Καθώς η αξία του Bitcoin σπάει καθημερινά ρεκόρ, αυξάνονται και οι υποψήφιοι επενδυτές. Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί σε τι ακριβώς επενδύει, αφού ο μοναδικός λόγος για μια επένδυση στο κρυπτονόμισμα είναι ότι μελλοντικά θα βρεθεί κάποιος άλλος να το αγοράσει ακριβότερα. Η βάση της αξίας είναι η σπανιότητα αλλά δεν υπάρχει ούτε επιτόκιο, ούτε αξιόλογη συναλλακτική αξία προς το παρόν. Αντίθετα, υπάρχουν σοβαρές αβεβαιότητες από την έλλειψη θεματοφυλακής, από την ανωνυμία σε περίπτωση κλοπής, από την αφερεγγυότητα των ηλεκτρονικών “χρηματιστηρίων” (πλατφόρμες) στις οποίες γίνεται η συναλλαγή.
Είναι ένα κλασικό “αεροπλανάκι”, μια περίπτωση “τουλίπας”, ένα Ponzi scheme όπως χιλιάδες άλλα στην οικονομική ιστορία. Όπως είναι κάτι ανάλογο και η περίπτωση της μετοχής Game stock και το σύστημα που χρησιμοποιεί την πλατφόρμα του Reddit για να ανεβοκατεβάζει ακραία μετοχές.
Όλα αυτά που συμβαίνουν σήμερα περιγράφονται στα βιβλία ως απάτες και διδάσκονται ως ποινικά αδικήματα στα πανεπιστήμια. Οι ανά τον κόσμο υποψήφιοι χρηματιστές εξετάζονται από τις απανταχού Επιτροπές Κεφαλαιαγορών και ενημερώνονται ότι τέτοιου είδους συναλλαγές που σχετίζονται με χειραγώγηση των αγορών και των μετοχών απαγορεύονται.
Κάτι, όμως, έχει αλλάξει.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι οι θεσμικοί ηγέτες, οι ελεγκτές των κεφαλαιαγορών τα αφήνουν ατιμώρητα. Όχι επειδή δεν τα γνωρίζουν, αλλά αφού εξετάσουν τις υποθέσεις, κρίνουν πως “ούτε γάτα ούτε ζημιά”. Και αυτό είναι καθοριστικό για το μέλλον αυτών των επενδύσεων.
Ουσιαστικά, αποκτήσαμε μια νέα κατηγορία επενδύσεων, ένα νέο asset class, τα Ponzi schemes. Και ενώ στο παρελθόν ο επενδυτής που έπαιζε στο αεροπλανάκι και έχανε ήταν το θύμα απάτης, τώρα ο επενδυτής συμμετέχει στο αεροπλανάκι εντελώς συνειδητά – συνεπώς, δεν είναι θύμα.
Αυτό το διαπιστώνει κανείς διαβάζοντας τι λένε οι χιλιάδες μικροί ιδιώτες επενδυτές στις ιστοσελίδες αλλά πλέον και στα επίσημα media. Εξηγούν γιατί επενδύουν σε bitcoin ή παίζουν στο Reddit, παρουσιάζουν ένα πλήθος εξηγήσεων, από ιδεολογικές απόψεις εναντίον των αγορών, τεχνικές αναλύσεις του γιατί στο μέλλον θα θέλουν όλοι bitcoin, εκδικητικές μανίες κατά των χρηματιστηρίων και του “συστήματος”, πίστη στις νέες τεχνολογίες και πολύ συχνά την ανάγκη να βγάλει κανείς γρήγορα λεφτά και να μην περιμένει τις αποδόσεις των μετοχών με τα ισχυρά fundamentals αφού όπως έχει επανειλημμένως αποδειχθεί ακόμη και σε αυτές υπάρχει ο κίνδυνος να χάσει τα λεφτά του. Δείτε τι έγινε με τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου ή με τις μετοχές των ελληνικών τραπεζών. Περιουσίες ολόκληρες αλλά και το σύνολο των οικογενειακών αποταμιεύσεων πολλών ετών χάθηκαν από την απαξίωση των ασφαλέστερων θεωρητικά επενδύσεων, των ομολόγων και των τραπεζικών μετοχών.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο που προοιωνίζεται άνοδο των κρυπτονομισμάτων είναι οι δηλώσεις των επικεφαλής κολοσσιαίων επενδυτικών τραπεζών ότι θα επενδύσουν σε bitcoin. Αυτό σημαίνει ότι θα μπει πολύ χρήμα σε αυτή την επένδυση και θα εκτοξεύσει την αξία του.
Είναι η απληστία μόνο που κινεί όλους αυτούς, ιδιώτες και τραπεζίτες να επενδύσουν στα κρυπτονομίσματα; Ασφαλώς η απληστία παίζει σημαντικό ρόλο, όμως είναι και άλλα. Όπως η αδυναμία εύρεσης εναλλακτικών επενδύσεων. Τα ομόλογα έχουν μηδενική ή αρνητική απόδοση. Οι μετοχές βρίσκονται τόσο ψηλά που με καμία ανάλυση δεν δικαιολογείται η τιμή τους. Οι καταθέσεις έχουν αρνητικά επιτόκια. Η ρευστότητα είναι τεράστια. Οι παγκόσμιες αγορές έχουν χαρακτηριστικά φούσκας εδώ και μια δεκαετία, μιας φούσκας που μέχρι στιγμής αρνείται να σκάσει. Και πάνω σε όλα αυτά έρχονται και οι κεντρικές τράπεζες και τυπώνουν χρήμα διαρκώς. Τα δολάρια και τα Ευρώ που κυκλοφορούν αυξάνονται συνεχώς χάνοντας το χαρακτηριστικό της σπανιότητας, ενώ τα κρυπτονομίσματα παραμένουν σπάνια.
Και καθώς οι κεντρικές τράπεζες φαίνεται ότι υιοθετούν τη φιλοσοφία του blockchain και θα βγάλουν όλες κάποια στιγμή δικά τους κρυπτονομίσματα, φαίνεται ότι το μέλλον του χρήματος πάει προς τα εκεί.
Πού καταλήγουμε, λοιπόν; Είναι, τελικά, το bitcoin μια καλή επένδυση; Κανείς δεν ξέρει ούτε μπορεί να προβλέψει. Αυτό όμως που μπορεί κάποιος να κάνει είναι να δοκιμάσει. Να αγοράσει, δηλαδή, bitcoin με ένα ποσό που δεν τον νοιάζει αν το χάσει, ένα ποσό που του περισσεύει, που δεν θα του αλλάξει η ζωή αν δεν το έχει πια και να το “ξεχάσει”.
Αγοράζεις δηλαδή ένα κομματάκι bitcoin και το ξεχνάς. Είναι μια επένδυση που μπορεί να πολλαπλασιάσει την αξία της όσο καμία άλλη στον κόσμο, ή μπορεί να εξαφανιστεί ολόκληρη. Βάζοντας π.χ. 1.000 ευρώ στο bitcoin μπορεί σύντομα να βρεθείς με 0 ευρώ ή με 100.000 ευρώ. Και δεν υπάρχει καμία ανάλυση να προβλέψει τι από τα δυο θα συμβεί. Σε αυτή την επένδυση “τζογάρεις”. Αλλά τζογάρεις σε κάτι νέο, πολύ προηγμένο τεχνολογικά και φιλοσοφικά, σε κάτι το οποίο ενώ δεν έχει καμία πραγματική αξία το ανέχονται και τελικά το στηρίζουν οι κεντρικές τράπεζες, οι κυβερνήσεις και οι επιτροπές κεφαλαιαγοράς. Και αν ο κόσμος μας αλλάζει ραγδαία και περνάμε ξεκάθαρα πλέον και ολοκληρωτικά σε μια ολοκαίνουργια χιλιετία, πρέπει να βρούμε το θάρρος να επενδύσουμε και στο άγνωστο. Με λίγα λόγια, βάζουμε κάτι και στο bitcoin, έτσι, για τον τζόγο, επειδή ποτέ δεν ξέρεις και μόνο υπό την προϋπόθεση οτι αυτό το κάτι δεν θα μας λείψει και πολύ αν το χάσουμε.