Το πιθανότερο είναι ότι τα βιβλία της Ιστορίας στο μέλλον θα περιγράφουν τις δεκαετίες που διανύουμε ως καθοριστικές. Ο κόσμος έχει ήδη αλλάξει, αλλά δεν το «βλέπουμε» λόγω αδράνειας. Η συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ, Βρετανίας και Αυστραλίας, η λεγόμενη AUKUS ή «Νέο ΝΑΤΟ», έφερε στο προσκήνιο τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις οι οποίες οδηγούν σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο, που πυροδοτείται από τον φόβο ο οποίος προκαλεί η ανάδυση της Κίνας σε όλα τα πεδία.
Η Χώρα του Δράκου είναι από το 2009 δεύτερη σε μέγεθος οικονομία, έχει σχεδόν φτάσει εκείνη των ΗΠΑ και σύντομα θα την ξεπεράσει. Παρά τους χαμηλούς τόνους που κράτησε το Πεκίνο στο πεδίο της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής τα χρόνια της οικονομικής επέλασης, η επιρροή του συνεχώς διευρύνεται, με ισχυρή παρουσία πλέον σε πολλές χώρες της Αφρικής και της Ασίας, ενώ έχει κάνει εμφανείς και τις προθέσεις του στην Ευρώπη με το κινεζικό «Σχέδιο Μάρσαλ» που «βλέπει» την Ευρασία ως μια ενιαία οικονομική ζώνη υπό κινεζική επιρροή.
Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στοχοποίησε πρώτος την Κίνα κηρύσσοντας τον εμπορικό πόλεμο, ενώ τα πράγματα δεν άλλαξαν επί Τζο Μπάιντεν – όπως άλλωστε αναμενόταν.
Η αντιπαλότητα είναι στρατηγική και η κατάσταση αποδίδεται από τους διεθνολόγους με τον όρο «Παγίδα του Θουκυδίδη», η οποία περιγράφει πώς μια μεγάλη δύναμη -όπως οι ΗΠΑ- ξεκινούν μια σύγκρουση υπό τον φόβο ότι θα εκθρονιστούν από άλλη ανερχόμενη δύναμη, όπως η Κίνα εν προκειμένω.
Ο Θουκυδίδης, ο πατέρας του πολιτικού ρεαλισμού στις διεθνείς σχέσεις, τον 5ο αιώνα π.Χ. απέδωσε τον Πελοποννησιακό πόλεμο στην ανησυχία της Σπάρτης, η οποία αισθάνθηκε την απειλή της ανερχόμενης Αθήνας. «Ηταν η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που ενέπνευσε στη Σπάρτη, οι αιτίες που έκαναν τον πόλεμο αναπόφευκτο», έγραφε τότε.
Η συμφωνία AUKUS, καθαρά αμυντικού χαρακτήρα, δείχνει ότι ο ψυχρός πόλεμος διευρύνεται συσπειρώνοντας «δυτικού τύπου» δυνάμεις, όπως η Βρετανία και η Αυστραλία, γύρω από τις ΗΠΑ.
Είναι δεδομένο ότι απέναντι από την Κίνα βρίσκεται και η Ιαπωνία, η χώρα με την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, ενώ το πιθανότερο είναι ότι οι ΗΠΑ θα προσεγγίσουν και την Ινδία, η οποία εξελίσσεται και αυτή σε παγκόσμια πρωταγωνίστρια σε ορίζοντα δεκαετιών.
Είναι φανερό, λοιπόν, ότι το παγκόσμιο κέντρο βάρους μετατοπίζεται από την Ευρώπη στην Ασία και από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, όπου βρίσκονται ισχυρές οικονομίες και θα διεξαχθεί μια νέα κούρσα εξοπλισμών, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται πολιτικά και οικονομικά.
Φαίνεται ακόμη ότι το διεθνές περιβάλλον γίνεται ολοένα πιο συγκρουσιακό, τη στιγμή μάλιστα που η παγκόσμια οικονομική αστάθεια, η οποία ξεκίνησε το 2008 και επιδεινώνεται με την πανδημία, υποδαυλίζει και παροξύνει τους ανταγωνισμούς μεταξύ των μεγάλων περιφερειακών μπλοκ, τα οποία θα υπερασπίζονται το καθένα τον δικό του ζωτικό χώρο.
Είναι μια εποχή τελείως διαφορετική από εκείνη της παγκοσμιοποίησης.
Στο πλαίσιο αυτό η Ευρώπη χάνει διαρκώς «σημασία» όχι μόνο λόγω της οικονομικής, τεχνολογικής και αμυντικής υστέρησής της, αλλά και επειδή δεν έχει αναπτύξει αποτελεσματικούς θεσμούς πολιτικής διακυβέρνησης για να κάνει μεγάλες αλλαγές.
Η ανάγκη αυτονομίας της Ε.Ε. δεν συνδέεται μόνο με την υπεράσπιση των ευρωπαϊκών χωρών στον νέο διεθνή καταμερισμό ρόλων, αλλά και με την προάσπιση του ευρωπαϊκού μοντέλου και των ευρωπαϊκών αρχών σε θέματα κοινωνικής οργάνωσης, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και Δημοκρατίας.
Μπορεί οι αξίες αυτές να έχουν υποστεί επίθεση τις τελευταίες δεκαετίες στην Ευρώπη και να έχουν χάσει σημαντικό έδαφος, αλλά στην πραγματικότητα η Ε.Ε. είναι ο μόνος πόλος που μπορεί -και πρέπει- να προσφέρει στη διεθνή κοινότητα τον «τρίτο δρόμο», ένα υπόδειγμα δημοκρατικής οργάνωσης και κοινωνικής αλληλεγγύης.
Διότι διαφορετικά η ανθρωπότητα θα βρεθεί τα επόμενα χρόνια απέναντι σε ένα δυστοπικό δίλημμα: ανάμεσα στο αμερικανικό μοντέλο του ασύδοτου καπιταλισμού και της οικονομίας καζίνο χωρίς κοινωνικές ευαισθησίες και σε εκείνο του αυταρχικού καπιταλισμού της Κίνας – τον οποίο ήδη κάποιοι άρχισαν να «θαυμάζουν» για τις επιτυχίες του στο μέτωπο της πανδημίας και της οικονομικής ανάκαμψης.