Με μάλλον περίεργο τρόπο κλείνει μια πλούσια σε οικονομικές εξελίξεις χρονιά για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σαν μιαν υπόμνηση, που δεν τη χρειαζόμασταν, ότι τίποτα δεν έχει κριθεί και ότι πολλά δύσκολα είναι ακόμα μπροστά.
Στα μεγάλα μέτωπα –πανδημία, ενέργεια, ανάκαμψη- έγιναν την περασμένη βδομάδα βήματα αμφισβήτησης των βημάτων προόδου που είχαν προηγηθεί. Η τελευταία συνάντηση κορυφής της χρονιάς έληξε με τους αρχηγούς κρατών να αδυνατούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή θέση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, ενώ είχε αρχίσει με μια διπλωματική μεν, επίθεση δε, στον Ιταλό Πρωθυπουργό –το ανέλπιστο αστέρι της ανέλπιστης ιταλικής αντεπίθεσης μέσα στο 2021- επειδή δεν ειδοποίησε πριν επιβάλει ταξιδιωτικούς περιορισμούς για είσοδο στη χώρα του κατά τις γιορτές (λίγες βδομάδες πριν και λίγες μέρες μετά, οι ηγέτες της Αυστρίας και της Ολλανδίας, αντίστοιχα, θα έπαιρναν ακόμα πιο σκληρά και εξίσου μονομερή μέτρα).
Ειδικά η παραπομπή στις καλένδες του 2022 δυο ζητημάτων κεντρικής σημασίας, της λειτουργίας του νέου ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας ρύπων και των κανόνων για την «πράσινη χρηματοδότηση», δεν προδίδει μόνο αμηχανία αλλά και διαφορές ουσίας μεταξύ των κρατών μελών. Αν αληθεύει δε η πληροφορία ότι στο υπό παρουσίαση σχέδιο «ταξινόμησης» (taxonomy) των «πράσινων δραστηριοτήτων» θα συμπεριληφθεί τόσο η πυρηνική ενέργεια όσο και το φυσικό αέριο, τότε αποκτά άλλη βάση η όλη συζήτηση περί «πράσινης ανάπτυξης».
Στη Φρανκφούρτη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διεκδίκησε στο τελευταίο άλμα της χρονιάς το χρυσό μετάλλιο ήξεις-αφήξεις με την ανακοίνωση ότι προτίθεται να «αρχίσει να μειώνει» το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ως απάντηση στον αυξανόμενο πληθωρισμό, παράλληλα όμως «σκοπεύει να συνεχίσει για τουλάχιστον 10 μήνες» το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (το οποίο έχει ως βασικό εργαλείο, ας το θυμίσουμε, την αγορά ομολόγων). Είναι βέβαιο ότι δεν υφίσταται απλή λύση για την κατάσταση στο δημοσιονομικό και στο νομισματικό επίπεδο, αλλά οι Αγορές αναμένουν ένα μίνιμουμ σαφήνειας.
Στα όχι αμιγώς οικονομικά, αλλά με σαφή οικονομική επίπτωση, πισωγυρίσματα ανήκουν η πρόταση της Επιτροπής για –άγνωστης διάρκειας- εγκατάλειψη των κοινών κανόνων για τη φύλαξη των συνόρων των κρατών μελών (το μεταναστευτικό γίνεται, αντίθετα από τις ανάγκες, όλο και πιο πολύ εθνική υπόθεση), καθώς και το (προσωρινό;) μπλοκάρισμα, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, της προσπάθειας της Επιτρόπου Ανταγωνισμού Vestager για χρήση εργαλείων της αντι-μονοπωλιακής νομοθεσίας έναντι της φοροαποφυγής των τεχνολογικών κολοσσών. Αντιδράσεις συναντά επίσης το «πακέτο» για ρύθμιση στο χώρο του Διαδικτύου, ενώ και το ατέλειωτο σίριαλ του Brexit κάθε άλλο παρά έχει λήξει με το τέλος της χρονιάς. Η πληττόμενη από χίλιες μεριές κυβέρνηση Τζόνσον, πάντως, φαίνεται να εγκαταλείπει τον αγώνα κατά της δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, κι ας προκάλεσε αυτή η εκατομμυριοστή υπαναχώρηση την αποχώρηση του σκληρού Υπουργού Αποχώρησης.
Αναταράξεις και, συχνά απρόσμενες, δολιχοδρομήσεις κάνουν την εμφάνισ;h τους και στην εσωτερική πολιτική σκηνή αρκετών χωρών. Πιο «αριστερή» γερμανική κυβέρνηση από όσο αναμενόταν. Ισχυρή διεκδίκηση περάσματος στο δεύτερο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών –και, σε αυτή την περίπτωση, αυξημένες ελπίδες εκλογής- από την κεντροδεξιά (αλλά με κλείσιμο ματιού στην άκρα Δεξιά) υποψήφιο. Αλλαγή συσχετισμών, τουλάχιστον εντός της αντιπολίτευσης, στην Ελλάδα. Σχηματισμός, ξαφνικά (αφού αποτελείται από τα ίδια με πριν κόμματα και έχει επικεφαλής το ίδιο πρόσωπο), καθόλου τσιγκούνικης, στα λόγια τουλάχιστον, κυβέρνησης στη χώρα που ηγείται των Ευρωπαίων τσιγκούνηδων, την Ολλανδία. Εκλογή κυβέρνησης μειοψηφίας στη Σουηδία, με τη δεύτερη προσπάθεια, αλλά πάντα υπό τη δαμόκλειο σπάθη προσεχών εκλογών.
Μικρή παρηγοριά αποτελεί για την Ευρώπη ότι αντίστοιχες αναταράξεις λαμβάνουν χώρα και σε άλλες περιοχές του κόσμου: η πανδημία άλλαξε τα πάντα και (ξανα)ρίχνει τα διεθνή χρηματιστήρια, στις ΗΠΑ το τέλος της χρονιάς βρίσκει το νομοθετικό «πακέτο» του Προέδρου Μπάιντεν πιο μετέωρο από ποτέ, οι «αναπτυσσόμενες» χώρες νιώθουν όλο και μεγαλύτερη πίεση.
Το σημάδι είναι καθαρό: κανείς δεν σώζεται μόνος του. Η Ευρωπαϊκή Ένωση το βλέπει αλλά δεν είναι διόλου σίγουρο ότι ξέρει τι να κάνει. Μέρες που είναι, ας ευχηθούμε.