Του Γιάννη Τσιρογιάννη
Ο Γκάντι κάποτε είπε: «Πρώτα σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν, μετά σε πολεμούν, μετά κερδίζεις».
Τα κρυπτονομίσματα έχουν «βιώσει» όλα τα στάδια του σοφού αυτού ρητού, και πρόκειται σύντομα να κερδίσουν αυτόν τον «πόλεμο», αν μπορεί κανείς να τον αποκαλέσει έτσι.
Το Bitcoin ένιωσε την άγνοια και την αδιαφορία του κόσμου, κατά τα πρώτα τέσσερα με πέντε χρόνια «ζωής» του. Μόλις πρόσφατα μάλιστα έγινε 10 χρονών. Οι περισσότεροι άνθρωποι όλα αυτά τα χρόνια ζούσαν τις ζωές τους αγνοώντας πλήρως την ύπαρξη των κρυπτονομισμάτων, ενώ τα περισσότερα μίντια δεν ασχολούνταν με αυτήν την τόσο μυστήρια όσο και ανατρεπτική τεχνολογία.
Όλο αυτό το διάστημα όμως, τα ψηφιακά νομίσματα, η τεχνολογία blockchain, οι FinTech startups (νεοφυείς επιχειρήσεις χρηματοπιστωτικής τεχνολογίας) και όλοι οι άνθρωποι που συμμετέχουν στην οικονομική αυτή επανάσταση, εργάζονται σκληρά στο παρασκήνιο, στην αφάνεια, θέτοντας τα θεμέλια για ένα πιο αποκεντρωμένο (decentralized) χρηματοπιστωτικό μέλλον.
Το ψηφιακό… Monopoly money που έφτασε να αξίζει $20.000
Στις μέρες μας είναι δύσκολο να βρεις κάποιον που να μην έχει έστω ακούσει για το Bitcoin. Την ίδια στιγμή, η δημοσιογραφική κάλυψη από τα μίντια έχει εκτοξευθεί, με τα μεγαλύτερα οικονομικά ειδησεογραφικά ΜΜΕ (όπως το Bloomberg) να αφιερώνουν πλέον ολόκληρες στήλες αποκλειστικά για τα κρυπτονομίσματα. Φυσικά δεν ήταν εύκολο να φτάσουμε σε αυτό το σημείο.
Λίγο αφότου το Bitcoin άρχισε να γίνεται γνωστό, ο κόσμος θα γελούσε μαζί του, αποκαλώντας το «ψεύτικο χρήμα», κάτι σαν ψηφιακά χαρτονομίσματα της… Μονόπολι! Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να κοροϊδεύουν τα κρυπτονομίσματα, κυρίως λόγω αμάθειας ή ημι-μάθειας, λόγω της έμφυτης τάσης μας να αντιμετωπίζουμε δυσνόητες και πολύπλοκες έννοιες (όπως τα κρυπτονομίσματα ή το blockchain) με το να τα χλευάζουμε, να τα μειώνουμε.
Μέχρι που ήρθε ο χειμώνας του 2017 και ένα ράλι-φαινόμενο, από τα πιο εξωπραγματικά στην ιστορία των χρηματαγορών. Το Bitcoin που κάποτε άξιζε πολύ λιγότερο από 1 σεντ, «απογειώθηκε» εκκωφαντικά στα 20.000 δολάρια το κομμάτι, ταρακούνησε τον χρηματοπιστωτικό (και όχι μόνο) κόσμο, «βροντοφώναξε» την παρουσία του, και παράλληλα ξεκίνησε έναν πόλεμο… Πολλοί είδαν και εξακολουθούν να βλέπουν ως απειλή το Bitcoin, γεγονός που οδήγησε σε μια εν εξελίξει μάχη, πολλές φορές αθέμιτου ανταγωνισμού.
Κρυπτονομίσματα: Το «Ίντερνετ» του χρήματος
Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Ένα κρυπτονόμισμα αποτελεί ανατρεπτική (disruptive) τεχνολογία, η οποία προκειμένου να εφαρμοσθεί στον κόσμο, πρέπει να αλλάξει ριζικά ή ακόμα και να ανατρέψει πλήρως το ισχύον χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο στην περίπτωση μας αποτελούν οι τράπεζες.
Μια τράπεζα είναι ένας θεσμός που υπόκειται σε κάποια κεντρική αρχή (αν δεν είναι η ίδια κεντρική τράπεζα) που εκδίδει ή διαχειρίζεται παραστατικό χρήμα, όπως τα ευρώ/δολάρια που έχουμε στο πορτοφόλι μας (fiat currency). Αυτό, εξ ορισμού, έρχεται σε αντίθεση με την αποκεντρωμένη φύση ενός κρυπτονομίσματος.
Όμως αυτός δεν είναι ο μοναδικός λόγος που οι τραπεζίτες «αντιπαθούν» τα κρυπτονομίσματα. Τα βλέπουν σαν απειλή διότι οι κρυπτο-συναλλαγές είναι ταχύτατες, σχεδόν μηδενικού κόστους, και εξουδετερώνουν τα σύνορα, την αχρείαστη γραφειοκρατία καθώς και τον παράγοντα του ανθρωπίνου σφάλματος, καθιστώντας έτσι τις πληρωμές με κρυπτονομίσματα ανώτερες από κάθε σχεδόν άποψη σε σχέση με τα παραδοσιακά συστήματα συναλλαγών.
Όταν το πρώτο αυτοκίνητο έκανε το ντεμπούτο του, όσο τρομερό κι ασύλληπτο κι αν ήταν, δεν άρεσε στον «αλογοκρατούμενο» τότε κόσμο, με ένα μεταφορικό σύστημα που κυριαρχούνταν από τις άμαξες/άλογα (και τα σχετικά επαγγέλματα). Εκεί που άλλοι έβλεπαν μόλις ένα μέτρο… μπροστά από τη μύτη τους, πως το αυτοκίνητο είναι ακριβό, επικίνδυνο, καθόλου πρακτικό και πως δεν υπάρχουν δρόμοι (!) για να το οδηγήσει κανείς (αντίστοιχα το «οδικό δίκτυο» των κρυπτονομισμάτων είναι το blockchain), o Ford «είδε» πιο μακριά, στον ορίζοντα, και σε ένα μέλλον πολύ διαφορετικό από όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Όταν εφευρέθηκε το e-mail, κανείς δεν το χρησιμοποιούσε στην αρχή, και ο παραδοσιακός ταχυδρόμος σίγουρα δεν έβλεπε με «καλό μάτι» το μαγικό αυτό μέσο που ταξίδευε σχεδόν στιγμιαία και… από μόνο του. Όμως τι συνέβη τελικά; Η πρόοδος, αυτό συνέβη, και όλοι προσαρμόστηκαν. Το αυτοκίνητο και το e-mail αποτελούν παραδείγματα ανατρεπτικής (disruptive) τεχνολογίας, η οποία διαμόρφωσε τον πλανήτη έτσι όπως τον ξέρουμε σήμερα, είτε άρεσε στους ανθρώπους είτε όχι.
Αυτό είναι άλλωστε το ωραίο με την πρόοδο και την εξέλιξη… Μπορεί καμιά φορά να καθυστερήσει, όμως στο τέλος καταφθάνει πάντα, είτε ο πλανήτης το θέλει και είναι έτοιμος, είτε όχι. Διότι αν για κάθε τους πρωτοπορία οι διάνοιες, επιστήμονες, ταξιδιώτες και ηγέτες της ανθρωπότητας περίμεναν να πάρουν το «ναι» από την κοινή γνώμη, από τη μάζα, τότε θα βρισκόμασταν ακόμη στην Εποχή του Λίθου…
Μια νέα ψηφιακή επανάσταση;
Μετά την εφεύρεση του Ίντερνετ, ήταν θέμα χρόνου να εμφανιστεί ένα ηλεκτρονικό σύστημα χρήματος, όπως το Bitcoin. Τα κρυπτονομίσματα αποτελούν τη φυσική εξέλιξη του χρήματος, σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο όπου ήδη σχεδόν όλα ψηφιοποιούνται, είτε το θέλουμε είτε όχι.
Ωστόσο κι αντίθετα με τα άλογα, οι τράπεζες δε χρειάζεται να «εξαφανιστούν» – άλλωστε υπάρχουν και «φιλοτραπεζικά» κρυπτονομίσματα όπως το XRP), όμως σίγουρα θα πρέπει να αποδεχθούν και να προσαρμοστούν στη νέα αυτή ψηφιακή πραγματικότητα του FinTech. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν ήδη αρχίσει να συνειδητοποιούν πως έχουν πολύ περισσότερα να κερδίσουν με το να δουλέψουν αρμονικά μαζί με την ανατρεπτική αυτή τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων, πετυχαίνοντας μια ισορροπία, παρά με το να την πολεμούν.
Κι αυτό διότι τα κρυπτονομίσματα βρίσκονται ήδη στο τελευταίο στάδιο του κύκλου του Γκάντι. Κερδίζουν, λίγο-λίγο, μέρα με τη μέρα, με εκθετική ανάπτυξη που επιτυγχάνεται μέσω της υιοθέτησής τους (adoption) από εμπόρους, εταιρείες και ανθρώπους, ενώ έφθασαν να διδάσκονται μέχρι και στα Πανεπιστήμια!
Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον
Το Bitcoin ίσως φτάσει κάποτε να αξίζει 100.000$ το ένα, ίσως αποτελέσει τον «ψηφιακό χρυσό», ίσως μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερά… ίσως όμως απαξιωθεί και τελείως, και πιθανόν κάποιο άλλο ψηφιακό νόμισμα υπερισχύσει.
Κανείς δεν γνωρίζει τι θα συμβεί. Κι αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που δεν είναι σοφό να κάνουμε εξωφρενικές προβλέψεις, είτε πιστεύουμε ότι το Bitcoin θα καταρρεύσει στο απόλυτο μηδέν, είτε πως θα φτάσει το 1 εκατ. δολάρια. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να εξετάσουμε όλα τα ενδεχόμενα ορθολογικά, με σκεπτικισμό, ταπεινότητα αλλά και ανοιχτόμυαλα, καθώς και να έχουμε πάντα υπόψιν πως τα δεδομένα του πλανήτη, της οικονομίας, του πολιτισμού μας, είναι πολύ πιο ρευστά από όσο φανταζόμαστε…
Η έννοια του χρήματος όπως την αντιλαμβανόμαστε είναι στην πραγματικότητα πολύ πρόσφατη στην ιστορία του ανθρώπου, που πέρασε από οικονομίες ανταλλαγής προϊόντων, χρυσού, χάλκινων νομισμάτων κλπ. Τόσο πρόσφατη που κάποιοι όχι και τόσο μακρινοί μας πρόγονοι δε θα μπορούσαν σήμερα να αντιληφθούν την έννοια του χάρτινου ευρώ/δολαρίου που έχουμε στην τσέπη μας, όπως αντίστοιχα ίσως να μη μπορούν κάποτε να την αντιληφθούν και κάποιοι όχι και τόσο μακρινοί μας απόγονοι…
Ενδεχομένως τα ψηφιακά νομίσματα να αποτελέσουν τη μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική και τεχνολογική επανάσταση που γνώρισε τα τελευταία 50 χρόνια το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα!
Επομένως θα ήταν σοφό να μη βιαστούμε να κάνουμε την «κηδεία» του Bitcoin ή των κρυπτονομισμάτων γενικότερα, διότι μπορεί να βρεθούμε στην ίδια θέση με εκείνους που δεν πίστεψαν ποτέ πως το περήφανο άτι τους θα αντικαθίσταντο από αυτό το θορυβώδες μηχανοκίνητο «τέρας» που πλέον πρωταγωνιστεί στη ζωή μας…
