Οι επικριτές της πρωτοβουλίας Ματαρέλα να αρνηθεί το διορισμό του προτεινόμενου υπουργού Οικονομικών Σαβόνα, περιπίπτουν σε σωρεία λαθών:
1. Αγνοούν ότι οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας είναι ευρύτερες από εκείνες τις “λοβοτομημένες” του Έλληνα ομολόγου του. Ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας έχει ρητά το δικαίωμα να αρνηθεί το διορισμό ενός υπουργού -γι αυτό και στην περίπτωση της Ιταλίας ορθώς μιλάμε για ΔΙΟΡΙΣΜΟ υπουργών.
2. Όσοι μιλούν για “πραξικόπημα” και άλλες τέτοιες ανοησίες, παραβλέπουν -είτε αγνοούν- ότι άλλοι πρόεδροι της Ιταλίας (όπως ο Ναπολιτάνο πολύ πρόσφατα και ο Σκάλφαρο παλαιότερα) αρνήθηκαν σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις να διορίσουν υπουργούς -σε δυο περιπτώσεις των κυβερνήσεων Μπερλουσκόνι και μία της κυβέρνησης Ρέντσι- και οι πρωθυπουργοί απλώς πήραν πίσω το προτεινόμενο όνομα και το αντικατέστησαν χωρίς να κάνουν καμία φασαρία. Γιατί, νομίζετε;
3. Η απάντηση είναι απλή: γιατί παρά την πολιτική κρίση, παρά τα οικονομικά προβλήματα, παρά την κρίση εκπροσώπησης του ιταλικού λαού από την πολιτική του ελίτ, στη γείτονα χώρα υπάρχει αυτό που αποκαλούμε checks and balances. Δηλαδή, θεσμικά αντίβαρα, που προκύπτουν κυρίως από εκλογικές διαδικασίες κι αποσκοπούν στην εξισορρόπηση των πολιτικών και στην κατάφαση στη συνέχεια της δημόσιας ζωής μιας χώρας. Ο Ιταλός πρόεδρος Ματαρέλα, είναι αυτονοήτως εκλεγμένος από τους εκλεγμένους των πολιτών. Με ποια λογική οι βουλευτές, εκλεγμένοι από τους πολίτες, έχουν το δικαίωμα ψήφισης νόμων που εφαρμόζονται ανελαστικά και στο πλαίσιο της κείμενης έννομης τάξης, αλλά όταν οι ίδιοι βουλευτές εκλέγουν τον πρώτο πολίτη της χώρας, αυτός πρέπει να ΣΤΕΡΗΘΕΙ την πλήρη εξάσκηση των καθηκόντων του στο πλαίσιο της κείμενης έννομης τάξης; Ποιος θεσμικά συνεπής μπορεί να τεκμηριώσει έναν τέτοιο ισχυρισμό; Το αναζητώ με ενδιαφέρον…
4. Αναρωτιέμαι, λοιπόν: Αν οι επικριτές του Ματαρέλα θεωρούν με κάποιο μεταφυσικό τρόπο, αναρμόδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να “νοθεύσει” μια απόφαση του εντολοδόχου πρωθυπουργού, με ποια λογική θεωρούν λ.χ. αρμόδιο έναν δικαστή να κινήσει διαδικασίες εναντίον του ίδιου εντολοδόχου πρωθυπουργού, επειδή, για παράδειγμα, πέρασε με κόκκινο και σκότωσε έναν πολίτη στο δρόμο; Γιατί αρνούνται την αρμοδιότητα ενός θεσμικού οργάνου (Πρόεδρος Δημοκρατίας) και όχι ενός άλλου (δικαστής);
5. Το συγκεκριμένο περιστατικό, πάντως, υπογραμμίζει με τον πιο εναργή τρόπο την ανάγκη που έχει η ελληνική θεσμική τάξη, να επαναπροσδιορίσει -με αφορμή τη συζητούμενη Αναθεώρηση του Συντάγματος- τα δικά μας checks and balances, φιλοτεχνώντας ένα νέο θεσμικό οικοδόμημα γύρω από τις σχέσεις Προέδρου Δημοκρατίας- κυβέρνησης, δηλαδή των δυο πυλώνων της εκτελεστικής εξουσίας.
6. Συναφώς, η σχετική συζήτηση για τα δικά μας checks and balances δεν μπορεί να εξελιχθεί μέσα από τη μονομέρεια του πρωθυπουργοκεντρικού θεσμικού οικοδομήματος που ισχύει από το 1986. Εκλεγμένος δεν είναι μόνο ο πρωθυπουργός, αλλά και οι βουλευτές και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Και κάθε θεσμός εξ αυτών, έχει τις δικές του αρμοδιότητες κι είναι στη δικαριτική του ευχέρεια να τις ασκήσει.
Κατακλείδα: Όσοι ξορκίζουν το ναζισμό, τον Χίτλερ και την απειλή για μια Ευρώπη εναντίον του Ανθρώπου, ας αναλογιστούν ότι ο Αδόλφος επιχείρησε αυτά που επιχείρησε κι έκανε αυτά που έκανε, γιατί στην άνοδό του βρήκε απέναντί του μια παράλυτη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, χωρίς checks and balances, αποχαυνωμένη ενώπιον του εκλεγμένου πρωθυπουργού (1933) Αδόλφου Χίτλερ. Με άλλα λόγια, ζητούν από τον Ματαρέλα (τηρουμένων των αναλογιών) να συμπεριφερθεί ως Χίντεμπουργκ.
ΥΓ. Πάντα, μα πάντα, μα πάντα, σε τέτοιες περιπτώσεις, στο μυαλό μου έρχεται η σοφή ρήση του Χρήστου Γιανναρά: “Η Δημοκρατία είναι κατόρθωμα” κι όχι μια δεδομένη κατάκτηση που κανείς δεν απειλεί και την οποία μπορούμε να κριτικάρουμε αβασάνιστα, πίνοντας το τσιπουράκι μας, σταυροπόδι στο ουζερί, μέρα μεσημέρι.