Ένας από τους εντυπωσιακότερους χαρακτηρισμούς που έχουν αποδοθεί στον Τζιμ Χάνος είναι ο «Καπιταλιστής της καταστροφής» αλλά ο ίδιος αυτοχαρακτηρίζεται ως «πρεζόνι της αποκάλυψης του οικονομικού εγκλήματος» και -ίσως εξίσου εντυπωσιακά- ως «κομμουνιστής της Wall Street».
Όσα είπε στους Financial Times λίγο καιρό μετά την κατάρρευση της Wirecard (την οποία είχε σορτάρει αποκομίζοντας εκατομμύρια δολάρια) έρχονται ξανά στην επικαιρότητα, καθώς ο πρόεδρος και ιδρυτής της Kynikos Associates είχε αποκαλύψει την… κυνική φιλοσοφία του και τους λόγους για τους οποίους θεωρεί τις τρέχουσες συνθήκες ιδανικές για εταιρικές απάτες.
Η πρόβλέψή του για την κατάρρευση του ενεργειακού γίγαντα Enron πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες, συνέβαλλε στο χτίσιμο της φήμης του όσο και της περιουσίας του. Ο ίδιος αρέσκεται να περιγράφει τον εαυτό του ως «οικονομικό ντετέκτιβ με έφεση στην αποκάλυψη της απάτης» ή ως «πρεζόνι της αποκάλυψης του οικονομικού εγκλήματος».
Από την άλλη πλευρά πολλοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν το short selling ως μάστιγα του σύγχρονου καπιταλισμού. Ενώ οι λεγόμενοι επενδυτές αξιών όπως ο Γουορεν Μπάφετ επιδιώκουν να αγοράσουν μετοχές εταιρειών που έχουν υποτιμηθεί από την αγορά, οι short -seller όπως ο Χάνος αναζητούν τις υπερτιμημένες εταιρείες. Δανείζονται μετοχές και μετά τις πουλάνε, ελπίζοντας ότι θα τις επαναγοράσουν σε μικρότερη τιμή. Εν ολίγοις, «κερδίζουν όταν οι άλλοι χάνουν χρήματα », λέει ο Χάνος και δηλώνει ενήμερος ότι αυτό προκαλεί νευρικότητα σε κάποιους.
Φημολογείται ότι από την κατάρρευση της γερμανικής Wirecard -την οποία είχε ξεκινήσει να σορτάρει ενάμιση χρόνο πριν- ο Χάνος έβγαλε 100 εκατομμύρια δολάρια. Η απάντηση που δίνει ο ίδιος είναι ότι «οι short sellers θα πρέπει να υπομένουν εβδομάδες και μήνες δυστυχίας, για να ανταμειφθούν με μερικές ώρες ή μέρες ευτυχίας».
Εταιρείες που έχουν μπει στο στόχαστρο των short sellers τους κατηγορούν ότι ενεργούν συντονισμένα σπέρνοντας φόβο και δημιουργώντας ουσιαστικά μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Στο παρελθόν, short sellers όπως ο Χάνος είχαν προκαλέσει αναταραχή στις αγορές απλώς και μόνο αποκαλύπτοντας μια τοποθέτησή τους (ενάντια σε κάποια εταιρεία). Ο Χάνος παραδέχεται ότι μιλάει συχνά με άλλους «συναδέλφους» του αλλά αρνείται κατηγορηματικά ότι υπάρχει συνεννόηση. «Αν υπήρχε συνεννόηση το short selling θα ήταν πολύ πιο επικερδές».
Το όνομα της εταιρείας του, Kynikos Associates προέρχεται από τους αρχαίους Κυνικούς φιλοσόφους. Ως συγκριτικό του πλεονέκτημα προβάλλει το ότι μπορεί να αναγνωρίσει μια εταιρική καταστροφή πριν αυτή συμβεί, εν τη γενέσει της. Η εταιρεία του με έδρα τη Νέα Υόρκη απασχολεί 20 άτομα και διαχειρίζεται assets ύψους 1,5 δισ. δολάρια. Επιπλέον ο Χάνος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Yale (από το οποίο έχει αποφοιτήσει) την χρηματοοικονομική απάτη όσον αφορά το «πώς να την εντοπίσουμε, όχι πώς να την διαπράξουμε » όπως διευκρινίζει ο ίδιος. Στα μαθήματα που παραδίδει περιλαμβάνονται παραδείγμα από τον 17ο αιώνα αλλά σήμερα όπως λέει «ζούμε τη χρυσή εποχή της απάτης».
Η δημιουργική λογιστική και οι «νόμιμες απάτες»
Ο Χάνος περιγράφει το τρέχον περιβάλλον ως «ένα πραγματικά πρόσφορο έδαφος για εκείνους που μπορούν να “παίξουν” γρήγορα με τα γεγονότα και ιδανική εποχή για τους εταιρικούς παραβάτες καθώς μπορούν να αποφύγουν τις συνέπειες για πολύ καιρό». Εξηγεί το γιατί: έχουμε μια 10ετή bull market καθοδηγούμενη από τις παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας, το επίπεδο συμμετοχής του λιανεμπορίου στις αγορές θυμίζει τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και της φούσκας των dotcom, στην πολιτική κυριαρχεί η “τραμπική μετα-αλήθεια”, όπου τα δικά μου γεγονότα είναι τα δικά σας “fake news” και η κουλτούρα προσποίησης της Silicon Valley συνδυάζεται με την κυριάρχη τάση του Fomo, του φόβου να χάσεις μια ευκαιρία (Fear of missing out: ο φόβος του να χάσεις αυτό που συμβαίνει και αποδίδεται στην επικράτηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης).
Όλα τα παραπάνω επιδεινώνονται από τη χαλαρότητα ελέγχου και επίβλεψης. Οι χρηματοοικονομικοί ρυθμιστές και οι αρχές επιβολής του νόμου «είναι οι οικονομικοί αρχαιολόγοι – θα σας πουν ποιο ήταν το πρόβλημα μετά την κατάρρευση της εταιρείας» λέει ο Χάνος.
Η δουλειά του Χάνος είναι να κατανοεί το επιχειρηματικό μοντέλο μιας εταιρείας και στη συνέχεια να αξιολογεί το εάν τα οικονομικά της στοιχεία ανταποκρίνονται σε αυτό. Κάποια θέματα λειτουργούν ως καμπανάκια στην αναζήτησή του: τεχνολογική απαξίωση, καταναλωτικές τάσεις, εταιρείες με ένα μόνο παραγώμενο προϊόν, επέκταση μέσω εξαγορών και “πειραγμένων” οικονομικών στοιχείων. Αναζητά τις «νόμιμες απάτες» – όταν οι εταιρείες παρότι φαίνεται να τηρούν σχολαστικά τους κανόνες διακρίνεται μια «πρόθεση εξαπατήσης».
Τα εταιρικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται για να εξαπατήσουν είναι ακριβώς μπροστά στα μάτια σου λέει και αναφέρεται στη δημιουργική λογιστική που χρησιμοποιείται για να ωραιοποιήσει τα βιβλία των εταιρειών, με πιο αξιομνημόνευτο τον δείκτη που επινόησε η WeWork τα περίφημα “κοινοτικά προσαρμοσμένα ebitda”. Η κρίση του κορωνοϊού έχει δημιουργήσει ακόμα μια κατηγορία τα «ebitdac», δηλαδή τα κέρδη προ φόρων, τόκων, αποσβέσεων και coronavirus (κορωνοϊού) – όπου οι εταιρείες ανακοινώνουν τα κέρδη που εκτιμούν ότι θα είχαν εάν δεν προέκυπτε η πανδημία.
Όπως λέει ο Χάνος οι ρυθμιστικές αρχές θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο αυστηρές για τον περιορισμό μετρήσεων και δεικτών «που δεν συμβαδίζουν με την πραγματικότητα».
Η μόνιμα bear θέση
Στο σχόλιο ότι η μόνιμα bear θέση απαιτεί έναν συγκεκριμένο τύπο προσωπικότητας ο Χάνος απαντά ότι απαιτείται κάποια ιδιορυθμία. Όπως εξηγεί, παλιά πίστευε ότι το να επιλέγεις short θέσεις είναι απλώς η αντανάκλαση του να επιλέγεις long θέσεις. Ωστόσο, έχει αλλάξει άποψη «επειδή υπάρχει μεγάλος οικονομικός συμπεριφορισμός στις αγορές». Στην Wall Street, λέει, η bull διάθεση είναι κυρίαρχη – αισιόδοξες προβλέψεις διαχείρισης, φήμες εξαγοράς που ενισχύουν τις τιμές των μετοχών και εταιρικές εκτιμήσεις θετικής αναθεώρησης των κερδών. «Άρα ναι, χρειάζεται μια ιδιορυθμία για να εξετάσεις τα στοιχεία και να βγάλεις διαφορετικά συμπεράσματα βρίσκοντας μια ευκαιρία σορταρίσματος».
Δεν είναι κάτι που μπορούν να κάνουν όλοι. Πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από τη δημιουργία του Kynikos το 1985 -και ενώ η αγορά τότε ήταν εμφατικά bull- ο συνέταιρος του Χάνος του δήλωσε ότι δεν αισθάνονταν άνετα με την αμιγώς short στρατηγική της εταιρείας και ότι ο λογιστής του τον είχε συμβουλεύσει να του πουλήσει το μερίδιό του για 1 δολάριο. «Τον πλήρωσα επί τόπου», λέει ο Χάνος, προσθέτοντας ότι «ήταν το καλύτερο deal που έκανα ποτέ».
Ο Χάνος έχει ένα από τα καλύτερα ιστορικά στη βιομηχανία των hedge fund. Η Kynikos Capital Partners καταγράφει κέρδη 22% ετησίως κατά μέσο όρο τα τελευταία 35 χρόνια – διπλάσια απόδοση από αυτήν του δείκτη S&P 500.
Ο κομμουνιστής της Wall Street
Οι παρατεταμένες περίοδοι ποσοτικής χαλάρωσης -με την τελευταία για να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας- «αυξάνουν την ανισότητα» καθώς ωφελούν περισσότερο εκείνους που κατέχουν χρηματοοικονομικά assets, λέει ο Χάνος. Πιστεύει ότι η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα (Fed) θα έπρεπε να μειώσει τα επιτόκια των πιστωτικών καρτών για τους καταναλωτές, τα οποία κυμαίνονται στο 15-18% και εκτιμά ότι θα υπάρξει πολιτική αντίδραση εναντίον των κεντρικών τραπεζών και τον ρόλο τους στο πώς «οι πλούσιοι έγιναν ακόμα πλουσιότεροι σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία».
Ένας από τους λόγους που ο Χάνος σορτάρει εταιρείες όπου κυριαρχούν οι ευέλικτες και προσωρινές μορφές εργασίας (εταιρείες της gig economy) όπως η Uber και η Lyft αλλά και οι διαδικτυακές πλατφόρμες παράδοσης φαγητού Grubhub και Just Eat Takeaway, είναι οι πολιτκοί κίνδυνοι καθώς όπως λέει όχι μόνο χάνουν χρήματα, αλλά εκτιμά ότι οι χαμηλόμισθοι εργαζομένοι τους συνιστούν υπαρξιακή απειλή για το επιχειρηματικό τους μοντέλο.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ο Χάνος συμμετείχε στην οικονομική επιτροπή του νέου αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν, ο οποίος υποστήριξε την ενίσχυση της νομικής προστασίας των εργαζόμενων στην gig economy. Όσον αφορά τις εκτιμήσεις ότι ο Μπάιντεν θα αυξήσει τη φορολογία ο Χάνος απαντά πως «Νομίζω ότι είναι δίκαιο να αυξηθεί η φορολογία κεφαλαίου έναντι της φορολογίας εισοδήματος. Γνωρίζω ότι αυτό με κάνει τον κομμουνιστή της Wall Street, αλλά πάντα αυτό πίστευα».
Γιατί σορτάρει σταθερά την Tesla
Εδώ και πέντε χρόνια ο Χάνος έχει ξεκινήσει να σορτάρει τις μετοχές της Tesla οι οποίες έχουν εξαπλασιάσει την αξία τους. «Νομίζω ότι στο πρόσωπο του Έλον Μασκ έχουν προσωποποιηθεί οι ελπίδες και τα όνειρα της bull market». Σύμφωνα με τον ίδιο η Tesla, δεν είναι κερδοφόρα, παρουσιάζει μεγάλη μόχλευση και βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν διαρκώς αυξανόμενο ανταγωνισμό. Όπως λέει η Tesla «καλύπτει τα αποτελέσματά της μέσω επιθετικής λογιστικής». Επιπλέον κάνει λόγο για «κουλτούρα εξαπάτησης», της εταιρείας καθώς πουλάει στους καταναλωτές την αυτόνομη οδήγηση η οποία «δεν υπάρχει».
Στην ερώτηση εάν τον κινητοποιεί περισσότερο το να κερδίσει χρήματα ή το να επιβεβαιωθεί απαντά ότι «Θέλω να συνεχίσω αυτό που κάνω μέχρι να με ξεκολλήσουν από την καρέκλα μου». Όταν η Wirecard υπέβαλε αίτηση πτώχευσης, στην Kynikos μας διαπέρασε «ηλεκτρική ενέργεια». «Αυτό σε κάνει να συνεχίζεις». Όπως και η πεποίθησή του ότι στην αγορά «έρχεται μία από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες σορταρίσματος όλων των εποχών».
«Η αναταραχή έρχεται, δεν ξέρω πότε, αλλά έρχεται».
Διαβάστε ακόμα:
Ο Άρμιν Λάσετ νέος πρόεδρος του CDU και πιθανός διάδοχος της Μέρκελ στην Καγκελαρία
Forrest Wines: Ο «άγιος» οίνος της οικογένειας Κουτσολιούτσου