Ο Εμμανουήλ Ροΐδης είναι ίσως η ευφυέστερη και πλέον χαριτωμένη προσωπικότης που υπήρξε ποτέ στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος.
Και μόνο το κλασσικό απόφθεγμά του: «Έκαστος τόπος έχει την πληγήν του, η Αγγλία την ομίχλην, η Βλαχία τας ακρίδας και η Ελλάς τους Έλληνας» αρκεί για να καταδείξει την ευφυΐα του, το χιούμορ του και τη διεισδυτικότητά του!
Ο Ροΐδης έζησε σε μία ταραγμένη εποχή η οποία -από πολιτικής πλευράς τουλάχιστον- είχε πολλά κοινά με τη σημερινή. Όπως σήμερα, έτσι και τότε κυριαρχούσαν δύο κόμματα και δύο πολιτικοί αρχηγοί. Ο Χαρίλαος Τρικούπης και ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης.
Ο πρώτος, προοδευτικός, καινοτόμος και μεταρρυθμιστής, ο οποίος έθεσε τα θεμέλια του εκσυγχρονισμού της Ελλάδος και άφησε σπουδαίο έργο, ενώ ο δεύτερος, αντιδραστικός, οπισθοδρομικός, ψηφοθήρας και λαϊκιστής. Δεν μας θυμίζουν λίγο τη σημερινή πολιτική πραγματικότητα όλα αυτά;
Ο Ροΐδης βεβαίως υπέστη τα δεινά της πολιτικής διαμάχης της εποχής στο πετσί του, αφού το κόμμα του Τρικούπη τον διόρισε στην Εθνική Βιβλιοθήκη και το κόμμα του Δηλιγιάννη τον απέλυσε. Φυσικό ήταν λοιπόν, μέσα στο πολυσχιδές έργο του, να σχολιάσει ιδιαίτερα την πολιτική και τα πολιτικά ήθη της εποχής του με το ιδιαίτερα καυστικό και χιουμοριστικό ύφος του.
Είναι συγκλονιστικές οι ομοιότητες που έχει το τότε με το σήμερα και είναι εξ ίσου εύστοχα και ευφυή τα σχόλια και οι διαπιστώσεις του Ροΐδη. Αυτός ήταν ο πρώτος που είπε ότι: «Εις νόμος απαιτείται εις αυτήν την χώραν, ο οποίος να επιτάσσει την εφαρμογήν όλων των υπολοίπων νόμων.», το οποίον επαναλαμβάνουμε πολύ συχνά ακόμη και σήμερα χωρίς να γνωρίζουμε την πατρότητά του.
Οι Έλληνες κατά τον Ροΐδη χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
-Εις τους συμπολιτευόμενους ήτοι «τους έχοντας κουτάλι να το βυθίζωσι εις την χύτραν του Προϋπολογισμού».
-Εις τους αντιπολιτευόμενους ήτοι «τους μη έχοντας κουτάλι» και
-Εις τους εργαζόμενους ήτοι «τους επιφορτισμένους να γεμίζωσι την χύτραν δια του ιδρώτος των».
Όπως και σήμερα έτσι και τότε ο Ροΐδης διαπιστώνει ότι οι πολιτικές ιδεολογίες συνιστούν ρομαντικές αυταπάτες. Τα πάντα ξεκινάνε και καταλήγουν στο συμφέρον. Όσοι είναι με την εκάστοτε Κυβέρνηση, είναι διότι αυτή τους παρέχει το κουτάλι το οποίον εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους. Μικρά συμφέροντα για τους μικρούς, μεγάλα για τους μεγάλους.
Όσοι είναι με την αντιπολίτευση, είναι διότι αυτοί δεν έχουν το κουτάλι και ελπίζουν η αντιπολίτευση, όταν γίνει κυβέρνηση να τους το προσφέρει. Αυτή την ελπίδα πολύ καλά γνωρίζει η εκάστοτε αντιπολίτευση και την καλλιεργεί με ιδιαίτερο ζήλο, διότι και η ίδια η αντιπολίτευση προτάσσει το συμφέρον της που φυσικά είναι να γίνει κυβέρνηση, ασχέτως της όποιας ιδεολογίας υποτίθεται ότι έχει.
Και τέλος υπάρχουν και τα λεγόμενα κορόιδα, αυτοί που δεν έχουν την ικανότητα ή την ευφυΐα να προσεταιρισθούν την κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση και απλώς εργάζονται για να επιβιώνουν. Είναι αυτοί που με τους φόρους τους γεμίζουν τη χύτρα την οποία εποφθαλμιούν οι προηγούμενοι συμπολίτες τους. Αυτά τα κορόιδα είναι και οι λιγότεροι, καθώς πρόσφατες μετρήσεις έδειξαν ότι το 10% των φορολογουμένων πληρώνει το 60% των φόρων. Οπότε τι κάνουν διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις;
Κρατάνε ψηλά τους έμμεσους φόρους (ΦΠΑ κ.λπ.) ενώ διατηρούν χαμηλά τους άμεσους φόρους (Φόρος Εισοδήματος), ώστε να μη θίξουν τους πολλούς που φοροδιαφεύγουν και οι οποίοι διαθέτουν το περίφημο κουτάλι, ενώ οι λίγοι οι οποίοι πληρώνουν φόρους και δεν διαθέτουν κουτάλι, δεν παρουσιάζουν κανένα ιδιαίτερο πολιτικό ενδιαφέρον ούτε για την κυβέρνηση ούτε για την αντιπολίτευση, οπότε άστους να πληρώνουν. Συνήθως αυτή η μειονότης του 10% η οποία σημειωτέον σε αντίθεση με τους πολλούς δεν φωνασκεί, έχει και τα λιγότερα αιτήματα. Για παράδειγμα η κατηγορία των χαμηλόμισθων του ιδιωτικού τομέα φωνασκεί πολύ λιγότερο από τους καθηγητές των Πανεπιστημίων, οι οποίοι εκτός από την Καθηγεσία εξασκούν εκ παραλλήλου και ιδιωτική επαγγελματική δραστηριότητα και άρα θησαυρίζουν.
Οι καθηγητές όμως διαθέτουν το κουτάλι ενώ οι χαμηλόμισθοι όχι.
Κατέφυγα στον μέγα Ροΐδη διότι λόγω της πολιτικής συγκυρίας των ημερών γράφονται πάμπολλα σχετικά άρθρα και απόψεις, ενώ από τα τηλεοπτικά παράθυρα εκφωνούνται ατέρμονες πολιτικές αναλύσεις, οπότε ένα ακόμη προσωπικό κείμενο γύρω από την πολιτική δεν θα είχε ενδιαφέρον. Έχει πολύ ενδιαφέρον όμως να θυμηθούμε τον Ροΐδη και να απολαύσουμε το σπινθηροβόλο πνεύμα του, καθώς και να διαπιστώσουμε ότι η Ιστορία διαρκώς επαναλαμβάνεται.
Αυτά που συνέβαιναν στην Ελλάδα του 1880 συμβαίνουν εν πολλοίς και σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών και με δεδομένη τη χρονική απόσταση που μας χωρίζει.
Όμως φοβούμαι ότι ο Ροΐδης θα είναι πάντα επίκαιρος για δύο λόγους.
Πρώτον, διότι είναι πράγματι μεγαλοφυής και διαχρονικός και θα διατηρεί για πάντα την επικαιρότητα και τη φρεσκάδα του, και δεύτερον και κυριότερον διότι η αγαπημένη μας πατρίδα πολύ δύσκολα και πολύ αργά αλλάζει. Δυστυχώς οι ομοιότητες του τότε με το σήμερα είναι πάρα πολλές. Μόνο που σήμερα δεν υπάρχει Ροΐδης να τις σατιρίσει.