Ο κύβος των επιτοκίων ερρίφθη και στην Ευρωζώνη. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πλέον έδωσε και εκείνη το σήμα ότι δεν αποκλείεται να αναπροσαρμόσει προς τα πάνω το βασικό επιτόκιό της ίσως και μέσα στο 2022, όπως φάνηκε από τις δηλώσεις της προέδρου της Κριστίν Λαγκάρντ μετά την τελευταία συνεδρίαση του νομισματικού συμβουλίου την περασμένη εβδομάδα.
Με άλλα λόγια τα «γεράκια» της ευρωζώνης δείχνουν να κερδίζουν έδαφος, παρά το γεγονός ότι η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ ανήκει στα «περιστέρια» και διακηρύσσει σε όλους τους τόνους ότι ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από ότι στις ΗΠΑ, καθώς οφείλεται κατά το μεγαλύτερο μέρος στις τιμές της ενέργειας και αναμένεται να εκτονωθεί προς τα τέλη του χρόνου.
Προς το παρόν, όμως οι εκτιμήσεις της ΕΚΤ έχουν διαψευστεί, καθώς ο πληθωρισμός έφτασε τον Δεκέμβριο στο 5,1%, ενώ στις ΗΠΑ ήδη «χτύπησε 7%.
Το πρόβλημα των κεντρικών τραπεζών τώρα είναι πώς θα προσαρμόσουν τα επιτόκια σε υψηλότερα επίπεδα, χωρίς να πληγώσουν την οικονομική ανάκαμψη, η οποία έχει εμφανίστεί μετά την καραντίνα λόγω πανδημίας.
To μεγάλο ερώτημα δηλαδή της αγοράς είναι εάν η προσαρμογή των νομισματικών πολιτικών από τις κεντρικές τράπεζες θα γίνει ομαλά ή αντιθέτως εάν θα προκαλέσει μια απότομη προσγείωση στην πραγματική οικονομία και τις χρηματιστηριακές αγορές.
Κάνουν λάθος οι κεντρικές τράπεζες;
Το πρόβλημα που ίσως εμφανιστεί τώρα είναι ότι δεν αποκλείεται οι κεντρικοί τραπεζίτες να αλλάζουν άποψη και τακτική τη χειρότερη στιγμή. Δηλαδή να ετοιμάζονται για αυξήσεις επιτοκίων ακριβώς τη στιγμή που ο πληθωρισμός έχει φτάσει στο ανώτατο σημείο (ή κοντά σε αυτό) και πρόκειται να αρχίσει πλέον να υποχωρεί.
Εάν πράγματι συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε η αύξηση των επιτοκίων θα λειτουργήσει αρνητικά για την οικονομική ανάπτυξη, θα επιβαρύνει τις υπερχρεωμένες εταιρείες και τα υπερχρεωμένα κράτη.
Δεν αποκλείεται σε ένα τέτοιο σενάριο να επηρεαστούν αρνητικά και τα χρηματιστήρια, τα οποία βρίσκονται σε ένα διαρκή ανοδικό κύκλο για περισσότερα από 10 χρόνια ακριβώς λόγω των χαμηλών επιτοκίων και της ρευστότητας που διοχέτευαν οι κεντρικές τράπεζες στις κεφαλαιαγοράς μέσα από τις μαζικές αγορές ομολόγων (ποσοτική χαλάρωση ή τύπωμα χρήματος).
Οι κεντρικές τράπεζες προχώρησαν σε τέτοια έκτακτα μέτρα για να στηρίξουν τις οικονομίες μετά το κραχ του 2008 και από το 2020 λόγω της πανδημίας. Τι θα συμβεί όταν οι κεντρικές τράπεζες αντιστρέψουν τις πολιτικές αυτές με τις οποίες διοχετευθήκαν πάνω από 27 τρισεκατομμύρια δολάρια στις αγορές παγκοσμίως τα οποία λειτούργησαν ως «ατμομηχανή» των αγορών;
Δείχνει ύφεση η καμπύλη των επιτοκίων;
Ένα στοιχείο που χρησιμοποιούν ως επιχείρημα οι αναλυτές που υποστηρίζουν ότι ο πληθωρισμός δεν θα έχει διάρκεια (και επομένως η αύξηση των επιτοκίων είναι άκαιρη) είναι η καμπύλη των επιτοκίων, ήτοι η διαφορά ανάμεσα στα βραχυπρόθεσμα και τα μακροπρόθεσμα επιτόκια.
Ο δείκτης «βαρόμετρο» παγκοσμίως είναι τα επιτόκια των αμερικανικών ομολόγων, καθώς η συγκεκριμένη αγορά είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως αλλά και εκείνη με το μεγαλύτερο βάθος και τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Όταν η καμπύλη είναι ανοδική (τα μακροχρόνια επιτόκια είναι μεγαλύτερα από τα βραχυχρόνια) αυτό σημαίνει ότι οι επενδυτές περιμένουν οικονομική ανάπτυξη και πληθωρισμό στο μέλλον.
Όταν η καμπύλη είναι επίπεδη (τα μακροχρόνια επιτόκια είναι κοντά στα βραχυχρόνια) αυτό θεωρείται ένδειξη ότι έρχεται οικονομική στασιμότητα ή ύφεση και σταθερές τιμές ή αποπληθωρισμός.
Στην παρούσα συγκυρία η καμπύλη επιτοκίων είναι επίπεδη και η διαφορά βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων επιτοκίων έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2008, από τη στιγμή δηλαδή που ξεκίνησαν οι «χαλαρές» νομισματικές πολιτικές («τύπωμα» χρήματος και χαμηλά επιτόκια) για να στηριχθούν οι οικονομίες μετά το κραχ -νομισματικές πολιτικές που «βοήθησαν» και το ράλι των χρηματιστηρίων.
Η απόδοση (επιτόκιο) των 2ετών ομολόγων ΗΠΑ είναι 1,3%μ των 10ετών είναι 1,9% και των 30ετών 2,2%). Εάν οι ενδείξεις αυτές ερμηνεύονται σωστά, αυτό σημαίνει ότι η «αγορά] δεν βλέπει ανάπτυξη και πληθωρισμό, αλλά στασιμότητα.
Θα ελέγξει τον πληθωρισμό η FED;
Υπάρχει όμως και η εκτίμηση για το αντίθετο: Μια ένδειξη για τις προσδοκίες της αγοράς, δίνουν εξειδικευμένα χρηματιστηριακά προϊόντα όπως τα 30ετή Ομόλογα Προστασίας από τον Πληθωρισμό (Treasury Inflation-Protected Securities -Tips) ήτοι ομόλογα η αξία των οποίων προσαρμόζεται ανάλογα με τον πληθωρισμό έτσι ώστε ο κάτοχός τους να καλυφθεί από πιθανές απώλειες.
Όπως γράφουν οι Financial Times, η απόδοση των ομολόγων αυτών 30ετούς διαρκειας έγινε θετική την περασμένη εβδομάδα για πρώτη φορά από τον Ιούνιο του 2021 και αποτελεί ένδειξη ότι η αγορά «πιστεύει» ότι η FED θα καταφέρει να χειριστεί την κατάσταση έτσι ώστε να θέσει υπό έλεγχο τον πληθωρισμό χωρίς να «τραυματίσει» την πραγματική οικονομία και να την ρίξει σε στασιμότητα ή σε ύφεση.
Η στροφή της ΕΚΤ
Σε ότι αφορά στην ΕΚΤ, η «στροφή» στην πολιτική της φάνηκε την περασμένη εβδομάδα στις αποχρώσεις, καθώς η κυρία Λαγκάρντ είπε ότι έχει αυξηθεί το ρίσκο για αύξηση του πληθωρισμού πέρα από τις προβλέψεις και δεν απέκλεισε αύξηση επιτοκίων μέχρι το τέλος του 2022 όπως έκανε στο παρελθόν.
Αλλά και ο διοικητής της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας, Κλάας Κνοτ που ανήκει στα «γεράκια» του νομισματικού συμβουλίου της ΕΚΤ δήλωσε σήμερα στην ολλανδική τηλεόραση ότι είναι πιθανόν το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ να αυξηθεί για πρώτη φορά στο τρίτο τρίμηνο της χρονιάς και να ακολουθήσει πολύ γρήγορα μια δεύτερη αύξηση επιτοκίων στις αρχές του 2023. Νωρίτερα, η ΕΚΤ θα αρχίσει να μειώνει τις ποσότητες κρατικών ομολόγων που αγοράζει κάθε μήνα, ώστε να περιοριστεί η ρευστότητα με την οποία τροφοδοτεί την αγορά.
Με τα δεδομένα αυτά και η ΕΚΤ δείχνει ότι η ευρωζώνη έστω και με καθυστέρηση θα μπει στο δρόμο της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας (FED) που έχει δώσει σήμα για 3 ή και 4 αυξήσεις επιτοκίων στις ΗΠΑ φέτος και της Τράπεζας της Αγγλίας, η οποία ήδη την προηγούμενη εβδομάδα ανέβασε το δικό της βασικό επιτόκιο (από 0,25% στο 0,5%).
Διαβάστε ακόμη
ΟΑΕΔ: Νέα προγράμματα το 2022 για τη δημιουργία 86.000 νέων θέσεων εργασίας
Ελληνική επενδυτική «άνοιξη» με σχέδια ύψους 1,1 δισ. ευρώ (pics)
Έρευνα για τα σούπερ μάρκετ: Το 2021 ήταν η χρονιά εξορθολογισμού του ρυθμού ανάπτυξης