Μέχρι το 2008 πιστεύαμε ότι όλα εξελίσσονται γραμμικά, σε μία μόνο κατεύθυνση, προς τα εμπρός. Ολα όσα έγιναν στο παρελθόν πέρασαν οριστικά και όλα όσα έζησαν οι πρόγονοί μας δεν θα τα ξαναβρούμε μπροστά μας. Το αύριο θα είναι καλύτερο από το χθες σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής. Και μετά ήρθαν τα πάνω κάτω.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση, η κατάρρευση γιγαντιαίων τραπεζών και εταιρειών, το τέλος της ευμάρειας, η μείωση των εισοδημάτων, η αύξηση της ανεργίας και ειδικά στην Ελλάδα, η χρονική επέκταση των μνημονίων για μια ολόκληρη δεκαετία που έφτασε μέχρι τα capital controls και την πλήρη φτωχοποίηση της κοινωνίας. Μόλις αρχίσαμε να βγαίνουμε από την οικονομική κρίση μπήκαμε στον εφιάλτη της πανδημίας.
Μια τεράστια υγειονομική κρίση που προκάλεσε εκατομμύρια θανάτους, στοίχισε τρισεκατομμύρια ευρώ και άλλαξε τις συνήθειες των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Προτού προλάβουμε να βγούμε από την πανδημία ένας πόλεμος ξεκίνησε στην Ευρώπη και είναι ακόμη νωρίς για να εκτιμήσουμε μέχρι πού θα φτάσει και πόσο θα στοιχίσει σε όλους μας. Είναι σαφές ότι μπήκαμε σε μια νέα περιπέτεια με άδηλο μέλλον.
Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία πάει την Ευρώπη πολλά χρόνια πίσω, μας βάζει σε μεγάλες περιπέτειες, αλλά μας υπενθυμίζει μερικά συμπεράσματα, ιδιαίτερα χρήσιμα για εμάς στην Ελλάδα.
Πρώτον. Οι μεικτοί πληθυσμοί σε ορισμένες περιοχές μπορεί να εξελιχθούν σε μια «τέλεια παγίδα», ειδικά όταν υπάρχει μακρά ιστορία προβληματικών σχέσεων. Με πρόσχημα την προστασία της μειονότητας, η στρατιωτική εισβολή αποκτά αφορμή. Το έκαναν οι Τούρκοι με τον «Αττίλα» το 1974 στη βόρεια Κύπρο, το επανέλαβαν τώρα οι Ρώσοι στην Ουκρανία, ας είμαστε προσεκτικοί στη Θράκη.
Δεύτερον. Τελικά ο «ψυχρός πόλεμος» είναι καλύτερος από τον… θερμό. Για τέσσερις σχεδόν δεκαετίες θεωρούσαμε ως μεγάλη απειλή τη λεγόμενη «ισορροπία του τρόμου». Μόνο που αυτή η ισορροπία λειτουργούσε υπέρ της ειρήνης, αφού η Δύση φοβόταν την Ανατολή και η Ανατολή τη Δύση. Οταν τελείωσε ο «ψυχρός πόλεμος» άρχισαν οι στρατιωτικές συγκρούσεις από τη Γιουγκοσλαβία μέχρι το Κίεβο.
Τρίτον. Είναι λάθος η ενεργειακή εξάρτηση από μία μόνο πηγή, όσο καλές κι αν είναι οι σχέσεις δύο χωρών. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, δέσμια της τακτικής των Γερμανών, αδυνατεί για μία ακόμη φορά να απαντήσει με οικονομικά ή στρατιωτικά μέτρα στον Πούτιν.
Τέταρτον. Η Δύση εδώ και δεκαετίες έχει μπει σε φάση μαλθακότητας και αυτό αποτυπώνεται στην έλλειψη πολιτικών ηγετών. Ποτέ στο παρελθόν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ δεν είχαν τόσο έντονο πρόβλημα. Από τον Τζόνσον μέχρι τον Μπάιντεν και από τον Σαρλ Μισέλ μέχρι τον Σολτς, όλοι τους κατώτεροι των περιστάσεων. Η δική τους αδυναμία κάνει τον Πούτιν να φαντάζει γίγαντας στα μάτια της παγκόσμιας κοινής γνώμης.
Πέμπτον. Δεν ψηφίζουμε ηθοποιούς και άλλους σελέμπριτι για να κυβερνήσουν μια χώρα. Εμείς, ευτυχώς, φτάσαμε μέχρι τον Χαϊκάλη υφυπουργό Εργασίας, οι Ουκρανοί το τερμάτισαν και έκαναν έναν κωμικό ηθοποιό, πρόεδρο. Είναι προφανές πως ο Ζελένσκι έπεσε θύμα της απειρίας του και οδήγησε τη χώρα του στην καταστροφή του πολέμου. Οι λαοί έχουν τους ηγέτες που τους αξίζουν.
Εκτον. Η Τουρκία έχει τα Στενά, βρίσκεται στο… μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας και παραμένει ένας ισχυρός παίκτης που κινείται με δεξιοτεχνία ανάμεσα στα αντίπαλα στρατόπεδα. Και drones στην Ουκρανία και με τη Ρωσία. Πρέπει να είμαστε σε συνεχή πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική ετοιμότητα.
Το τελευταίο, είναι αφιερωμένο στους στρατιωτικούς. Το πάθημα της Ουκρανίας απέδειξε ότι ο τρόπος που γίνεται ένας πόλεμος άλλαξε ριζικά. Από τη μία στιγμή στην άλλη ο αντίπαλος μπορεί να βρεθεί στην πρωτεύουσα μιας χώρας. Ελπίζω να παίρνουν μαθήματα και να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα.