Το ερώτημα είναι εάν το 2021 θα είναι συνέχεια της προηγούμενης χρονιάς ή, αντιθέτως, θα κερδίσει, στο τέλος, τον τίτλο του annus mirabilis (υπέροχη χρονιά), όπως προβλέπουν όσοι εκτιμούν ότι η πανδημία θα τεθεί υπό έλεγχο και η οικονομία θα γνωρίσει θεαματική άνοδο.
Συνηθίζεται στο ξεκίνημα του έτους οι άνθρωποι να προτιμούν την αισιόδοξη οπτική, αλλά δυστυχώς τα δεδομένα δεν συγκλίνουν σε μια τέτοια κατεύθυνση.
Το εμβόλιο είναι πράγματι η μεγάλη ελπίδα, αλλά η αποτελεσματικότητά του μένει να αποδειχθεί στην πράξη, ενώ είναι βέβαιο ότι στη χώρα μας -ακόμα και στην καλύτερη των περιπτώσεων- δεν θα υπάρξει γενικευμένη προστασία πριν από το τέλος του επόμενου καλοκαιριού.
Η λογική πρόβλεψη είναι ότι η αγορά και ειδικά ο τουρισμός θα υποφέρουν και φέτος.
Επομένως είναι καίριας σημασίας να συνεχίσουν τα μέτρα στήριξης στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους. Εάν η κυβέρνηση αποφασίσει να ελαττώσει την υποστήριξη, όπως φαίνεται ότι είναι ο σχεδιασμός, θα διαπράξει μεγάλο λάθος, καθώς θα δώσει τη χαριστική βολή σε ένα μεγάλο κομμάτι της αγοράς, το οποίο μετά δυσκολίας κρατιέται ζωντανό.
Πολλοί εστιάζουν στην αύξηση του δημόσιου χρέους, η οποία οφείλεται στις μεγάλες κρατικές δαπάνες στήριξης. Φαίνεται όμως ότι εκεί το πρόβλημα θα είναι υπό έλεγχο, δεδομένου ότι αφορά όλες τις χώρες, ακόμα και τις μεγάλες και ισχυρές οικονομίες της Ε.Ε. Για τον λόγο αυτό εξετάζονται εναλλακτικές ευρωπαϊκές πολιτικές αντιμετώπισης του προβλήματος, όπως η αναδιάρθρωση, το πάγωμα, ακόμα και η αμοιβαιοποίηση των χρεών που οφείλονται στην πανδημία.
Με άλλα λόγια, είναι πολύ πιθανό ότι το ζήτημα του δημοσίου χρέους θα αντιμετωπιστεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Εκεί όμως που υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, ειδικά στη χώρα μας, είναι το ιδιωτικό χρέος, το οποίο απειλεί να λάβει διαστάσεις χιονοστιβάδας μέσα στο 2021.
Το προϋπάρχον πρόβλημα των κόκκινων δανείων διογκώνεται διαρκώς, καθώς συσσωρεύονται νέες οφειλές μέσα στην πανδημία, ενώ οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά χάνουν εισοδήματα και αδυνατούν να ανταποκριθούν στις οφειλές.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα χρέη στο Δημόσιο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, ενώ έχουν συσσωρευτεί και οφειλές που έχουν ανασταλεί λόγω των μέτρων για την πανδημία. Δημιουργείται ένα «βουνό» ιδιωτικού χρέους, που διαρκώς μεγαλώνει.
Οι τράπεζες και το υπουργείο Οικονομικών υπολογίζουν ότι μέσα στο 2021, όταν λήξουν οι αναστολές πληρωμών, οι οφειλές θα πληρωθούν, αλλά είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί.
Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις -εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων- δεν έχουν τις δυνάμεις για να ανταποκριθούν και δεν προβλέπεται κάποιο θαύμα μέσα στο 2021.
Θα είναι δε εξωφρενικό εάν μέσα στο 2021 αρχίσουν πλειστηριασμοί από τις τράπεζες και κατασχέσεις από την Εφορία, όπως υποτίθεται ότι είναι ο σχεδιασμός.
Η κυβέρνηση θα πρέπει να παρατείνει τα μέτρα στήριξης και να προωθήσει γενναία μέτρα διευθέτησης των οφειλών, ώστε οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να φτάσουν στο τέλος του τούνελ και να μπορέσουν να επωφεληθούν από την ανάκαμψη, η οποία μπορεί να αργήσει, αλλά θα έρθει.