Η «επιτυχία» αυτής της κυβέρνησης στις πυρκαγιές της Βαρυμπόμπης και του Μαντουδίου, σε αντίθεση με τη φονική αποτυχία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην πυρκαγιά στο Μάτι, έγκειται στην πετυχημένη εκκένωση των περιοχών ώστε να μην πεθάνουν άνθρωποι. Μακάρι να το πετυχαίνουν όλες οι κυβερνήσεις αυτό πάντα.
Φυσικά, η περιβαλλοντική καταστροφή και η καταστροφή των περιουσιών δεν επιτρέπουν κανέναν πανηγυρισμό, ούτε χειροκροτήματα. Κάηκαν τόσα σπίτια στο Μαντούδι, τόσα σπίτια και αρκετές επιχειρήσεις σε Βαρυμπόμπη, αρχαία Ολυμπία, Κιλκίς -προς το παρόν- και συνολικά το περιβάλλον επιβαρύνθηκε από το κάψιμο πολλών χιλιάδων στρεμμάτων και από εκατομμύρια κυβικών καπνού και βλαβερών σωματιδίων.
Κανείς λοιπόν δεν έχει δικαίωμα να πανηγυρίζει για επιτυχία. Το ότι λειτούργησε αποτελεσματικά ο μηχανισμός ειδοποίησης των πολιτών και εκκένωσης των περιοχών που κινδύνευαν δεν μπορεί να θεωρείται επιτυχία ούτε σε χώρες πολύ λιγότερο αναπτυγμένες από την Ελλάδα, ιδίως όταν διαθέτουμε πλέον όλα αυτά τα συστήματα επικοινωνίας. Είναι το στοιχειώδες. Αντίθετα, το ότι κάηκαν τόσα δάση, τόσα σπίτια και τόσες επιχειρήσεις είναι σαφέστατα αποτυχία.
Αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί επιτυχία θα ήταν να έχει περιοριστεί από την αρχή η φωτιά ή οι φωτιές και να μην έχουν καταστρέψει ούτε τόσες εκτάσεις, ούτε σπίτια, ούτε επιχειρήσεις.
Δύσκολο, θα μου πείτε. Προφανώς, αλλά πρέπει να το προσπαθήσουμε και αυτό γίνεται μόνο με συστηματική πρόληψη και όχι με την αντιμετώπιση του προβλήματος αφού γιγαντωθεί.
Οι πυρκαγιές κάθε χρόνο αποδεικνύουν τις αδυναμίες όχι μόνο της κρατικής μηχανής, αλλά και της ελληνικής κοινωνίας. Ούτε το ελληνικό κράτος, ούτε οι θεσμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ούτε οι πολίτες έχουν καταφέρει να προετοιμαστούν επαρκώς ώστε να περιοριστούν οι καταστροφές από τις αναπόφευκτες πυρκαγιές του καλοκαιριού και τις πλημμύρες του χειμώνα.
Κάθε χρόνο ζούμε την ίδια εποχή τα ίδια προβλήματα. Καταστροφικές ή και φονικές πυρκαγιές στα δάση, στα όρια του αστικού ιστού συνήθως, κάθε καλοκαίρι και πλημμύρες τον χειμώνα με τις μεγάλες βροχοπτώσεις.
Κλειδί η πρόληψη
Και τα δύο, πυρκαγιές και πλημμύρες, συνδέονται με ακραία φυσικά φαινόμενα. Θα μπορούσαν να αποφευχθούν οι καταστροφικές επιπτώσεις τους; Πιθανότατα, υπό κάποιες προϋποθέσεις.
Οι προϋποθέσεις σχετίζονται αφενός και κυρίως με τη λειτουργία του κράτους και αφετέρου με τη λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και με τη συμπεριφορά των πολιτών. Προϋπόθεση για να αποφύγουμε τα χειρότερα είναι η πρόληψη. Η λήψη μέτρων που θα περιορίσουν τόσο τις πυρκαγιές όσο και τις πλημμύρες πολύ προτού συμβούν.
Ολοι γνωρίζουν, π.χ., ότι οι ζώνες πυροπροστασίας είναι μια απαραίτητη υποδομή. Και υπάρχουν, αλλά προφανώς δεν επαρκούν και εφόσον δεν επαρκούν πρέπει να αυξηθούν. Αν η κουκουνάρα πετάγεται 300 μέτρα μακριά, πρέπει η ζώνη δασοπροστασίας να είναι φαρδύτερη από 300 μέτρα. Αν τα κωνοφόρα καίγονται ευκολότερα, πρέπει όταν γίνεται μια αναδάσωση να μη φυτεύονται κωνοφόρα, αλλά κάποια δέντρα που καθυστερούν την εξέλιξη μιας φωτιάς. Αν οι πευκοβελόνες και τα ξερόχορτα των δασών και των χωραφιών είναι οι αιτίες που μετατρέπουν μια σπίθα σε πυρκαγιά, τότε πρέπει αυτά να καθαρίζονται πολύ καλύτερα. Ολα αυτά υποτίθεται ότι γίνονται, αλλά δεν γίνονται επαρκώς.
Οι δημόσιες υπηρεσίες κάνουν το τυπικό, μέχρις ότου έρθει η καταστροφή, οπότε τότε και μόνο τότε κινητοποιούνται με όλες τους τις δυνάμεις για να την περιορίσουν. Είναι αργά όμως τότε, η καταστροφή θα είχε περιοριστεί σημαντικά αν η πρόληψη είχε λειτουργήσει καλύτερα.
Η πρόληψη δεν αφορά μόνο τις δημόσιες υπηρεσίες. Σε μεγάλο βαθμό αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία χαρακτηρίζεται συχνά από εγκληματική αδιαφορία και ανικανότητα των τοπικών αρχόντων. Δήμαρχοι και κοινοτάρχες ασχολούνται αποκλειστικά και μόνο με τα έργα βιτρίνας που θα ενισχύσουν τις πιθανότητες επανεκλογής τους, με τις μίζες από τα έργα που κατασκευάζουν και με την κοινωνική προβολή των δραστηριοτήτων τους. Το καθάρισμα των χωραφιών από τα ξερόχορτα δεν είναι μια δουλειά του επιπέδου τους, δεν περνάει απ’ το μυαλό τους ότι αυτή η δουλειά αποτελεί προτεραιότητα έναντι, ας πούμε, μιας ανακαίνισης του δημαρχείου τους ή της κατασκευής ενός πεζοδρόμου ή μιας πλατείας όπου θα ξοδευτούν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ από τα δημοτικά έσοδα σε άχρηστα τσιμέντα προκειμένου να προκύψουν οι αναγκαίες μίζες. Κι όμως, τα ξερόχορτα είναι που θα βουλώσουν τα φρεάτια και θα πλημμυρίσουν τα σπίτια, τα ξερόχορτα είναι που θα διευκολύνουν την πυρκαγιά και την καταστροφή περιουσιών.
Η νοοτροπία
Και φυσικά, η συμπεριφορά των πολιτών, που δεν πιέζουν από τη μία τις δημοτικές και κρατικές αρχές να κάνουν τη δουλειά τους και από την άλλη δεν φροντίζουν οι ίδιοι να καθαρίσουν τα χωράφια και τους κήπους τους και να είναι καθαρά τα φρεάτιά τους και να μην εμποδίζονται οι αποχετεύσεις, συμβάλλει καθοριστικά στην καταστροφή.
Δεν προσπαθώ να μοιράσω τις ευθύνες, ούτως ή άλλως για ό,τι κακό συμβαίνει θα φταίει πάντα και θα κατηγορείται πάντα η εκάστοτε κυβέρνηση. Ετσι λειτουργεί η Δημοκρατία, όποιος εκλέγεται αναλαμβάνει αυτόματα όλες τις πολιτικές ευθύνες για ό,τι κι αν συμβεί στον καθέναν. Θα φταίει πάντα, είτε ευθύνεται στ’ αλήθεια, είτε όχι. Αλλά η αλήθεια είναι ότι, ενώ η πολιτική ευθύνη επικεντρώνεται στην κυβέρνηση, στο κυβερνών κόμμα, στον υπουργό και τον πρωθυπουργό, τελικά η πραγματικότητα είναι ότι όλοι έχουν μερίδιο ευθύνης για κάθε καταστροφή.
Ο «στρατηγός άνεμος», που έλεγε και ο λυρικός Πολύδωρας, είναι αυτός που μας καταστρέφει, το ίδιο και οι βροχές, που βαφτίζονται καταιγίδες και αποκτούν ονοματεπώνυμο τα τελευταία χρόνια προκειμένου να ταΐζεται με δράμα το φιλοθέαμον κοινό, αλλά, όπως και να το κάνουμε, το να αποδίδουμε ευθύνες στα φυσικά φαινόμενα είναι γελοίο. Γνωρίζουμε ότι τα καιρικά φαινόμενα θα κάνουν την εμφάνισή τους στα καθορισμένα ραντεβού και αν δεν είμαστε προετοιμασμένοι, οι καταστροφές που δεν μπορούν να αποφευχθούν, αλλά μπορούν να περιοριστούν θα είναι δυσανάλογα μεγάλες.