Πάντοτε η εκάστοτε κυβέρνηση ευθύνεται για την αποτυχία του κρατικού μηχανισμού και πληρώνει το πολιτικό κόστος κάθε καταστροφής. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν είναι εξαίρεση και θα πληρώσει το πολιτικό κόστος για όσα συμβαίνουν.
Ομως το πρόβλημα της χώρας δεν θα λυθεί. Εκτός αν η κυβέρνηση και το σύνολο του πολιτικού κόσμου αποφασίσουν να το λύσουν, πράγμα που δεν έχουν κάνει μέχρι σήμερα ποτέ.
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Το πρόβλημα είναι ότι οι υπηρεσίες του Δημοσίου δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Και στην περίπτωση των θεομηνιών, είτε αυτές είναι υπερβολικές χιονοπτώσεις, είτε καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες, είτε φωτιές στα δάση κ.λπ., η αιτία της καταστροφής είναι πάντα η ίδια: Οτι οι υπηρεσίες του Δημοσίου δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους. Και πάντα την πληρώνει η εκάστοτε κυβέρνηση και ορθώς την πληρώνει, διότι η κυβέρνηση οφείλει να βάλει τη δημόσια διοίκηση να δουλέψει και δεν τη βάζει. Η κυβέρνηση διαλέγει τους επικεφαλής όλων των υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης, η κυβέρνηση δίνει οδηγίες στις υπηρεσίες, η κυβέρνηση αποφασίζει για τα μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος – αν είναι ποτέ δυνατόν! Κάθε υπουργός «συντονίζει» κάθε υπηρεσία για το πώς θα σβηστεί μια φωτιά στο δάσος, πώς θα εκκενωθεί μια περιοχή από τους κατοίκους, πώς θα απεγκλωβιστούν οι αποκλεισμένοι από το χιόνι, πώς θα στραγγιστούν τα νερά από τις πλημμύρες. Αν είναι ποτέ δυνατόν, ο κάθε υπουργός, ο άσχετος των ασχέτων, να συντονίζει την Πυροσβεστική, την Αστυνομία, τη δασοπροστασία.
Λες και δεν έχουν έμπειρους υπαλλήλους, αξιωματικούς, πρωτόκολλα δράσης. Το ερώτημα όμως είναι: Εχουν;
Αμφίβολο αν κρίνει κανείς από το αποτέλεσμα. Ποιο είναι το πρωτόκολλο που δεν χρησιμοποιήθηκε για να αποφευχθεί ο εγκλωβισμός αυτοκινήτων στην Αττική οδό και σε πολλούς άλλους δρόμους; Ποιο είναι το πρωτόκολλο που δεν χρησιμοποιείται στις καλοκαιρινές πυρκαγιές κάθε χρόνο; Ποιο είναι το πρωτόκολλο που δεν χρησιμοποιείται όταν πλημμυρίζουν οι πόλεις;
Αν υπάρχει -που είναι πολύ αμφίβολο-, είτε είναι πολύ ελλιπές, είτε δεν χρησιμοποιείται καθόλου.
Και ποια είναι η προετοιμασία που κάνουν οι δημόσιες υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένων αυτών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης) για να αποφευχθεί μια συνήθως απολύτως προβλέψιμη καταστροφή;
Γιατί ποτέ δεν είναι καθαρισμένα τα φρεάτια αποχέτευσης και τα ρέματα και βουλώνουν, με αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν δρόμοι και σπίτια; Γιατί ποτέ δεν είναι καθαρισμένα από τα ξερόχορτα τα χωράφια και γιατί τα δάση δεν έχουν επαρκείς ζώνες αποψίλωσης ώστε να μην καίγονται ολόκληρη η χώρα και τα σπίτια;
Γιατί δεν υπάρχει σχέδιο ανοίγματος εναλλακτικών διαδρομών για τις μετακινήσεις σε περιπτώσεις χιονοθύελλας, φωτιάς, πλημμύρας;
Δεν υπάρχει για τίποτα, ούτε στάνταρ διαδικασία πρόληψης της καταστροφής, ούτε στάνταρ διαδικασία αντιμετώπισης της καταστροφής.
Είχαμε τον Χρυσοχοΐδη και τον Χαρδαλιά, κάναμε ό,τι έλεγαν ο Χρυσοχοΐδης και ο Χαρδαλιάς. Εχουμε τον Στυλιανίδη, κάνουμε ό,τι λέει ο Στυλιανίδης. Αν ο Χρυσοχοΐδης, ο Χαρδαλιάς και ο Στυλιανίδης είναι ικανοί και τυχεροί, μπορεί να τη γλιτώσουμε. Αν δεν είναι, χαθήκαμε.
Για να αντιμετωπίσουμε τις καταστροφές αυτές θα πρέπει να λειτουργήσει το κράτος ανεξάρτητα από τις κυβερνήσεις. Και φυσικά αυτό ισχύει και για πάρα πολλές άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για όλες για να είμαστε ακριβείς.
Οι υπηρεσίες πρέπει να λειτουργούν ανεξαρτήτως κυβερνήσεων. Πρέπει να έχουν έμπειρες και υπεύθυνες διοικήσεις που να ξέρουν τι πρέπει να κάνουν και να παίρνουν την ευθύνη. Πρέπει να έχουν σταθερά πρωτόκολλα τα οποία πρέπει να επανεξετάζονται κάθε τόσο ανάλογα με τις συνθήκες και την εμπειρία και -το κυριότερο- να εφαρμόζονται. Και το πρωτόκολλο το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να ξεκαθαρίζει είναι ποιος θα έχει την ευθύνη του συντονισμού – αποκλείοντας οπωσδήποτε τους πολιτικούς. Ο πολιτικός θα πρέπει να λειτουργεί ως παρατηρητής, να επιβλέπει και να έχει δικαίωμα βέτο για την παραβίαση του πρωτοκόλλου αν κρίνει, παίρνοντας υποχρεωτικά και την ευθύνη του βέτο προσωπικά και ως κυβέρνηση.
Τίποτα από αυτά όμως δεν συμβαίνει. Στηριζόμαστε στην «έμπνευση» του εκάστοτε αρμοδίου.
Οταν έχουμε μια καταστροφή και ο υπουργός τρέχει στο κέντρο επιχειρήσεων για να «συντονίσει», η καταστροφή είναι βέβαιη.
Και φυσικά, αν συντονίζει ο υπουργός, τότε είναι λογικό να φταίει η κυβέρνηση.
Τελικά, όμως, το ποιος φταίει είναι εντελώς αδιάφορο όταν χάνονται ζωές και καταστρέφονται περιουσίες. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να αποφευχθούν οι καταστροφές. Ή, αν δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε, τουλάχιστον να είμαστε προετοιμασμένοι, να ξέρουμε από πριν τι πρέπει να κάνουμε και να το κάνουμε.
Δεν μπορούμε να στηριζόμαστε στην έμπνευση, ούτε στην τύχη.