Με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή να τελεί εκτός ελέγχου, όλοι πλέον φοβούνται για το χειρότερο. Κι αυτό, αναμφίβολα, επηρεάζει άμεσα το πετρέλαιο, το οποίο παραμένει «εγκλωβισμένο» στα χαρακώματα του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
Η πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής θεωρείται μία από τις πλέον «πλούσιες» σε πετρέλαιο, παρότι οι παραγωγικές δυνατότητες των δύο αντιμαχόμενων πλευρών είναι από μικρές (Ισραήλ) έως μηδαμινές (Γάζα), μη διαθέτοντας αξιοσημείωτα μερίδια αγοράς.
Ωστόσο, μια ενδεχόμενη γενίκευση της σύγκρουσης, στην οποία δυνητικά θα μπορούσε να εμπλακεί και το Ιράν, είναι πιθανό να τορπιλίσει ποικιλοτρόπως την αγορά του πετρελαίου. Μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι η Τεχεράνη ελέγχει τα Στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο, μέσω των οποίων διακινείται το 35% των θαλάσσιων ροών του «μαύρου χρυσού».
Επομένως, η ανησυχία των αναλυτών για το σενάριο της ενεργής εμπλοκής του Ιράν στην εν εξελίξει σύγκρουση, είναι απολύτως κατανοητή και εξηγήσιμη.
Τα έκτακτα μέτρα του ΙΕΑ
Την Πέμπτη, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) έσπευσε να προειδοποιήσει ότι η τιμή του πετρελαίου είναι πιθανό να παραμείνει σε ανοδική τροχιά, ενόσω ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς εξελίσσεται.
«Παρότι η σύγκρουση δεν έχει μέχρι στιγμής απευθείας αντίκτυπο στις ροές προμήθειας, οι χώρες – παραγωγοί θα παραμείνουν δεσμευμένες στην εν εξελίξει κρίση» εξήγησε, στο πλαίσιο του καθιερωμένου μηνιαίου report.
Και συνέχισε: «Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή είναι γεμάτη με αβεβαιότητα και γεγονότα, τα οποία εξελίσσονται με ταχύτητα. Η διεθνής κοινότητα θα παραμείνει προσηλωμένη στους κινδύνους που υφίστανται οι ροές πετρελαίου της περιοχής».
Επικαλούμενος τον κίνδυνο μιας «οξείας κλιμάκωσης του γεωπολιτικού ρίσκου», ο ΙΕΑ δεσμεύτηκε να συνεχίσει την εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση των πετρελαϊκών αγορών και δήλωσε έτοιμος να δράσει, εφόσον απαιτηθεί, για να διασφαλίσει την ισορροπημένη προμήθεια της αγοράς.
Ο κύριος φόβος των αναλυτών, όπως προαναφέρθηκε, δεν εκπορεύεται από το Ισραήλ ή την Παλαιστίνη (δεν διαθέτουν σημαντικές ποσότητες παραγωγής), αλλά από το… Ιράν. Κι αυτό, κυρίως, λόγω του ελέγχου στα Στενά του Ορμούζ.
Σε περίπτωση που η Τεχεράνη δεχθεί πίεση είτε οικονομική (μέσω κυρώσεων) είτε διπλωματική είτε ακόμα και στρατιωτική, πολλοί ανησυχούν ότι θα απαντήσει με σφοδρότητα, αποκλείοντας τα στρατηγικής σημασίας Στενά ή κάνοντας ρεσάλτο σε δυτικά τάνκερ, τα οποία κινούνται στην ευρύτερη περιοχή.
Όλα αυτά αυτομάτως θα πυροδοτήσουν μεγάλα προβλήματα στην τροφοδοσία της αγοράς πετρελαίου.
Σε μια τέτοια εξέλιξη, ο ΙΕΑ σκοπεύει να αναλάβει άμεση δράση, καλώντας τις χώρες – μέλη να αναπληρώσουν τη «χαμένη» προσφορά, μέσω της απελευθέρωσης βαρελιών από τα έκτακτα αποθέματα ή της εφαρμογής μέτρων μείωσης της ζήτησης.
Πάντως, ακόμα και έτσι, κανείς δεν εγγυάται ότι τα εν λόγω μέτρα θα αποκαταστήσουν την τάξη, δεδομένου του μεγάλου μεριδίου αγοράς που επηρεάζεται από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
Αμέσως μετά το ξέσπασμα των συγκρούσεων στο Νότιο Ισραήλ, οι τιμές των προθεσμιακών συμβολαίων σε ΗΠΑ και Ευρώπη κατέγραψαν άλμα της τάξης των 5-6 δολαρίων/βαρέλι, φθάνοντας έως τα 87 δολάρια/βαρέλι. Νέα άνοδος σημειώθηκε την Παρασκευή, όταν οι τιμές πλησίασαν ξανά τα 90 δολάρια/βαρέλι.
Το ερώτημα, επομένως, παραμένει: Τι θα συμβεί σε περίπτωση περαιτέρω κλιμάκωσης;
Οι δεσμεύσεις Σαουδικής Αραβίας – Ρωσίας
Από την πλευρά τους, οι ηγέτιδες δυνάμεις του καρτέλ ΟΠΕΚ+, Σαουδική Αραβία και Ρωσία, οι οποίες δεν διατηρούν και τις καλύτερες σχέσεις με την ηγεσία του Τελ Αβίβ, παρά τις πρόσφατες κινήσεις εξομάλυνσης, επιβεβαίωσαν τη δέσμευση για στενή συνεργασία, σε μια προσπάθεια καθησυχασμού των ανησυχιών.
Σε κοινή συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη, οι δύο υπουργοί Ενέργειας διαβεβαίωσαν ότι θα συνεχίσουν να δρουν από κοινού, αν και παραδέχθηκαν ότι η ισορροπία της αγοράς είναι εύθραυστη.
Οι δύο χώρες, όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα, προχώρησαν σε μεγάλες περικοπές στην ημερήσια παραγωγή (κατά 1 εκατ. βαρέλια το Ριάντ κατά 300.000 βαρέλια η Μόσχα), σε μια απόπειρα να αυξήσουν τεχνητά τις τιμές και να τονώσουν τα έσοδά τους.
Γι’ αυτόν τον λόγο, τον Σεπτέμβριο είδαμε τις τιμές του Brent να φθάνουν κοντά στα 100 δολάρια/βαρέλι. Έκτοτε, βέβαια, υπήρξε μια αποκλιμάκωση των πιέσεων, λόγω κυρίως των ανησυχιών για τα επίπεδα της ζήτησης.
Πάντως, στη Δύση υπάρχει μεγάλη καχυποψία για τις κοινές αποφάσεις των Ριάντ – Μόσχας, καθώς ιδίως η Ουάσιγκτον δεν έχει εμπιστοσύνη στις προθέσεις των δύο χωρών.
Ο φόβος των 140 δολαρίων
Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, αναμφίβολα, αλλάζουν εκ νέου την κατάσταση στην αγορά του πετρελαίου, με το σενάριο των 100 δολαρίων -ενδεχομένως και παραπάνω- να τίθεται εκ νέου επί τάπητος.
Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, μάλιστα, μια κλιμάκωση του πολέμου στο Ισραήλ, με παράλληλη εμπλοκή του Ιράν, θα μπορούσε να στείλει τον «μαύρο χρυσό» στα 150 δολάρια/βαρέλι και να βάλει «μαχαίρι» 1 τρισ. δολαρίων στην παγκόσμια οικονομία.
Γι’ αυτό τον λόγο, οι ΗΠΑ ήδη αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες κάμψης των ανοδικών πιέσεων, καθώς δεν επιθυμούν να θέσουν σε κίνδυνο την πορεία τιθάσευσης του πληθωρισμού, κάτι φυσικά που ισχύει και για την Ευρώπη.
Μια εκτόξευση των πετρελαϊκών τιμών, άλλωστε, είναι πιθανό να αποδειχθεί καταστροφική για τον έλεγχο των τιμών καταναλωτή, οι οποίες έπειτα από πολύ κόπο και πολλά βάσανα βρίσκονται επιτέλους σε καθοδική τροχιά.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, τα εθνικά αποθέματα των ΗΠΑ, οι οποίες αποτελούν τον μεγαλύτερο καταναλωτή παγκοσμίως, αυξήθηκαν στα 13,13 εκατ. βαρέλια/ημερησίως στο γ’ τρίμηνο, ενώ στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, δηλαδή στο δ’ τρίμηνο, αναμένεται να ενισχυθούν περαιτέρω στα 13,16 εκατ. βαρέλια/ημερησίως.
Η αυξημένη παραγωγή των Αμερικανών επέρχεται, μάλιστα, στον απόηχο του mega – deal για την εξαγορά της Pioneer Natural Resources από την Exxon Mobil, μια εξέλιξη που δημιουργεί τον μεγαλύτερο «παίχτη» στην αγορά πετρελαίου σε όλες τις ΗΠΑ.
Η φιλία με τον Μαδούρο
Την ίδια στιγμή, η αμερικανική κυβέρνηση, αφήνοντας πίσω το ψυχροπολεμικό κλίμα των προηγούμενων ετών, βρίσκεται σε στενές επαφές με τη Βενεζουέλα, προκειμένου η χώρα του Νικολά Μαδούρο να συμβάλλει στην τόνωση της διεθνούς προσφοράς, «βγάζοντας» στην αγορά περισσότερα βαρέλια αργού και καλύπτοντας το όποιο έλλειμμα δυνητικά δημιουργηθεί.
Μ’ αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ φιλοδοξούν να μετατρέψουν το Καράκας από… εχθρό σε απαραίτητο σύμμαχο, χρησιμοποιώντας ό,τι μέσα διαθέτουν, προκειμένου να αναχαιτίσουν το κοινό μέτωπο του ΟΠΕΚ+ και να διασφαλίσουν ότι η οικονομία δεν θα βρεθεί ενώπιον μιας νέας πετρελαϊκής κρίσης.
Διαβάστε ακόμα
Mέση Ανατολή: Τα τρία σενάρια για τις επιπτώσεις του πολέμου στην παγκόσμια οικονομία (πίνακες)
ΑΔΜΗΕ: Επενδύσεις €5,7 δισ. στο νέο 10ετές πρόγραμμα ανάπτυξης 2024-2033
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ