Ποιος άραγε βγαίνει κερδισμένος, ή έστω σωσμένος, από το ψυχόδραμα που κατέληξε στη συμφωνία να δοθούν 54 επιπλέον δισεκατομμύρια από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Ουκρανία; Η αμυνόμενη χώρα που θα μπορέσει να συνεχίσει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας; Η “ευρωπαϊκή ενότητα”, όπως είπαν διάφοροι εκπρόσωποί της Ένωσης αλλά και ο Πρόεδρος Ζελένσκι; Οι αντιτεθέμενοι στον απειλούντα μέχρι την τελευταία στιγμή με βέτο Πρόεδρο Όρμπαν ή ο ηγέτης της Ουγγαρίας που, για μια ακόμη φορά, έκανε όλο τον κόσμο να συζητά γι’ αυτόν και ενίσχυσε την εικόνα του ως “μόνης εναλλακτικής”; Οι θεσμοί της Ένωσης ή οι αρνητές τους;
Το μόνο βέβαιο είναι ότι τίποτα δεν είναι καθαρό ή οριστικό. Η απόφαση ελήφθη σε επίπεδο Συμβουλίου, αλλά δεν έχει λογική -και δεν έχει κλείσει- στα μάτια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θα κληθεί σύντομα να υπερψηφίσει μια συμφωνία που του αφήνει ελάχιστα περιθώρια και περικόπτει σημαντικές, για τη συνολική πρόοδο, δαπάνες. Γιατί να πρέπει άραγε να πέσουν θύμα των “διαπραγματεύσεων” μεταξύ των ηγετών τα κονδύλια για την έρευνα, όπως το πρόγραμμα Horizon; Γιατί, ενώ 26 συμφωνούν και ένας διαφωνεί, να δίνει η Ευρώπη κυρίως την εικόνα του αλληλοσπαραγμού και όχι της αλληλεγγύης;
Η ταχύτητα με την οποία “πείστηκε” ο Ούγγρος Πρόεδρος στην έκτακτη Σύνοδο της 1ης Φεβρουαρίου δείχνει ότι, σε μεγάλο βαθμό, ήξερε τι περιθώρια είχε αλλά και τι θα κέρδιζε από την άρση του βέτο του. Οι δυο “εγγυήσεις” που προστέθηκαν στη συμφωνία και υποτίθεται ότι έκαμψαν την αντίστασή του -να επανεξεταστεί η αύξηση του προϋπολογισμού σε δυο χρόνια και να συζητείται η βοήθεια στην Ουκρανία “όποτε χρειάζεται”- είναι μάλλον διακοσμητικές, όχι όμως η πολύ πιθανή υπόσχεση που του δόθηκε στο παρασκήνιο για ξεμπλοκάρισμα των πόρων προς την Ουγγαρία από το Ταμείο Ανάκαμψης. Παρά τη συνεχιζόμενη εναντίωση της χώρας του και του ίδιου στο ευρωπαϊκό κράτος δικαίου και, σε όλο και περισσότερα ζητήματα, στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Επιπλέον, η συμφωνία, όσο απαραίτητη κι αν ήταν -μια αποτυχία θα ήταν μοιραία και για την Ένωση και για την Ουκρανία, χωρίς ωστόσο η αποφυγή της να εγγυάται σωτηρία ούτε της μιας ούτε της άλλης- συγκαλύπτει μεγάλα προβλήματα που παραμένουν άλυτα. Σχετικά με το ύψος, τη λογική και τους στόχους του κοινοτικού προϋπολογισμού. Σχετικά με τον ρόλο, δηλαδή την έλλειψη ηγεσίας, των δυο μεγάλων δυνάμεων της Ένωσης: της Γαλλίας που πρωτοστατεί στα λόγια αλλά όχι στο παράδειγμα (η οικονομική της βοήθεια στην Ουκρανία είναι συγκριτική μικρή, ενώ η εμμονή του Μακρόν για “ανοιχτό παράθυρο συζήτησης με τη Ρωσία” μπερδεύει πολλές χώρες και συνολικά τη διεθνή κοινότητα) και της Γερμανίας, που διαφωνεί ήδη, μόλις άρχισε να συμμετέχει, στην κοινή πολιτική άμυνας και γενικά στην κατεύθυνση που παίρνει η Ευρώπη της μετά τον πόλεμο εποχής. Σχετικά, επίσης, και πάνω απ’ όλα, με τη σχέση χρημάτων και αρχών, με τα πρώτα, είτε ως στόχου είτε ως μέσου για την επίτευξη των στόχων, να κυριαρχούν.
Κι έτσι οδηγηθήκαμε πάλι στο παράδοξο ενώ η οικονομικά στάσιμη Ευρώπη δίνει κι άλλα χρήματα στην Ουκρανία και η Αμερική, δηλαδή το εντελώς κομμένο στη μέση Κογκρέσο, δυσκολεύεται, παρά την καλή οικονομική της κατάσταση, να ανανεώσει τη δική της βοήθεια, να είναι η Ευρώπη αυτή που εμφανίζεται πιο διαιρεμένη και πιο διστακτική. Αυτό το νήμα έχει έρθει η ώρα να το πιάσουμε από αλλού – αλλά φοβούμαι ότι δεν βοηθούν ούτε οι επερχόμενες ευρωεκλογές, ούτε ο συνεχιζόμενος πόλεμος, ούτε η γενική κατάσταση μιας Ένωσης που, ακόμα, ψάχνεται.