Στις 22 Οκτωβρίου η τουρκική κεντρική τράπεζα – ανεξάρτητη μόνο κατ’όνομα – στην προγραμματισμένη της συνάντηση για τα επιτόκια αποφάσισε, για να μην ερεθίσει τον Πρόεδρο Ερντογάν που τα θέλει χαμηλά, να τα αφήσει αμετάβλητα, σε επίπεδο σημαντικά χαμηλότερο του τουρκικού πληθωρισμού.
Ήταν ένα μνημειώδες λάθος, την πιο λάθος στιγμή.
Η απόφαση αυτή ελήφθη παρά το γεγονός ότι η τουρκική λίρα από τις 5 Αυγούστου κατρακυλούσε με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα – και η αύξηση των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα αποτελεί το κλασσικό φρένο για να σταματήσει το κατήφορο ενός νομίσματος.
Αντί της αύξησης του επιτοκίου, η κεντρική τράπεζα αποφάσισε να κάνει πιο ακριβή τη ρευσότητα στις τράπεζες προκειμένου να επιβραδύνει την πιστωτική επέκταση και την υπερθέρμανση της τουρκικής οικονομίας που προκαλεί η χρόνια μεγέθυνση της φούσκας δανεισμού.
Ήταν σαν να τρέχει ένα αυτοκίνητο προς το γκρεμό και αντί ο οδηγός (κεντρική τράπεζα) να πατήσει τα φρένα (αύξηση επιτοκίου), για να μην ενοχλήσει τον Ερντογάν που «ενοχλείται» από τα απότομα «φρεναρίσματα», προτιμησε να ανοίξει από το παράθυρο του αυτοκινήτου μια ομπρέλα προκειμένου να κόψει ταχύτητα.
Οι επενδυτές δεν αγόρασαν το «τέχνασμα» – ούτε όμως και οι φοβισμένοι τούρκοι αποταμιευτές – και τις επόμενες μέρες γκρέμισαν περαιτέρω τη λίρα.
Στις 22 Οκτωβρίου χρειάζονταν 7,78 λίρες για να αγοράσουν ένα δολάριο. Σήμερα, δυο εβδομάδες μετά η σχέση ανταλλαγής επιδεινώθηκε στι 8,41 λίρες για ένα δολάριο, μια επιδείνωση που προσεγγίζει το 10%.
Μνημειώδες λάθος
Η απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας ήρθε τη χειρότερη στιγμή: Οι ξένοι επενδυτές ένιωσαν «προδομένοι», καθώς ανέμεναν ότι ο ρεαλισμός και το ένστιγκτο της επιβίωσης θα κυριαρχούσε – και για άλλη μια φορά το τουρκικό καθεστώς θα έκανε την κρίσιμη κωλοτούμπα στην κατάλληλη στιγμή.
Οι περισσότεροι προεξοφλούσαν μια αύξηση επιτοκίου η οποία θα αποδείκνυε ότι εκτός της ρητορικής Ερντογάν, η Τουρκία παραμένει μια οικονομία στην οποία δεν λαμβάνονται τελικά ανορθολογικές αποφάσεις.
Σήμερα, η λίρα συνεχίζει να βυθίζεται παρά τις συνεχείς παρεμβάσεις του καθεστώτος το οποίο μέσα από διάφορα τεχνάσματα προσπαθεί να συγκρατήσει την κατρακύλα της.
Τα τεχνάσματα έχουν τελειώσει. Οι τεχνικοί τρόποι εκτόνώσης της κρίσης με παροχή ακριβής ρευστότητας στις τράπεζες έχουν εξαντληθεί. Η επόμενη συνεδρίαση της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας για τη νομισματική πολιτική είναι προγραμματισμένη για τις 19 Νοεμβρίου – πολύ μακριά για την τρέχουσα κατάσταση του τουρκικού νομίσματος που κρέμεται από μια κλωστή.
Ο οικονομολόγος Τϊμοθυ Ας που εξειδικεύεται στην Τουρκία αναμένει μια έκτακτη συνεδρίαση/ανακοίνωση αύξησης επιτοκίου της τάξης των 500 μονάδων βάσης – 5 ποσοστιαίες μονάδες – για να σταθεροποιηθεί το νόμισμα.
Ο Ερντογάν όμως ελπίζει…
Με τις αμερικανικές εκλογές να επηρρεάζουν κάθε γωνιά του πλανήτη και των αγορών, ο τούρκος Πρόεδρος ελπίζει στον απο μηχανής θεό.
Μια επανεκλογή Τραμπ θα ενίσχυε τις προοπτικές της τουρκικής λίρας. Μια αναταραχή στο δολάριο για οποιοδήποτε λόγο επίσης θα εκτόνωνε κάποιες πιέσεις, για κάποιο καιρό στο τουρκικό νόμισμα.
Για έναν ηγέτη που προσπαθεί να κερδίσει κάθε εβδομάδα, αυτό είναι ένα στοιχημα που μπορεί να θέλει να περιμένει για να δει πως θα βγει.
Ωστόσο η πραγματικότητα είναι ότι για όσο τα επιτόκια στην Τουρκία παραμένουν χαμηλότερα από τον πληθωρισμό, οι κάτοχοι τουρκικών λιρών χάνουν χρήματα σε μια εποχή που θα προτιμούσαν να τα εξασφαλίσουν – ή ακόμα και να τα αυξήσουν σε άλλες επενδύσεις.
Οι επόμενες μια με δυο εβδομάδες θα είναι εβδομάδες υψηλού ρίσκου για την τουρκική οικονομία και τον Ταγίπ Ερντογάν – συνηθισμένοι αμφότεροι στα ρίσκα. Η κωλοτούμπα είναι αναπόφευχτη, αν το σύμπαν δε συνομωτήσει για άλλη μια διάσωση του τούρκου Προέδρου.