Σε μια από τις ύστατες πράξεις της θητείας της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να επιβάλει αυτή την εβδομάδα πρόστιμο κοντά τα 500 εκατομμύρια ευρώ κατά της Apple για παράβαση των κανόνων ανταγωνισμού (anti-trust). Να που η Ευρώπη έχει τελικά δόντια, θα πουν ίσως κάποιοι, ακούγοντας το νούμερο. Μετά τη Google (γύρω στα 8 δισεκατομμύρια τα συνολικά εις βάρος της πρόστιμα) ελέγχεται και ο άλλος γίγαντας της τεχνολογίας, θα σκεφτούν κάποιοι άλλοι, η Ευρώπη δεν αστειεύεται και κανείς δε γλιτώνει. Η πραγματικότητα φοβούμαι ότι είναι λίγο διαφορετική: το πρόστιμο είναι ασήμαντο μπροστά στα κέρδη της εταιρίας από την πράξη για την οποία κατηγορείται, ήρθε πολύ αργά και αποτελεί τον λιγότερο αποτελεσματικό τρόπο συμμόρφωσης.
Τα γεγονότα έχουν από μόνα τους μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί, από κοντά ή από μακριά, αγγίζουν τη ζωή όλων μας. Το 2019 η (σουηδικών κατά βάση συμφερόντων) εταιρία Spotify –που χρησιμοποιείτε κι εσείς κι εγώ για μουσικό streaming- κατηγόρησε την Apple –που χρησιμοποιείτε εσείς αλλά όχι εγώ για τους υπολογιστές και τα κινητά σας- ότι «μπλόκαρε» την απευθείας πρόσβαση χρηστών iPhone –των κινητών που λέγαμε- στο app της Spotify, και άλλων εταιριών, και τους κατηύθυνε σε άλλα «κέντρα» -μουσικής, στη συγκεκριμένη περίπτωση- τσεπώνοντας μια μικρή προμηθειούλα 30% για κάθε νέο πελάτη. Λόγω της ισχύος και της εξάπλωσης της Apple ανά τον κόσμο (και ασχέτως του ότι και η Spotify δεν πάει διόλου πίσω), η παρεμβολή νόθευε τον ανταγωνισμό και αντιστρατευόταν τους κανόνες της Ένωσης. Τον Απρίλιο 2021 η Επιτροπή, υπό τη (Δανέζα και σοσιαλίστρια) Επίτροπο Margrethe Vestager, εξέδωσε επίσημο κατηγορητήριο, η Apple υποτίθεται ότι έλαβε μέτρα για να επαναφέρει τον υγιή ανταγωνισμό (μέτρα που η Spotify χαρακτήρισε «φάρσα») και σήμερα, άλλα τρία χρόνια μετά, επίκειται η τιμωρία. Εν τω μεταξύ έχει ψηφιστεί και ο ευρωπαϊκός «νόμος» για τη λειτουργία του εταιριών μέσω διαδικτύου (Digital Markets Act), με βάση τον οποίο η Επιτροπή θα έχει δυνατότητα, εφόσον διαπιστώσει παραβάσεις, να στραφεί κατά της Apple υπό την ιδιότητα της ως “gatekeeper”, κρίσιμης δηλαδή για τη λειτουργία ολόκληρης της ψηφιακής αγοράς εταιρίας παγκοσμίως.
Δαβίδ (μια ομάδα ανεξάρτητων τεχνοκρατών) εναντίον Γολιάθ (μια εταιρία-κολοσσός από την οποία περνούν οι συναλλαγές ολόκληρης της ανθρωπότητας) και Ευρώπη εναντίον Αμερικής; Πριν απαντήσετε, σκεφτείτε και τα ακόλουθα. Η στρέβλωση του ανταγωνισμού κράτησε πολλά χρόνια και θα συνεχίσει, με ελαφρώς ίσως διαφορετική μορφή, για πολλά ακόμη. Τα κέρδη της Apple από τη χρόνια αυτή πρακτική της, που ασφαλώς δεν περιορίζεται μόνο έναντι της Spotify, είναι αδύνατο να υπολογιστούν, πάντως ανέρχονται με βεβαιότητα σε υπερπολλαπλάσιο του όποιου προστίμου. Αντίστοιχες ευρωπαϊκές εταιρίες αγνοούνται, και η Apple, μαζί με τις φίλες της, θα φροντίσουν να συνεχίσουν να αγνοούνται. Η πέραν της οικονομίας ζημιά, και πάντως επιρροή, από την επιβολή, μέσω αθέμιτων πρακτικών, του «μοντέλου Apple», και των φίλων της, ούτε υπολογίζεται, ούτε τιμωρείται, ούτε μπορεί να αναστραφεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για μια ακόμη φορά, ενώ θεωρεί ότι βρίσκεται στην πρωτοπορία –και πράγματι βρίσκεται, ιδίως σε σχέση με τις ΗΠΑ, που δεν έχουν συγκρίσιμους ελεγκτικούς μηχανισμούς στους τομείς αιχμής της εποχής μας (προσωπικά δεδομένα, ψηφιακή αγορά, τεχνητή νοημοσύνη)- ακολουθεί, στην πραγματικότητα και νομοτελειακά, τις εξελίξεις της τεχνολογίας και βρίσκεται διαρκώς πολλά βήματα πίσω από τις εταιρίες που συγχρόνως δημιουργούν και εκμεταλλεύονται την τεχνολογία.
Η Apple θα «φάει» πρόστιμο, θα το προσβάλει στα δικαστήρια και, σε μερικά χρόνια, θα το πληρώσει αρκετά ψαλιδισμένο (από 1,1 δισεκατομμύρια που είχαν αρχικά επιβληθεί στη Google από τη γαλλική Αρχή Ανταγωνισμού για παρόμοιο παράπτωμα, τελικά το πρόστιμο που πληρώθηκε μετά την έφεση ήταν 372 εκατομμύρια, ίσως μικρότερο από το ετήσιο μπόνους ενός ανώτερου διευθυντικού στελέχους). Η Spotify θα έχει κερδίσει έμμεση διαφήμιση και μερικά εκατομμύρια –αμφότερα άχρηστα, και πάντως δευτερεύοντα, για το μέγεθος της. Και η Επιτροπή θα έχει να λέει ότι έσωσε το γόητρο της Ευρώπης, όχι όμως τους κανόνες της αμερικανοτραφούς αγοράς της.