν υπάρχει- σχεδίου.