Η εποχή του αυτονόητου τελείωσε. Κι αν δεν το καταλάβαμε με τα μνημόνια και την πανδημία, ήρθε ο πόλεμος στην Ουκρανία για να μας το επιβεβαιώσει με τον πιο δραματικό τρόπο. Οχι μόνο σε εμάς, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Αμερική.
Ακούγαμε για έλλειψη τροφίμων και γελούσαμε, βλέπαμε κάποιους συμπολίτες μας να τρέχουν, χωρίς σοβαρή αιτία, στα σούπερ μάρκετ και μιλούσαμε με κατανόηση για «σύνδρομο Κατοχής». Άφθονο και σχετικά φθηνό το φυσικό αέριο από τη Ρωσία, τόσο όσο η Ευρώπη να θεωρεί ότι είναι το ενδεδειγμένο «μεταβατικό καύσιμο» από τον άνθρακα μέχρι τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Η παγκοσμιοποίηση έμοιαζε να επελαύνει ανίκητη, να επιβάλλει τους κανόνες της, να ρυθμίζει τις αγορές με τους δικούς της όρους. Ούτε σκέψη για πλαφόν στις τιμές ή ακόμη χειρότερα για άδεια ράφια και ποσοτικούς περιορισμούς στην προμήθεια ειδών πρώτης ανάγκης.
Κι όμως, ένας μήνας πολέμου ήταν αρκετός για να φέρει τα πάνω κάτω και να αλλάξει τη ζωή μας. Η πρώτη που καλείται να πληρώσει βαρύ τίμημα είναι η Ευρώπη. Βαριά εξαρτημένη από το ρωσικό «βενζινάδικο» και το σιτάρι της Ουκρανίας, βρίσκεται για μία ακόμη φορά αντιμέτωπη με τα αδιέξοδά της. Αληθινή Βαβέλ στο εσωτερικό της, «δεν μπορεί να αποφασίσει σε μια νύχτα», όπως είπε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης το βράδυ της Παρασκευής μετά τη δραματική Σύνοδο Κορυφής που παραλίγο να καταλήξει σε τραγωδία.
Οι ΗΠΑ είναι μάλλον κερδισμένες από τις «τρέλες» του Πούτιν, αφού και την επιρροή τους αυξάνουν, και τη Ρωσία πιέζουν, και στην Κίνα στέλνουν… μήνυμα, και τη ζωή της Ευρώπης κάνουν δύσκολη, και νέους πελάτες για το υγροποιημένο αέριο βρήκαν.
Τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων αποτελούν ένα καλό μάθημα για την Ευρώπη και ειδικά για εμάς εδώ στην Ελλάδα. Ανησυχούμε τώρα για την επισιτιστική κρίση, ενδεικτικό της σοβαρότητας της κατάστασης η σημερινή σύσκεψη στο Μαξίμου και το πλαφόν στις αγορές ορισμένων προϊόντων από τα σούπερ μάρκετ, αλλά δεκαετίες τώρα έχουμε εγκαταλείψει την ύπαιθρο και τον πρωτογενή τομέα.
Αφήσαμε χέρσες τεράστιες εκτάσεις στις πιο γόνιμες περιοχές της Ελλάδας γιατί «δεν συμφέρει» η καλλιέργεια της γης. Επαναπαυθήκαμε στις φθηνές εισαγωγές και δεν αξιοποιήσαμε τις επιδοτήσεις της Ε.Ε. για να εκσυγχρονίσουμε τις μεθόδους καλλιέργειας και να μειώσουμε το κόστος παραγωγής.
Μας λείπουν βασικά προϊόντα διατροφής χωρίς σοβαρή αιτιολογία. Αφεθήκαμε στις… υπηρεσίες, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε μόνο με τον τουρισμό. Δεν μπορεί να έρχονται οι τουρίστες και να τους ταΐζουμε μόνο εισαγόμενα προϊόντα. Καθυστερήσαμε πολύ να αξιοποιήσουμε τον ήλιο ως πηγή ενέργειας για την αντικατάσταση του ρυπογόνου άνθρακα. Ακόμη και σήμερα εκκρεμούν εκατοντάδες αιτήσεις για φωτοβολταϊκά επειδή το σύστημα δεν έχει επαρκή χωρητικότητα και ουδείς ασχολείται.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και τα τεράστια προβλήματα που έχουμε μπροστά μας είναι μια καλή ευκαιρία για να ξανασκεφτούμε το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Δεν θέλουμε να γίνουμε μια «κλειστή» οικονομία, αλλά είναι καιρός να ξαναδούμε τις δυνατότητές μας και να δουλέψουμε, αντί να τα περιμένουμε όλα από τους άλλους.