Η πολιτική Τραμπ ανατρέπει τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων και οδηγεί σε νέες συμμαχίες μεταξύ των υπερδυνάμεων – και συνεπώς του υπόλοιπου κόσμου. Αυτό που γίνεται τώρα είναι ότι η σχέση ΗΠΑ – Ρωσίας γίνεται μάλλον φιλική παρά εχθρική, η Ευρώπη αναγκαστικά θα ακολουθήσει αργά ή γρήγορα σε αυτό το μοντέλο και ο δεσμός Ρωσίας – Κίνας που είχε ενισχυθεί τελευταία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία θα αποδυναμωθεί.
Αυτό το νέο διεθνές status quo, παρόλο που προκαλεί έκπληξη, ενόχληση ή και πανικό στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία ούτε καν εκλήθη -έστω και για τους τύπους- να συμμετάσχει στις ειρηνευτικές συνομιλίες, τελικά μπορεί να αποδειχθεί θετικό για την Ευρώπη.
Η ταχύτητα με την οποία κλείστηκε η συμφωνία Τραμπ – Ζελένσκι για τη συνεκμετάλλευση σπάνιων γαιών και φυσικού αερίου με τις ΗΠΑ δημιουργεί προσδοκίες για εξίσου ταχεία συμφωνία ΗΠΑ – Ρωσίας, συνεπώς η ειρήνη σε αυτό το μέτωπο μοιάζει να είναι αρκετά κοντά.
Τη συμφωνία με τις ΗΠΑ τη θέλει και ο Πούτιν, ο οποίος αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο πτώχευσης της Ρωσίας λόγω χρέους το 2026. Φέτος είναι η τελευταία χρονιά που μπορεί η Ρωσία να εξυπηρετήσει το χρέος της σύμφωνα με το Politico. Ο πόλεμος χρηματοδοτήθηκε από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Ρωσίας τα οποία έχουν μειωθεί κατά 60% περίπου και από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα το οποίο βρίσκεται στα όρια της εξάντλησης. Συνεπώς η Ρωσία πιέζεται πάρα πολύ από τον χρόνο για να κλείσει μια συμφωνία ειρήνης. Εξάλλου αυτή η συμφωνία μάλλον θα είναι καλή για τον Πούτιν, αφού θα κρατήσει πολλά από τα εδάφη που κατέλαβε και μεγάλα κοιτάσματα πολύτιμων γαιών.
Για τις ΗΠΑ μια συμφωνία με τη Ρωσία -ίσως και μια συμμαχία– ώστε αυτή να απομακρυνθεί από τον εναγκαλισμό της Κίνας είναι πολύ σημαντική. Το ίδιο όμως σημαντική είναι και για τη Ρωσία, η οποία γνωρίζει ότι οι Κινέζοι καλοβλέπουν την άδεια Σιβηρία για να επεκταθούν και ήδη το κάνουν μέσω των γάμων Ρωσίδων με Κινέζους. Τα 160 εκατομμύρια Ρώσοι που ζουν σε μια άδεια χώρα δεν ευνοούνται από τον εναγκαλισμό με πάνω από 1,4 δισεκατομμύριο Κινέζους.
Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι ξεκινάει μια φιλική -αν όχι συμμαχική- σχέση ΗΠΑ – Ρωσίας, με συμφωνίες εμπορίου και επενδύσεων και ενδεχομένως μεθαύριο και στρατιωτικές συμμαχίες, το μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου για την Ευρώπη μετακινείται πολύ ανατολικά, στην Κίνα.
Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία έμαθε με σκληρό τρόπο από τον Τραμπ ότι βρίσκεται εκτός γεωπολιτικού παιχνιδιού, βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση σοκ. Οι πρωτοβουλίες Μακρόν για συσκέψεις αποσκοπούν στην ενίσχυση αφενός του γοήτρου της Γαλλίας ως ηγέτιδας της Ευρώπης, αλλά και στην ενίσχυση του δικού του προφίλ. Ομως δεν είναι και πολλά αυτά που μπορεί να κάνει η Ευρωπαϊκή Ενωση για να γίνει ανεξάρτητη στρατιωτικά, ενεργειακά και οικονομικά. Η δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού, για παράδειγμα, απαιτεί πάνω από 3 τρισ. ευρώ στην επόμενη δεκαετία και προϋποθέτει οικονομική και πολιτική ενοποίηση, πράγματα που η Ευρωπαϊκή Ενωση απέφυγε να κάνει μέχρι σήμερα και που είναι πάρα πολύ αμφίβολο αν τα θέλουν οι Ευρωπαίοι πολίτες. Αλλά ακόμη κι αν η Ευρώπη προχωρούσε με ιλιγγιώδη ταχύτητα σε οικονομική και πολιτική ενοποίηση, έφτιαχνε ευρωπαϊκό στρατό και εξοπλιζόταν πλήρως, πάλι δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ικανή στρατιωτική δύναμη διότι απλούστατα θα της έλειπαν οι στρατιώτες. Κανένας Δυτικοευρωπαίος δεν θα πήγαινε στον πόλεμο για να προασπίσει την εδαφική ακεραιότητα της Εσθονίας ή της Πολωνίας, εκτός των μισθοφορικών στρατών. Μόνο τέτοιος λοιπόν μπορεί να είναι ο ευρωπαϊκός στρατός, διότι οι Ευρωπαίοι δεν ανέχονται νεκρούς στρατιώτες. Ο Πούτιν μπορεί να χάσει 20.000 στρατιώτες σε ένα πόλεμο και να μην ιδρώσει, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όμως θα κατέρρεαν με τους πρώτους Γάλλους, Ιταλούς ή Ελληνες νεκρούς. Συνεπώς το να φτιάξει υπολογίσιμο στρατό η Ε.Ε. είναι ανέφικτο και η υπεράσπιση των ευρωπαϊκών χωρών μπορεί να γίνει μόνο από τους εθνικούς στρατούς της καθεμιάς. Εξάλλου, εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η Ε.Ε. αρνήθηκε να φυλάει τα ελληνικά σύνορα παρόλο που είναι ευρωπαϊκά, όπως αρνήθηκε ακόμη και να απορροφήσει μέρος του μεταναστευτικού ρεύματος λέγοντας ότι οι μετανάστες πρέπει να παραμείνουν στη χώρα εισόδου. Με αυτό το προηγούμενο εύκολα υποθέτει κάποιος ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι κενό γράμμα.
Με μια ενδεχόμενη συμμαχία ΗΠΑ – Ρωσίας η Ε.Ε. θα είναι ασφαλέστερη από ό,τι είναι σήμερα, εφόσον δεν θα κινδυνεύει από τη Ρωσία και δεν θα χρειαστεί ούτε να φτιάξει ισχυρό ευρωπαϊκό στρατό, ούτε να προχωρήσει σε οικονομική και πολιτική ενοποίηση εφόσον ποτέ δεν το θέλησε. Απλώς θα συμμετέχει στη στρατιωτική συμμαχία ασφαλείας έναντι της Κίνας, την οποία χαρακτηρίζουν ως αντίπαλο οι ΗΠΑ σήμερα και η Ρωσία αύριο.
Ολα αυτά, εφόσον γίνουν, είναι μια κοσμογονική γεωπολιτική αλλαγή σε σχέση με τη μεταπολεμική εποχή του Ψυχρού Πολέμου, αλλά είναι μια αλλαγή που ενδεχομένως να ευνοεί σημαντικά την Ευρώπη, ακόμη κι αν αυτό δεν έχει ακόμη γίνει αντιληπτό.
Φυσικά η Ευρώπη θα πληρώσει αρχικά ένα κόστος τόσο προς τη Ρωσία, με την οποία κατέστρεψε τις σχέσεις της λόγω του πολέμου στην Ουκρανία (ενδεχομένως θα το πλήρωσε σε προμήθειες ενέργειας), όσο και στις ΗΠΑ, όπως απαιτεί ο Τραμπ. Οι ευρωπαϊκές δαπάνες θα αυξηθούν προς όφελος των δύο υπερδυνάμεων, αλλά από την άλλη η Ε.Ε. θα αποφύγει άλλες, πολύ μεγαλύτερες δαπάνες που θα ήταν αναγκαίες αν οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεν τα έβρισκαν μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις που ξεκινάνε τώρα και που ενδεχομένως –αν δεν υπάρξουν απρόοπτα στις ΗΠΑ– θα προχωρήσουν αρκετά γρήγορα έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και θα είναι καθοριστικές για το μέλλον όλων των Ευρωπαίων, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και ημών.