Η αυτοματοποίηση της κίνησης είναι απολύτως εξαρτώμενη από τον χειριστή της και υπό αυτή την έννοια δεν πληροί επακριβώς το πρώτο συνθετικό του όρου. Δεν είναι αυτόματη. Και δεν είναι αυτόνομη.
Ακόμα. Βλέπετε, οι περίπου κατακλυσμιαίες αλλαγές που συντελούνται στον χώρο της αυτοκίνησης τα τελευταία πολύ λίγα χρόνια, έχουν δύο πυλώνες. Τον εξηλεκτρισμό και τη συνδεσιμότητα. Αυτή η τελευταία, όμως, μπορεί να αποκτήσει τελικά ουσιαστικό ρόλο μόνο ως το μέσο για την αυτόνομη οδήγηση του οχήματος, το στάδιο εκείνο δηλαδή (Επίπεδο 4 και τελικά 5) όπου ο επιβαίνων θα είναι οδηγός μόνον εφόσον το θελήσει. Ισως μάλιστα να μην υπάρχει καν αυτή η δυνατότητα.
Και ενώ αρχικά βλέπαμε αυτές τις δύο τεχνολογίες να ξεκινούν μαζί και μάλιστα από κάποιους να θεωρούνται απολύτως αλληλένδετες, σταδιακά συνειδητοποιούμε ότι η μεν ηλεκτροκίνηση «τρέχει», η δε αυτονομία δεν σέρνεται ακριβώς αλλά σίγουρα δεν εξελίσσεται με τον ραγδαίο ρυθμό που κάποιοι προεξοφλούσαν. Το θέμα είναι γιατί.
Η πρώτη εύλογη εξήγηση είναι ότι τα λεφτά δεν φτάνουν για ταυτόχρονη ανάπτυξη δύο τόσο ακριβών τεχνολογιών. Από κάποιο σημείο και μετά, ακόμα και οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες αναγκάστηκαν να θέσουν προτεραιότητες. Και με δεδομένη την τεράστια πίεση που δέχονται για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η ηλεκτροκίνηση μοιραία απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων.
Από την άλλη, είναι η εύλογη διστακτικότητα των κυβερνήσεων να δώσουν το ΟΚ για την εφαρμογή στο πεδίο (δηλαδή στους δημόσιους δρόμους) τεχνολογιών για τις οποίες ακόμα ουδείς εγγυάται στο 100% ότι είναι απολύτως ασφαλείς. Εδώ βέβαια θα μπορούσε κάποιος να αντιτάξει ότι αυτή τη στιγμή τα αυτοκίνητα τα ελέγχουν οι άνθρωποι και ουδείς από αυτούς (από εμάς) δεν είναι απολύτως αξιόπιστος, αλλά αυτό είναι ένα ζήτημα που μπορεί κανείς να επεκτείνει σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Οπως και να ՚χει, εταιρείες όπως η Audi και η Mercedes-Benz, μολονότι έχουν αυτή τη στιγμή τη δυνατότητα να εγκαταστήσουν συστήματα αυτονομίας Επιπέδου 3 σε κάποια από τα κορυφαία μοντέλα τους, δεν το κάνουν κυρίως εξαιτίας των νομικών κολλημάτων που συναντούν σε όλες σχεδόν τις χώρες όπου δραστηριοποιούνται.
Θεωρώ ότι η αυτονομία θα επικρατήσει μακροπρόθεσμα, αλλά μετά από τεράστιο αγώνα και ίσως όταν πλέον εκλείψουν οι γενιές εκείνων που γνώρισαν την αυτοκίνηση ως έχει. Το ισοζύγιο ακόμα βαραίνει υπέρ του «θαύματος» που νιώθει ακόμα και ο πλέον αδιάφορος όταν για πρώτη φορά οδηγεί. Ας αφήσω όμως τον Μποντριγιάρ να το εξηγήσει καλύτερα:
«Το ταξίδι είναι αναγκαιότητα και η ταχύτητα απόλαυση… Η κίνηση από μόνη της είναι η βάση για μιας μορφής ευτυχία, αλλά η μηχανική ευφορία που συνδέεται με την ταχύτητα είναι κάτι τελείως διαφορετικό, κάτι που εδράζεται στο φαντασιακό και σχετίζεται άμεσα με το θαύμα της κίνησης. Η αβίαστη (χωρίς κάματο) κινητικότητα εμπεριέχει μια σχεδόν ουτοπική ευχαρίστηση, μοιάζει με αναστολή της ύπαρξης, με απουσία της ευθύνης».
Αντιλαμβάνεστε πόσο αντιφατικό -και για αυτό πόσο γοητευτικό- είναι όλο αυτό; Εχεις την απόλυτη ευθύνη του ελέγχου ενός συστήματος (μηχανή και ανθρώπινη βούληση) το οποίο σε κάνει ενίοτε να νιώθεις τόσο ευφορικά όσο θα ένιωθες αν δεν είχες καμία ευθύνη σε αυτόν τον κόσμο. Μόνο ελευθερία.
Τα αυτοκίνητα δεν υπήρξαν μακράν η πιο επιτυχημένη τεχνολογική επινόηση (με όρους δημοφιλίας, αποδοχής και επηρεασμού των ανθρώπινων κοινωνιών) μόνο επειδή έδωσαν τη δυνατότητα της ανεξάρτητης μετακίνησης αλλά και επειδή ικανοποίησαν ένα αρχέγονο ένστικτο ή μάλλον ένα αρχέγονο άχτι. «Να μετακινηθώ. Να τρέξω! Γρήγορα!». Ισχύει σε κάθε εποχή. Σήμερα μάλλον είναι κάτι σαν: «Να δικτυωθώ. Να είναι γρήγορος ο υπολογιστής, το κινητό μου!».
Η αυτονομία υπόσχεται ασφαλέστερα ταξίδια, λιγότερη κίνηση, περισσότερο ελεύθερο χρόνο, λιγότερους (έως καθόλου) θανάτους από τροχαία κι όμως αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Ισως επειδή υποψιαζόμαστε ότι θα είναι μία ακόμα «αφαίρεση» δικαιώματος. Βλέπετε, η αυτοκίνηση είναι εκτός των άλλων και αυτορρύθμιση.
Ενας τρόπος με τον οποίο μαθαίνεις τον κόσμο γύρω σου, ένας τρόπος να συνεργάζεσαι και να αλληλεπιδράς. Ακόμα και να αντιλαμβάνεσαι τις συνολικές κοινωνικές στρεβλώσεις, την ευγένεια ή τον τσαμπουκά, την παραβατικότητα ή την καλοσύνη, το ίδιο το κοινωνικό πρότυπο που έχει αναπτύξει κάποια κοινωνία.
Να γιατί πιστεύω ότι η αυτονομία θα είναι το «τελευταίο σύνορο». Οχι επειδή δεν θα μπορέσουν να εξελιχθούν τελικά οι κατάλληλες τεχνολογικές υποδομές για να την υποστηρίξουν, αλλά επειδή για την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων παραείναι οργουελική εξέλιξη. Ισως επειδή κατά βάθος ξέρουμε ότι ήδη έχουμε εθελοντικά παραδώσει υπερβολικά πολύ χώρο αυτενέργειας, να θέλουμε να κρατήσουμε λίγο, έτσι για το γαμώτο.