Ανεξάρτητα ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών, ο πολιτικός κόσμος πρέπει να ασχοληθεί με τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων (που αποτυπώνονται τελικά και στις εκλογές έστω και με αποκλίσεις) και τα οποία δείχνουν ότι το αντισυστημικό κοινό διευρύνεται επικίνδυνα. Με εξαίρεση τα τρία μεγαλύτερα κόμματα, Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, όλα τα υπόλοιπα είναι λίγο πολύ αντισυστημικά. Είτε δεξιά είτε αριστερά είτε στη σφαίρα της παράνοιας και της θεωρίας συνωμοσίας, ένα ποσοστό 30%-40% των Ελλήνων ψηφίζει αντισυστημικά. Ευτυχώς όλοι αυτοί μαζί δεν συσπειρώνονται σε ένα κόμμα, το οποίο είναι βέβαιο ότι, αν υπήρχε, θα κέρδιζε όλες τις εκλογές. Αν σκεφτεί κανείς ότι ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ στην πραγματικότητα φλερτάρει με αντισυστημικές και εμπρηστικές ιδέες και φυσικά κάποιοι τέτοιοι -αλλά πολύ λιγότεροι- υπάρχουν και μεταξύ των ψηφοφόρων της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, είναι προφανές ότι η πλειοψηφία όσων ψηφίζουν είναι αντισυστημική.
Αν σε αυτούς προστεθούν και όσοι δεν ψηφίζουν, μιλάμε για συντριπτική πλειοψηφία αντισυστημικών πολιτών, που φτάνει στο 70% του συνολικού πληθυσμού.
Αυτό είναι ένα γεγονός που ο πολιτικός κόσμος πρέπει να το αντιμετωπίσει. Δύσκολα βέβαια, αλλά κάπου πρέπει να βρεθεί μια άκρη για να ξετυλιχτεί το κουβάρι και να βρουν γιατί ο κόσμος τούς απορρίπτει σε τόσο μεγάλο ποσοστό. Το να βαυκαλίζονται οι πολιτικοί ενός κόμματος ότι εκφράζουν την πλειοψηφία είναι αστείο.
Οποιοδήποτε ποσοστό κάτω από το 50% εκφράζει μια μειοψηφία στο σύνολο όσων ψήφισαν. Και φυσικά μια ακόμη μικρότερη μειοψηφία στο σύνολο των πολιτών της χώρας. Ο «κανένας» είναι πάντα ο νικητής των εκλογών στην Ελλάδα.
Το ερώτημα βέβαια είναι ποιοι είναι οι αντισυστημικοί πολίτες. Ο χώρος περιλαμβάνει τα πάντα. Από Χρυσαυγίτες και ακροδεξιούς εθνικιστές που θα ψήφιζαν τον Κασιδιάρη μέχρι ακραίους αριστερούς και λάτρεις της παραδοξολογίας που θα ψηφίσουν τον Βαρουφάκη ή και τα ακραία κόμματα της Αριστεράς. Και φυσικά στο ενδιάμεσο, τους ψηφοφόρους του Βελόπουλου και όλων των άλλων συνωμοσιολόγων και αντιδραστικών.
Ολοι αυτοί είναι ενάντια στο «σύστημα». Ποιο είναι το σύστημα; Αυτό που ονομάζεται κανονικότητα, με την ευρύτερη έννοια της λέξης, που και αυτή σηκώνει πολλή συζήτηση. Και φυσικά αντισυστημικοί μπορεί να θεωρηθούν υπό μια λογική και όσοι δεν πηγαίνουν να ψηφίσουν.
Γιατί λοιπόν είναι τόσοι πολλοί οι αντισυστημικοί στην Ελλάδα; Επειδή «του Ελληνος ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει»; Επειδή, όπως δείχνουν όλες ανεξαιρέτως οι ειδικές δημοσκοπήσεις, η πολύ μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών δεν εμπιστεύεται το κράτος συνολικά, ούτε τα κόμματα, ούτε τη Δικαιοσύνη, ούτε την Αστυνομία, ούτε τους ανεξάρτητους θεσμούς; Ισως επειδή ο Ελληνας γενικά δεν εμπιστεύεται τους άλλους και θεωρεί ότι κάπου θα τον κοροϊδέψουν; Για όλους αυτούς τους λόγους, αλλά κυρίως -εφόσον μιλάμε για εκλογές- επειδή δεν εμπιστεύονται τους ίδιους τους πολιτικούς. Ούτε τα «βαριά» ονόματα , ούτε τους «διάσημους τηλεαστέρες», ούτε καν τους νέους, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων προέρχεται είτε από τους κομματικούς μηχανισμούς, είτε από την τηλεόραση.
Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα υπάρχει, οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς, οι μισοί ψηφοφόροι ψηφίζουν εκδικητικά, δηλαδή δεν διαλέγουν κόμμα ή υποψήφιο απλώς μαυρίζουν τους υπόλοιπους. Ούτε καν οι ίδιοι οι ψηφοφόροι δεν θεωρούν ότι το κόμμα ή αυτός που ψήφισαν θα βελτιώσει την κατάσταση ή θα κάνει κάτι προς όφελος της χώρας. Συνήθως τον ψηφίζουν για κάποιο προσωπικό όφελος ή για να μαυρίσουν τους άλλους.
Aυτό το πρόβλημα, της τεράστιας πλειοψηφίας των αντισυστημικών, οι πολιτικοί πρέπει να το αντιμετωπίσουν για λογαριασμό τους αλλά και για λογαριασμό όλων των υπόλοιπων θεσμών που δεν χαίρουν της εμπιστοσύνης των πολιτών.
Πώς θα το αντιμετωπίσουν; Μόνο αν επιδιώξουν μια διακομματική συναίνεση για ριζικές αλλαγές στη δημόσια διοίκηση, μόνο αν καταφέρουν να εκσυγχρονίσουν τους θεσμούς, αν καταφέρουν να προσφέρουν στους πολίτες ένα κράτος δικαίου, υπηρεσίες υγείας, παιδείας, προστασίας του πολίτη, υψηλού επιπέδου.
Είμαστε κοντά σε αυτές τις αλλαγές; Ούτε κατά διάνοια, απέχουμε πάρα πολύ ακόμη και από τη σκέψη για τέτοια είδους παρεμβάσεις.
Η προεκλογική περίοδος, τα μέσα που χρησιμοποιούν για την αμοιβαία λασπολογία όλοι μεταξύ τους, τα fake news που κατακλύζουν το Διαδίκτυο, οι ψεύτικες υποσχέσεις προς τους ψηφοφόρους, όλα αποδεικνύουν το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του πολιτικού κόσμου. Κι αυτό το χαμηλό επίπεδο εξασφαλίζει τη διατήρηση της δυσπιστίας των πολιτών έναντι όλων για πολλά χρόνια ακόμη, την αύξηση της αποχής από τις εκλογές και την αύξηση της αντισυστημικής ψήφου συνολικά.