Λίγο πριν μπει στην τελευταία ευθεία αυτής της θητείας -του χρόνου τέτοια εποχή θα έχουμε ευρωεκλογές-, η Ενωμένη Ευρώπη αρχίζει να εμφανίζει ρήγματα ακόμα και στα δυο μεγάλα θέματα, στα οποία, εκ των συνθηκών και εξ ανάγκης, έκανε βήματα μπροστά: αλληλεγγύη στην Ουκρανία και αναμόρφωση οικονομικών κανόνων. Η αλληλεγγύη δοκιμάστηκε για οικονομικούς λόγους και η οικονομία ξαναβρήκε τον μεγάλο ιεροεξεταστή της. Και η ζωή συνεχίζεται -ως την επόμενη κρίση.
Στις 26 Απριλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε την “τελική” πρότασή της (τίποτα δεν είναι τελικό πριν “μιλήσουν” οι συμβιβασμοί μεταξύ των μεγάλων χωρών) για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Κοινοβούλιο και Συμβούλιο σε δυο μήνες “αποσύρονται” για διακοπές, οι αλλαγές πρέπει να ψηφιστούν το αργότερο τον Οκτώβριο ή Νοέμβριο, ώστε να μπορέσουν να τεθούν σε εφαρμογή στην αρχή της επόμενης χρονιάς, άρα τα περιθώρια διαπραγματεύσεων δεν είναι μεγάλα. Και έγιναν ακόμα πιο στενά λόγω, αν όχι αλλαγής, πάντως σκλήρυνσης της στάσης της Γερμανίας.
Ενώ οι βασικοί όροι του σχεδίου της Επιτροπής ήταν γνωστοί από την πρώτη φάση των σχετικών διαβουλεύσεων στις αρχές της χρονιάς, κι ενώ η Επιτροπή έκανε ήδη λίγο πιο αυστηρό το πλαίσιο (η “συμμόρφωση” με τα δημοσιονομικά όρια οφείλει να γίνει από κάθε χώρα εντός 4 ετών), αίφνης ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών -και αρχηγός των “δημοσιονομικά αυστηρών” Φιλελεύθερων- μετέτρεψε τους προβληματισμούς του σε διαφωνία ως προς το βασικότερο σημείο των προτεινόμενων νέων κανόνων: τη σύναψη συμφωνιών για τιθάσευση του χρέους με κάθε χώρα χωριστά. Για τους Γερμανούς, που δεν τα πάνε κι οι ίδιοι τόσο καλά, κάθε “διμερής και ειδική (bespoke) συμφωνία” ενέχει τον “κίνδυνο” αφενός διαφοροποίησης (αυτός όμως, ακριβώς είναι ο σκοπός των νέων κανόνων) κι αφετέρου αποφυγής της “λιτότητας” (που, αν δεν αποφευχθεί, η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει το φάσμα της ύφεσης και του αλληλοσπαραγμού). Βέβαια υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην επίτευξη συμφωνίας για το “δημοσιονομικό μονοπάτι” κάθε χώρας βάσει “δημιουργικής λογιστικής”, δηλαδή κοροϊδίας, και “δημιουργικής πολιτικής”, δηλαδή πραγματικών λύσεων και μεταρρυθμίσεων. Όμως η εύρεση αυτής της ισορροπίας είναι δουλειά της Επιτροπής και της ηγεσίας κάθε χώρας και όχι του κυρίου Λίντνερ, ή των Ολλανδών και Σκανδιναβών συναδέλφων του. Η “μάχη” ως τον Οκτώβριο θα είναι δύσκολη, πόσο μάλλον που απέναντι στους “αυστηρούς” θα εμφανιστεί ακόμα πιο αποφασιστικός ο “άξονας του Νότου” (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα), ο οποίος, αυτή τη φορά, βρίσκει συμμάχους και πολλές “ανατολικο-κεντρικές” χώρες και την ίδια την Επιτροπή.
Στο μέτωπο της Ουκρανίας, το ρήγμα ήρθε εξαιτίας του πιο πρακτικού μέτρου αλληλεγγύης, το οποίο λήφθηκε εδώ κι έναν χρόνο: την άρση περιορισμών και δασμών σε αγροτικοδιατροφικά προιόντα προερχόμενα από την εμπόλεμη Ουκρανία και εισαγόμενα στις γειτονικές χώρες της Ένωσης. Το μέτρο, που φαινόταν στην αρχή “win-win” (και βοήθεια στην ουκρανική οικονομία και πληθώρα αγαθών στην Ευρώπη), σκόνταψε στο σκληρό νόμο της οικονομίας: η αφθονία αγαθών έριξε σημαντικά τις τιμές στις γειτονικές χώρες, που μάλιστα παρήγαγαν τα ίδια αγαθά, με αποτέλεσμα να ξεσηκωθούν οι αγρότες και οι παραγωγοί τους.
Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία πλήγησαν περισσότερο και οικονομικά και ψυχικά (αφού και οι τρεις ήταν, και συνεχίζουν να είναι, αταλάντευτα στο πλευρό της Ουκρανίας), αλλά ως δούρειος ίππος λειτούργησε ένας πολύ πιο ψυχρός “σύμμαχος”, η Ουγγαρία του Όρμπαν. Υπό την ηγεσία της, και με δευτεραγωνιστή την επίσης φιλορωσική Βουλγαρία, συμπήχθηκε, την προηγούμενη βδομάδα, μέτωπο με τις τρεις άλλες χώρες, που οδήγησε σε εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου περιορισμούς στην εισαγωγική ουκρανικών αγαθών. Μπροστά στο οικονομικό πρόβλημα, ας μπει στην άκρη η αλληλεγγύη. Κι ας βρεθεί, όπως πάει να γίνει η γνωστή ευρωπαϊκή “λύση”: μεταβατικές ρυθμίσεις (όχι εισαγωγές ως τα τέλη Ιουνίου) και χρήματα (καμιά κατοσταριά εκατομμύρια ευρώ από “ταμείο ανάγκης”) γι’ αυτούς που γκρινιάζουν, ώστε να σωθούν τα προσχήματα: οι “ελεύθερες εισαγωγές” θα επεκταθούν για έναν ακόμη χρόνο.
Έτσι προχωρά, αλλά κι έτσι φθείρεται, η “ενωμένη μέσα στις διαφορές της” Ευρώπη.