Τα εφτά κακά της μοίρας των αγορών

Το πώς και το γιατί των κερδισμένων και των χαμένων στο πρώτο μισό του 2016 – Οι ισχυρές απώλειες των αγορών της Ευρώπης και της Ασίας και η ανθεκτικότητα της Wall Street, που έκλεισε το εξάμηνο με σημαντικά κέρδη

Της Σοφίας Ζαφείρη

Βουτιά στις τιμές πετρελαίου και εμπορευμάτων, τρομοκρατικές επιθέσεις, μόνιμη αγωνία για τις προοπτικές της κινεζικής οικονομίας, ιταλικές τράπεζες, αναιμική ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και κερασάκι στην τούρτα το… Brexit. Ακόμη και ο πιο αισιόδοξος επενδυτής αν βρισκόταν αντιμέτωπος με όλα τα παραπάνω, μάλλον δεν θα προχωρούσε σε αύξηση των τοποθετήσεών του.

Αυτό ακριβώς συνέβη στο α’ εξάμηνο του έτους, με τις ευρωπαϊκές αγορές να βιώνουν μια παρατεταμένη περίοδο εξαιρετικά έντονων διακυμάνσεων και να κλείνουν τους πρώτους έξι μήνες του έτους με ισχυρές απώλειες.

Ανάλογο κλίμα επικράτησε και στην Ασία, ενώ αντίθετα στη Wall Street, η οποία αποδεικνύεται απίστευτα ανθεκτική, το α’ εξάμηνο έκλεισε με σημαντικά κέρδη. Μάλλον φυσιολογική αντίδραση με δεδομένη την αρκετά καλή πορεία της οικονομίας των ΗΠΑ και τη, μάλλον, απίστευτη υπομονή της Fed αναφορικά με τη νομισματική πολιτική.

Ευρώπη: Οι τράπεζες στο απόσπασμα

Οι φόβοι για την υγεία του τραπεζικού συστήματος τόσο της Ιταλίας όσο και της Γερμανίας αποτέλεσαν τη σταγόνα που έκανε την υπομονή των επενδυτών να ξεχειλίσει. Παράλληλα, αρκετοί τραπεζικοί όμιλοι απογοήτευσαν πλήρως με τα οικονομικά τους αποτελέσματα εμφανίζοντας σημαντικές έως εντυπωσιακές απώλειες, ενώ το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων – εκτιμάται ότι για το σύνολο της Ευρωζώνης φτάνουν στο 1 τρισ. ευρώ- και η διαφαινόμενη αδυναμία αντιμετώπισής του βάρυναν ακόμη περισσότερο το κλίμα.

Οι ιταλικές τράπεζες ήταν αυτές που δέχθηκαν τα ισχυρότερα πυρά, με την Banca Monte dei Paschi di Siena να βλέπει την κεφαλαιοποίησή της σχεδόν να εκμηδενίζεται, καθώς τα κόκκινα δάνεια που έχει φορτωθεί έμοιαζαν με βάρος που καμία -ακόμη και η πιο υγιής- τράπεζα δεν θα μπορούσε να διαχειριστεί.

Οπως όλα δείχνουν τις τελευταίες εβδομάδες, όμως, η ιταλική τράπεζα, που βούλιαξε στα stress tests της ΕΚΤ, φαίνεται ότι βρίσκει τον δρόμο προς τη σωτηρία της. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο α’ εξάμηνο η μετοχή του ομίλου υποχώρησε κατά το άκρως εντυπωσιακό ποσοστό του 68%! Ηταν μάλιστα κύρια αιτία για τη βουτιά άνω του 21% που σημείωσε ο βασικός δείκτης της ιταλικής χρηματιστηριακής αγοράς FTSE MIB.

Δεν ήταν, όμως, μόνο η Monde dei Paschi di Siena που ανησύχησε έντονα τους επενδυτές. Ο κορυφαίος τραπεζικός όμιλος της Ευρώπης που φέρει το όνομα Deutsche Bank μοιάζει ικανός να προκαλέσει τεράστιο πονοκέφαλο ο οποίος θα ξεκινήσει από το Βερολίνο και θα διαχυθεί στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, κι αυτό γιατί η μετοχή της υποχώρησε στο α’ εξάμηνο κατά 43,7%.

Το μεγαλύτερο ή τουλάχιστον το φανερό πρόβλημα της τράπεζας δεν είναι άλλο από την έκθεσή της στην αγορά παραγώγων, που φτάνει στο εντυπωσιακό ποσό των 54,7 τρισ. ευρώ. Η Deutsche Bank έχει χαρακτηριστεί «η μεγαλύτερη απειλή για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα» ακόμη και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο καλεί το Βερολίνο αλλά και τη διοίκηση της τράπεζας να λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μην υπάρξουν περαιτέρω προβλήματα στο μέλλον.

«Βαρίδι», πάντως, για τον γερμανικό δείκτη DAX 30 -που ολοκλήρωσε το α’ εξάμηνο με πτώση 3,7%- υπήρξε και ο τίτλος της Volkswagen (πτώση 18,7% στο διάστημα Ιανουαρίου – Ιουνίου 2016), με το σκάνδαλο με τις εκπομπές ρύπων να πλήττει εν γένει το πρεστίζ της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας.

Μοναδική αγορά η οποία κατόρθωσε να ξεφύγει από τις πιέσεις, να διαχειριστεί με τον καλύτερο τρόπο τον τρόμο που προκάλεσε -τουλάχιστον αρχικά- το Brexit και να εξέλθει ακόμη πιο δυνατή ήταν αυτή της Βρετανίας. Ο δείκτης FTSE 100 έκλεισε το α’ εξάμηνο με κέρδη 7,7%, παρά το γεγονός των εξαιρετικά έντονων διακυμάνσεων, κυρίως λόγω της βαρύτητας που έχουν σε αυτόν μετοχές ενεργειακών ομίλων και ομίλων που δραστηριοποιούνται στην αγορά μετάλλων και εν γένει εμπορευμάτων.

Από το αρνητικό κλίμα δεν κατόρθωσαν να ξεφύγουν, αν και για εντελώς διαφορετικούς λόγους, ούτε οι αγορές της Γαλλίας και της Ισπανίας. Ο γαλλικός CAC 40 υποχώρησε στο α’ εξάμηνο κατά 5%, με τις τράπεζες να αποτελούν και στη δική του περίπτωση τη βασική αιτία της πτώσης. Οσο για τον ισπανικό ΙΒΕΧ 35, η πτώση του άγγιξε το 10%, καθώς δέχτηκε διπλή απειλή: τράπεζες, αλλά και πολιτική αστάθεια. Η Ισπανία ακόμη βρίσκεται χωρίς κυβέρνηση και όλα δείχνουν ότι αυτή η κατάσταση θα διαρκέσει για αρκετό διάστημα, καθώς τα βασικά κόμματα δεν φαίνονται πρόθυμα να βάλουν νερό στο κρασί τους, προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση συνασπισμού.

Wall Street: Η Fed καθυστερεί, η αγορά πανηγυρίζει

Οι αρχικοί φόβοι ότι η Fed, μετά την πρώτη αύξηση επιτοκίων τον Δεκέμβριο του 2015, θα ακολουθούσε επιθετική νομισματική πολιτική άρχισαν να υποχωρούν το α’ εξάμηνο του 2016, καθώς τόσο η αμερικανική όσο και η παγκόσμια οικονομία δεν ακολούθησαν την αρχικώς προβλεπόμενη πορεία. Διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων θα έπλητταν κατάφωρα τις μετοχές, αλλά η αποφυγή τους μάλλον έδωσε φτερά στη Wall Street.

Η ανακοίνωση θετικών εταιρικών μεγεθών τόσο στο α’ όσο και στο β’ τρίμηνο, αλλά και οι σαφείς ενδείξεις ότι η αμερικανική οικονομία είναι σαφώς σε πολύ καλύτερη κατάσταση από αυτή της Ευρωζώνης ήταν αρκετές για να οδηγήσουν τους επενδυτές σε αύξηση των τοποθετήσεών τους στην αμερικανική αγορά.

Φυσικά ούτε η Wall Street απέφυγε το βάσανο των έντονων διακυμάνσεων κατά τη διάρκεια του α’ εξαμήνου, αλλά αυτές οφείλονταν σε εξωγενείς παράγοντες και όχι σε αυτούς που αφορούσαν αποκλειστικά την αμερικανική οικονομία.

Η έντονη μεταβλητότητα στο πετρέλαιο σε συνδυασμό με τις ανησυχίες για την κινεζική οικονομία, τον μεγαλύτερο καταναλωτή αμερικανικών προϊόντων, δοκίμασε αρκετά σκληρά την υπομονή των επενδυτών, αλλά τελικώς αυτοί στάθηκαν στο ύψος τους. Απτή απόδειξη, το γεγονός ότι και οι τρεις βασικοί δείκτες της Wall Street ολοκλήρωσαν το α’ εξάμηνο με θετικό πρόσημο. Κέρδη άνω του 5% για τον Dow Jones, άνω του 6% για τον S&P 500 και στο 3% για τον NASDAQ.

Πάντως οι αναλυτές παραμένουν επιφυλακτικοί για την αμερικανική αγορά, εκτιμώντας ότι θα κλείσει το έτος είτε στα επίπεδα στα οποία το ξεκίνησε, είτε χαμηλότερα. Οσο για τη Fed, οι ειδικοί εκτιμούν ότι μπορεί να προχωρήσει σε αύξηση επιτοκίων εντός του 2016 – και αυτή το πιθανότερο να συμβεί στα μέσα στο β’ εξαμήνου, εάν όχι στο τέλος του.

Όπως έγινε το βράδυ της Τετάρτης γνωστό, μπορεί να μην έγιναν πραγματικότητα οι χειρότεροι εφιάλτες των αξιωματούχων της Fed αναφορικά με την αμερικανική οικονομία, όμως όπως αποκαλύπτεται στα πρακτικά της συνεδρίασης του Ιουλίου, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως θα αποφασιστεί άνοδος των επιτοκίων σε σύντομο χρονικό διάστημα (διαβάστε ΕΔΩ περισσότερα).

Ασία: Μόνιμος πονοκέφαλος οι οικονομίες Ιαπωνίας – Κίνας

Οσο όμως τα μηνύματα που στέλνουν οι οικονομίες της Ιαπωνίας και της Κίνας δεν είναι θετικά, τόσο οι δικές τους αλλά και οι διεθνείς αγορές δεν… αισθάνονται και πολύ καλά. Ο ιαπωνικός δείκτης Nikkei ολοκλήρωσε το α’ εξάμηνο με πτώση που άγγιξε το 13%, καθώς αρκετές ιαπωνικές εταιρείες βρίσκονται αντιμέτωπες με πτώση κερδών λόγω και της ιδιαίτερα θετικής πορεία του γεν, ενός εκ των καταφυγίων των επενδυτών, που πλήττει σημαντικά την εξαγωγική τους δραστηριότητα.

Την ίδια ώρα ο αποπληθωρισμός συνεχίζει να χτυπά την πόρτα της ιαπωνικής οικονομίας, με την κυβέρνηση αλλά και την Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας να ρίχνουν συνεχώς κεφάλαια στην αγορά προκειμένου να αποφευχθεί μια εκτεταμένη κρίση. Την ίδια στιγμή η κινεζική οικονομία έρχεται να επιβεβαιώσει τον κανόνα ότι κανείς δεν μπορεί να τρέχει με υψηλές ταχύτητες επ’ άπειρον. Αρκετοί είναι οι αναλυτές που αμφισβητούν τις επίσημες ανακοινώσεις για τα μακροοικονομικά δεδομένα της χώρας είτε γιατί για να στοιχειοθετηθούν χρησιμοποιούνται πεπαλαιωμένα οικονομικά μοντέλα, είτε γιατί υπάρχει η αίσθηση ότι τα μαγειρέματα αριθμών και δεδομένων στις κινεζικές υπηρεσίες είναι συνήθης τακτική.

Ολα τα παραπάνω ήταν αρκετά για να οδηγήσουν τον δείκτη Shanghai Composite σε απώλειες που ξεπέρασαν σημαντικά το 15% στο α’ εξάμηνο, με τους αναλυτές να μην εμφανίζονται και τόσο αισιόδοξοι για τη συνολική του πορεία έως το τέλος του τρέχοντος έτους.

Εμπορεύματα

Οι επενδυτές έχουν ρίξει 50 δισ. δολάρια στις αγορές εμπορευμάτων από την αρχή του έτους, παρά την πτώση των τιμών για κάποια εξ αυτών.

Πρόκειται για το καλύτερο ξεκίνημα έτους -από πλευράς εισροών κεφαλαίων- για τις αγορές εμπορευμάτων από το 2009, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποιεί η Barclays. Τα συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια τα οποία επενδύονται σε εμπορεύματα έχουν φτάσει στο εντυπωσιακό επίπεδο των 235 δισ. δολαρίων, ενώ στα τέλη του 2015 είχαν διαμορφωθεί στο χαμηλό των 161 δισ. δολαρίων.

Τα περισσότερα κεφάλαια έχουν τοποθετηθεί σε χρυσό και πετρέλαιο, καθώς οι τιμές πετρελαίου -παρά την πρόσφατη υποχώρηση- έχουν σημειώσει ράλι σε σύγκριση με τα ιστορικά χαμηλά του Ιανουαρίου, ενώ ο χρυσός παραμένει πάντα ασφαλής και προσοδοφόρα επενδυτική επιλογή. Τα εμπορεύματα είναι τα επενδυτικά προϊόντα με τις καλύτερες αποδόσεις, ξεπερνώντας τις αντίστοιχες μετοχών και ομολόγων. Η συνολική απόδοση για τον δείκτη Bloomberg Commodity Index έφτασε, στο α’ εξάμηνο, στο 14%. Η Barclays αναφέρει ότι τα περισσότερα κεφάλαια συρρέουν στα πολύτιμα μέταλλα και κυρίως στον χρυσό, με την άνοδο του κίτρινου μετάλλου κατά 28% από την αρχή του έτους να αποδίδεται και στην απόφαση των επενδυτών να ρίξουν χρήματα σε ETFs χρυσού.