Κατά καιρούς ακούμε για δυσφορία τόσο του σημερινού υπουργού Οικονομικών όσο και του προηγούμενου, αναφορικά με τις υπερβολικές προμήθειες των τραπεζών ή για τη μεγάλη απόκλιση των επιτοκίων στα δάνεια και τις καταθέσεις. Μάλιστα, στο παρελθόν είδαν το φως της δημοσιότητας διαρροές που μιλούσαν για «γαλλικά» που είπε ο υπουργός στους τραπεζίτες και οι οποίοι υποσχέθηκαν πως θα κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να μειώσουν τις προμήθειες και να επανεξετάσουν την επιτοκιακή τους πολιτική. Η αλήθεια όμως είναι πως στην πράξη ελάχιστα έχουν αλλάξει αφού, εν τοις πράγμασι, η κερδοφορία των 4 συστημικών ελληνικών τραπεζών, στον μεγαλύτερο βαθμό, προέρχεται από τη διαφορά τόκων που πληρώνουν στους καταθέτες και τους τόκους που εισπράττουν από τα δάνεια.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο μέσος όρος των καθαρών εσόδων από τόκους στις τράπεζες της ευρωζώνης είναι 60,5%, ενώ στη χώρα μας το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 79,2%! Κι αυτό γιατί οι ελληνικές τράπεζες έχουν συμπιέσει τα επιτόκια καταθέσεων στα χαμηλότερα επίπεδα της ευρωζώνης, ενώ τα επιτόκια δανεισμού είναι από τα υψηλότερα.
Για παράδειγμα, τα επιτόκια ταμιευτηρίου -που είναι και η πλειονότητα των καταθέσεων των Ελλήνων- κυμαίνονται από 0% -0,25%, ενώ στις προθεσμιακές καταθέσεις, που αντιπροσωπεύουν το 25% του συνόλου των καταθέσεων, το μέσο επιτόκιο είναι στο 1,80%, ενώ στις άλλες χώρες της ευρωζώνης είναι πολύ υψηλότερο και σε ορισμένες προσεγγίζει το 4%.
Υπολογίζεται πως αν οι ελληνικές τράπεζες προσάρμοζαν τα επιτόκιά τους στον μέσο όρο των επιτοκίων που επικρατούν στην ευρωζώνη, τότε θα έπρεπε να καταβάλουν στους καταθέτες τους περίπου 1,5 δισ. τον χρόνο. Σε μια τέτοια περίπτωση βέβαια, θα πήγαιναν περίπατο τα κέρδη που ανακοινώνονται τώρα, όπως και τα μερίσματα που μοιράζουν στους μετόχους τους μετά από πολλά χρόνια.
Είναι αλήθεια πως οι ελληνικές τράπεζες ταλαιπωρήθηκαν επί μακρόν από τις επιπτώσεις της χρεοκοπίας της χώρας, όπως είναι επίσης αλήθεια πως αν κατάφεραν να σταθούν ξανά στα πόδια τους είναι γιατί το κράτος, με λεφτά των φορολογουμένων, έβαλε πλάτη πολλών δισεκατομμυρίων, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν πρόκειται ποτέ να επιστραφούν. Oπως είναι αλήθεια πως στην ανάταξη της οικονομίας, των επιχειρήσεων και γενικώς της ανάπτυξης, ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος είναι καταλυτικός και ανυπέρβλητος.
Από την άλλη όμως και ο πολίτης καταθέτης, όταν πλέον δεν μπορεί να κάνει ούτε μια ενέργεια χωρίς τη μεσολάβηση των τραπεζών (ούτε να πληρωθεί τον μισθό και τη σύνταξή του, ούτε να αγοράσει ή να πουλήσει το παραμικρό, αν αυτό δεν γίνει μέσω καρτών ή τραπεζικών συναλλαγών) έχει την ελάχιστη απαίτηση μιας ευνοϊκότερης μεταχείρισης από την πλευρά των τραπεζών. Και μάλιστα, όταν η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους πλέον μέσω web banking, απαλλάσσοντας τις τράπεζες από την υποχρέωση να πληρώνουν υπαλλήλους και τραπεζικά καταστήματα για να κάνουν αυτές τις συναλλαγές, με κάποιον τρόπο πρέπει να επιβραβεύονται και όχι να επιβάλλονται τόσο υψηλές προμήθειες στις τραπεζικές εργασίες.
Είναι δε προκλητικό μια συγκεκριμένη τράπεζα από τις 4 να δίνει μηδενικό επιτόκιο στις καταθέσεις ταμιευτηρίου και στους διαμαρτυρόμενους να αντιπροτείνει προθεσμιακή κατάθεση τουλάχιστον δύο ετών με απόδοση 1,76 όταν την ίδια ώρα το κράτος, στα έντοκα γραμμάτιά του, εξάμηνης διάρκειας, προσφέρει 3%! Και φυσικά πάντα θα πλανάται το ερώτημα, από τη στιγμή που τα κέρδη που προέρχονται από τους καταθέτες και κατευθύνονται στους μετόχους, τι θα γίνονταν οι λίγοι μέτοχοι, αν εξέλιπαν οι καταθέσεις και οι προμήθειες των πολλών μικρών;