Του Γιάννη Τσιρογιάννη
300. Τόσες είναι οι φορές που το Bitcoin έχει ανακηρυχθεί επισήμως «νεκρό».
Και όχι φυσικά από τίποτα τυχαίους, αλλά από τα μεγάλυτερα μέσα ενημέρωσης -κανάλια, εφημερίδες, sites-, αναλυτές, οίκους, διάσημους επενδυτές, πολιτικούς, τραπεζίτες και η λίστα συνεχίζεται.
Μερικά ενδεικτικά διάσημα ονόματα: Γουόρεν Μπάφετ (θρύλος των επενδύσεων), Νουριέλ Ρουμπινί (νομπελίστας οικονομολόγος), Μπιλ Γκέιτς (Microsoft) και Τζέιμι Ντίμον (CEO της JP Morgan). Θα επιστρέψουμε στον τελευταίο, διότι έχει πολύ ενδιαφέρον η περίπτωση του…
Το Bitcoin λοιπόν το έχουν «πεθάνει» εκατοντάδες φορές, ήδη από όταν ήταν… βρέφος, ήτοι, προτού καν περάσει το 1 δολάριο. Όμως το ίδιο δε λέει να πεθάνει. Πέρασε τα 10, τα 100, τα 1000… ώσπου έφτασε τα 20.000 δολάρια, το ιστορικό υψηλό του περασμένου χειμώνα.
Έκτοτε η αγορά έχει εισέλθει σε μια εξαιρετικά βίαιη bear market (πτωτική αγορά με αρνητικές προοπτικές), η οποία «γονάτισε» τον βασιλιά των ψηφιακών νομισμάτων (διότι υπάρχουν χιλιάδες από… δαύτα – τα λεγόμενα altcoins) και τον έφερε το βράδυ της Τετάρτης (5/9/18) μια «ανάσα» από τα 6.000 δολάρια.
Ολόκληρη η αγορά κρυπτονομισμάτων έχει υποχωρήσει σε market cap, δηλαδή κεφαλαιοποίηση, στα 200 δισ. δολάρια, από 800 δισ. που ήταν το ιστορικό υψηλό του Δεκεμβρίου.
Όμως αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που το Bitcoin έφτασε κοντά στα 6.000 δολάρια, αλλά η πέμπτη μέσα στο 2018. Κάθε φορά ακολουθούσε ισχυρή ανάκαμψη, μέχρι την επόμενη πτώση και πάλι.
«Φούσκα» θα πει κανείς. Ενδέχεται να είναι μια φούσκα. Για την ακρίβεια, έστω πως είναι φούσκα. Αφού είναι φούσκα λοιπόν, γιατί δε «σκάει» πραγματικά; Ή μάλλον… γιατί δεν την αφήνουν να σκάσει;
Παντρεύοντας παλιό με νέο
Ας μη μπούμε σε αναλύσεις με βάση τα τεχνικά χαρακτηριστικά του Bitcoin ή του Blockchain, της ανατρεπτικής τεχνολογίας πίσω από αυτό, και το πως μπορούν να φέρουν μια αληθινή οικονομική επανάσταση στον τρόπο που κινείται το χρήμα, στο πως (θα) γίνονται οι business και στο πως αυτό μπορεί να επηρεάσει τον πλανήτη και την καθημερινότητά μας.
Άλλωστε το Bitcoin πιθανόν να ήταν μόνο η αρχή, πιθανόν να χαθεί αφήνοντας «παρακαταθήκη» κάποιο εναλλακτικό coin που θα υπερισχύσει. Εξάλλου κάτι αντίστοιχο συνέβη και την εποχή του dot com, όταν η AltaVista παρότι μεν ανατρεπτική, δεν «έπιασε» ποτέ, δίνοντας τη θέση της στο τωρινό μεγαθήριο της Google.
Να σημειωθεί ότι το Bitcoin, τα κρυπτονομίσματα και το Blockchain αποτελούν ανατρεπτική τεχνολογία (disruptive technology), διότι προκειμένου να ενσωματωθούν στο παγκόσμιο σύστημα και την καθημερινή μας ζωή, πρέπει να «ανατρέψουν» μια υπάρχουσα κατάσταση, όπως πχ. έκανε κάποτε η εφεύρεση του αυτοκινήτου που αντικατέστησε τις άμαξες. Στην προκειμένη περίπτωση το σύστημα το οποίο στοχεύουν να ανατρέψουν ή έστω να «πειράξουν» είναι οι… τράπεζες.
Ακούγεται εξωφρενικό ή και ουτοπικό – δυστοπικό ίσως για κάποιους. Ωστόσο η μετάβαση στη ψηφιακή εποχή δε χρειάζεται να είναι απαραίτητα τόσο «βίαιη»…
Κι αυτό διότι υπάρχουν ορισμένα κρυπτονομίσματα πέραν του Bitcoin, πιο «κοινωνικά αποδεκτά» και φιλικά προς το υπάρχον χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα οποία μπορούν να «παντρέψουν» αρμονικά παλιό με νέο, διορθώνοντας και βελτιώνοντας τις ατέλειες του τραπεζικού συστήματος, και στα οποία όμως θα αναφερθούμε πιο αναλυτικά σε μελλοντικό άρθρο. Ονομαστικά κάποια από αυτά: XRP (Ripple), Stellar Lumens, NEO, Cardano και IOTA.
Ένα φλιτζάνι ρεκόρ, δυο κουταλιές fud, ανακατέψτε, σιγανή φωτιά μέχρι να δέιτε φούσκες
Ας τα αγνοήσουμε όμως για τώρα αυτά, κι ας υποθέσουμε πως πράγματι, το Bitcoin και γενικώς τα κρυπτονομίσματα αποτελούν φούσκα. Όμως, και τι δεν είναι φούσκα; Οι ζωές μας, πολλά από τα όνειρα μας, οι έρωτες μας, το ίδιο το σύμπαν που συνεχώς διαστέλλεται είναι μια φούσκα… Και σε τελική ανάλυση, οποιαδήποτε φούσκα είναι και μια επενδυτική ευκαιρία, και αυτό ακριβώς συζητάμε εδώ.
Ας πιάσουμε λοιπόν το θέμα λίγο «ανορθόδοξα». Τι κοινό έχουν όλες αυτές οι βουτιές, οι «φούσκες» του Bitcoin;
Κάθε μία από τις μεγάλες βουτιές του Bitcoin συνοδευόταν από αρνητικές ειδήσεις. Εδώ όμως αρχίζουν τα ωραία… Σχεδόν ποτέ, καμία είδηση ΔΕΝ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ της πτώσης. Αντιθέτως, πρώτα συνέβαινε η πτώση, και ΜΕΤΑ ερχόταν η είδηση… αρκετά «βολικά» για κάποιους θα έλεγε κανείς.
Μάλιστα οι ειδήσεις αυτές έχουν αποκτήσει την ορολογία «fud» στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, προκειμένου να περιγράψουν οποιαδήποτε μορφή «συκοφαντίας» ή και αληθινού γεγονότος, βλαβερού για την εικόνα του Bitcoin.
Το γνωστό ρητό της Wall Street “αγόρασε στη φήμη, πούλα στην είδηση” ισχύει φυσικά και για την αγορά των κρυπτονομισμάτων. Ωστόσο στις περιπτώσεις του fud στις οποίες αναφερόμαστε, ούτε φήμη προηγούνταν της πτώσης (ή της ανόδου αντίστοιχα), αλλά ούτε η ίδια η πτώση συνέβαινε στον απόηχο της δήθεν είδησης.
Αντιθέτως η αγορά θα κατέρρεε πριν σκασει το fud (ή “φυτευτεί” θα έλεγε κανείς), σε ανύποπτο χρονο, πράγμα… ύποπτο για μια μετοχή ή στην περίπτωση μας κρυπονόμισμα, καθώς είναι κάτι που συμβαίνει σχεδόν πάντοτε όταν έχουμε να κάνουμε με εσωτερική πληροφόρηση (insider trading).
No news is good news
Τα παραδείγματα είναι πολλά, αλλά μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο θα σας πείσει. Ένα παράδειγμα πραγματικού γεγονότος-είδησης επιβλαβούς για το Bitcoin ήταν π.χ. η «απαγόρευση» των συναλλαγών κρυπτονομισμάτων στην Κίνα. Ακόμα κι αυτό το γεγονός όμως περιέχει… μισή αλήθεια, καθώς στη συνέχεια ανακοινώθηκε πως το μέτρο αυτό θα έχει μόνο προσωρινή εφαρμογή.
Αντίστοιχη και η περίπτωση της Νότιας Κορέας, όπου και πραγματοποιήθηκαν «επιδρομές» σε ανταλλακτήρια της χώρας για θέματα φορολογίας. Τελικά, οι επιδρομές αυτές αφορούσαν 1-2 ανταλλακτήρια τα οποία και δεν αντιμετώπισαν κάποιο μεγάλο πρόβλημα ή δεν επηρέαζαν ούτως ή άλλως σε μεγάλο βαθμό την αγορά. Βέβαια η «ζημιά» είχε γίνει, καθώς η αγορά είχε ήδη βουτήξει, και μάλιστα πριν την είδηση. Και λέμε «ζημιά» διότι οι βουτιές αυτές ίσως και να μην ήταν τόσο άσχημα νέα για κάποιους…
Για να μην κουράσουμε άλλο με παραδείγματα, θα κλείσουμε με αυτό του Τζέιμι Ντίμον.
Η περίπτωση του ισχυρού άνδρα της JP Morgan έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, διότι «αφύπνησε» για πρώτη φορά την κοινότητα των κρυπτονομισμάτων (και μιλάμε φυσικά για τους μέσους κατόχους-επενδυτές, αυτούς που έχουν δαπανήσει ποσά της τάξεως των 100 με 1.500 ευρώ), πως ίσως τελικά κάτι παίζεται πίσω από τις πλάτες τους.
Πως ίσως τελικά αυτές οι βουτιές δεν οφείλονται αποκλειστικά στις δυνάμεις της αγοράς, η οποία ασφαλώς και θα «διορθώσει» (δηλαδή υποχωρήσει), πόσο μάλλον μετά από μια εκρηκτική άνοδο όπως αυτή του Bitcoin.
Η αλήθεια όμως ίσως κρύβεται κάπου στη μέση.
Χειραγωγούμαι, άρα υπάρχω
Τον περασμένο χειμώνα λοιπόν, το Bitcoin πραγματοποίησε ένα από τα μεγαλύτερα και πιο φαινομενικά ράλι στην οικονομική ιστορία της ανθρωπότητας. Έχοντας χτίσει momentum ήδη από το φθινόπωρο, όταν και έσπαγε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο «καταβροχθίζοντας» χιλιάρικα σαν να ήταν στραγάλια (σκαρφάλωσε από τα 3.000 στα 7.000 δολάρια μέσα σε δυο μήνες), έφτασε τα Χριστούγεννα στα 20.000 δολάρια.
Όμως πριν συμβεί αυτό – κάνα μήνα πριν- υπήρξε μια ισχυρή βουτιά της τάξεως των 1.500 δολαρίων, κατά την οποία πολλοί ήταν αυτοί που μίλησαν για μια ακόμη φορά για την έκρηξη της φούσκας. Καθώς κανένας δε μπορούσε όμως να εξηγήσει την πτώση αυτή (δε μπορούσε να θεωρηθεί απλή διόρθωση – δεν υπήρχε κανένα αρνητικό γεγονός που να δικαιολογεί τόσο απότομη αντιστροφή κλίματος, ακόμη κι αν επρόκειτο για κατοχύρωση κερδών) , εφαρμόστηκε η τακτική του… fud, μιας τακτικής που αποτελεί «βούτυρο στο ψωμί» όσων επιθυμούν να ρίξουν την αγορά.
Και για να τελειώνουμε επιτέλους με τον «ελέφαντα στο δωμάτιο», μιλάμε για χειραγώγηση. Ή αλλιώς market manipulation. Δε μας πιστεύετε λέτε; Πάμε πίσω στον Ντίμον.
Κατά τη διάρκεια της πτώσης των 1.500 δολαρίων που αναφέραμε πριν, σχεδόν ταυτόχρονα, αλλά ελάχιστα μετά την έναρξη της πτώσης, ο Τζέιμι Ντίμον έριξε τη βόμβα: Bitcoin is a fraud (Το Bitcoin είναι απάτη). Δε χρειάστηκε να πει κάτι άλλο, ακολούθησε ντελίριο.
Όμως για κάτσε, η πτώση είχε ήδη ξεκινήσει πριν τον Ντίμον! Οριακά μεν, αλλά πριν το «fud»… Επομένως τι συνέβη; Οι κακιές γλώσσες θα πουν πως κάποιοι γνώριζαν – εσωτερική πληροφόρηση σε πελάτες της JP (και άλλους ακόμα); Άλλωστε, δουλειά του Ντίμον δεν είναι να προστατεύσει τους επενδυτές του, για επενδυτική τράπεζα δε μιλάμε;
Μα, οι πελάτες της JP Morgan δεν επενδύουν σε κρυπτονομίσματα, ασχολούνται μόνο με ομόλογα, δολάρια, commodities… Λάθος! Τον τελευταίο χρόνο, ολοένα και περισσότεροι πελάτες-επενδυτές της τράπεζας ζητούσαν (και ζητούν) να τους βάλουν στα… νέα αυτά ψηφιακά κόλπα, και η τράπεζα φυσικά ανταποκρίθηκε, έχοντας προσλάβει ειδικούς στρατηγικούς αναλυτές-συμβούλους για επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα.
Ακόμη και η Goldman Sachs ανακοίνωσε τη δημιουργία trading desk για συναλλαγές κρυπτονομισμάτων, κάτι που θα εκτόξευε την αγορά μόνο και μόνο από τους δυνητικούς πελάτες της τράπεζας.
– Goldman Sachs; Για το γραφείο ήρθα – “Βάλτε το εκεί”
Α, ναι, το trading desk της Goldman Sachs… Η αφορμή με την οποία γράφτηκε αυτό το άρθρο. Το trading desk που τόσο «βολικά» αποφάσισε την Παρασκευή να ανακαλέσει η τράπεζα, μια είδηση με την οποία «εξηγήθηκε» η χθεσινή βουτιά του Bitcoin. Εντάξει, το λύσαμε κι αυτό το μυστήριο, σπίτια μας…
Βέβαια πέρασε στα ψιλά γράμματα το ότι η τράπεζα δήλωσε πως απλώς “αναβάλλει” τα σχέδια. Ποιος ξέρει, ίσως στην επόμενη άνοδο του Bitcoin αποφασίσει να τα ξε-αναβάλλει όπως η Google που απαγόρευσε και στη συνέχεια… ξε-απαγόρευσε τις διαφημίσεις κρυπτονομισμάτων, ή να αποδειχθεί απλώς fake news (τα παραδείγματα είναι πραγματικά αμέτρητα), να μπορέσουμε κι εμείς να εξηγήσουμε το επόμενο παράλογο ράλι, να είναι όλοι οι επενδυτές χαρούμενοι και ζήσαμε εμείς καλά κι αυτοί καλύτερα.
Ή εναλλακτικά μπορούμε να κοιτάξουμε λίγο πιο βαθιά στα γεγονότα (διότι τα γεγονότα αναλύουμε και τίποτα περισσότερο) και να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα για το τι στο καλό συμβαίνει επιτέλους με αυτήν την αγορά. Αν μη τι άλλο, ίσως βγάλουμε και κανά φράγκο στην πορεία.
Ας μη ξεφεύγουμε όμως. Αν βρίσκεστε ακόμη μαζί μας, πάμε για μια τελευταία φορά πίσω στον Ντίμον.
Τζέιμι Ντίμον και Bitcoin, μια οικογενειακή υπόθεση
Ο Ντίμον που λέτε, έχει μια κόρη. Η κόρη αυτή επενδύει – δε θα το πιστέψετε που- σε κρυπτονομίσματα! Δεν το λέμε εμείς, αυτός το λέει:
Πιθανόν να είναι η ατίθαση κόρη – να κάνει την επανάστασή της ενάντια στον «κακό τραπεζίτη» μπαμπά της. Μη ξεχνάμε άλλωστε πως Bitcoin και τράπεζες δεν τα πάνε και τόσο καλά (αν και υπάρχει ένα κρυπτονομίσμα, το XRP, το οποίο θέλει να βελτιώσει το υπάρχον τραπεζικό σύστημα, όχι να το ανατρέψει τελείως, αλλά θα μιλήσουμε άλλη φορά γι’ αυτό).
Άλλοι πάλι θα πουν πως η κόρη αναλαμβάνει να κάνει για λογαριασμό του μπαμπά της αυτό που δε μπορεί (αλλά θέλει) να κάνει ο ίδιος -να επενδύσει σε κρυπτονομίσματα ντε- καθώς θα αποτελούσε σύγκρουση συμφερόντων αλλά και παράνομο (εντάξει μωρέ τώρα…).
Όμως καθώς δεν «είδαμε» από νωρίς το θαύμα του Bitcoin όταν δεν αγόραζες ούτε πίτσες με αυτό, ώστε να προλάβουμε τις καλές αποδόσεις, και καθώς τώρα το Bitcoin ανεβαίνει σαν τρελό (βρισκόμαστε στο χειμώνα του 2017), ποια είναι η βέλτιστη λύση για καλύτερες αποδόσεις;
Ρίχνουμε την αγορά, «φορτώνουμε» όσα περισσότερα από αυτά τα ψηφιακά μαραφέτια μπορούμε αγοράζοντας στα χαμηλά, το λέμε και στους φίλους-πελάτες μας να φορτώσουν κι αυτοί (με το αζημίωτο φυσικά), και άσε να την πληρώσουν τα κορόιδα «ψαράκια» επενδυτές (τα λεγόμενα weak hands) που θα πουλήσουν πάνω στον πανικό τους προκειμένου να αγοράσουν κάποιοι άλλοι, πιο ξύπνιοι. Χειραγώγηση λέγεται.
Μα πως το κάνουμε αυτό; Τζέιμι Ντίμον είσαι. Πες ότι το Bitcoin είναι απάτη. Πες πως όσοι επενδύουν στο bitcoin είναι ηλίθιοι (ναι το είπε κι αυτό). Ένα δυο χιλιάρικα θα το ρίξεις δε μπορεί. Και μετά το πολύ-πολύ βγαίνεις και το παίρνεις πίσω όταν ανέβει πάλι. Ποιος θα σου πει τίποτα; Δεν είναι τρολ, στα αλήθεια το έκανε κι αυτό…
Αναρχοκαπιταλισμός και Bitcoin
Καλά μέχρι εδώ, αλλά όλα αυτά δεν αποδεικνύουν τίποτα θα πείτε. Η αλήθεια είναι πως ο μόνος τρόπος να πειστεί κάποιος για το μέγεθος της χειραγώγησης στην αγορά κρυπτονομισμάτων είναι να παρακολουθήσει για ένα διάστημα τις live συναλλαγές στο tradeview. Αν δεν οδηγηθεί στην τρέλα, ίσως γράψει κι ένα άρθρο γι αυτές.
Αν όμως ακόμα κι έτσι πιστεύετε πως στ’ αλήθεια η αγορά δεν χειραγωγείται από ισχυρούς παίχτες, τότε εξηγείστε αυτό:
Μετά από κάθε -μα κάθε- μεγάλη βουτιά του Bitcoin (και όλων των altcoins κατ’ επέκταση) συμβαίνει το εξής «παράδοξο»: Οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι, και οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Τι σημαίνει αυτό; Πως τα ισχυρά πορτοφόλια (ψηφιακά wallets) που κατέχουν Bitcoin, αντί να πλήττονται περισσότερο από όλους (σε απόλυτα νούμερα) όταν το bitcoin γκρεμίζεται, γίνονται ακόμη ισχυρότερα!
Πάλι, δεν το λέμε εμείς, το λένε τα νούμερα… Υπάρχει ένα καλό με τα κρυπτονομίσματα. Ότι παρόλο που χαρακτηρίζονται από ανωνυμία (αυτό αποτελεί μύθος εν μέρει, αλλά θα το αναλύσουμε επίσης άλλη φορά), στην πραγματικότητα όλα τα «άπλυτα» βρίσκονται στη «φόρα»!
Ο καθένας μπορεί όχι μόνο να δει και να ελέγξει την παραμικρή ψηφιακή συναλλαγή (αγορά/πώληση/μεταφορά) που πραγματοποιεί οποιοδήποτε wallet στον κόσμο – αυτή άλλωστε είναι και η οικονομική επάνασταση του blockchain, του ledger, δηλαδή του ψηφιακού «λογιστικού βιβλίου» το οποίο εξασφαλίζει τη διαφάνεια των συναλλαγών-, αλλά μπορεί να δει και τι ποσά κατέχουν αυτά τα πορτοφόλια!
Ε λοιπόν, όπως μαντέψατε, μετά από κάθε κατάρρευση της αγοράς των κρυπτονομισμάτων, τα ισχυρά πορτοφόλια έβγαιναν ακόμη πιο ισχυρά από την ύφεση, έχοντας αυξήσει την αξία των χαρτοφυλακίων τους (προσοχή μιλάμε σε κρυπτονομίσματα και όχι σε ευρώ/δολάρια) σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και δυο ή και δέκα φορές πάνω, την ώρα που τα φτωχά πορτοφόλια γίνονταν φτωχότερα, καθότι πουλούσαν και μετά αν επιθυμούσαν να ξαναμπουν στην αγορά, αγόραζαν ακριβότερα, γιατί ασφαλώς ΚΑΙ η άνοδος τους προλάβαινε. Όποιοσδήποτε μπορεί να τα μελετήσει αυτά σε διάφορα σχετικά sites όπως εδώ.
Σώστε τις φάλαινες-δολοφόνους
Εφόσον αποδεχτούμε πως η χειραγώγηση είναι υπαρκτή, το επόμενο ερώτημα είναι το γιατί. Ο σκοπός είναι γνωστός – το κέρδος. Όμως γιατί και πως επιδιώκουν να χειραγωγήσουν την αγορά οι ισχυροί αυτοί παίχτες, οι λεγόμενες «whales»; (οι φάλαινες – αποκαλούνται έτσι διότι όταν εμφανίζονται αγοράζοντας/πουλώντας προκαλούν λόγω του όγκου τους «κύματα» αναταράξεων στην αγορά. Επίσης αρέσκονται να τρώνε τα μικρά ψαράκια-επενδυτές…)
Τα σενάρια είναι δύο: Στο πρώτο, οι φάλαινες θέλουν να κάνουν κουμάντο σε μια νέα και ανερχόμενη αγορά, μετατρέποντάς την ουσιαστικά σε «παιδική χαρά» τους, ελέγχοντας τις δυνάμεις της αγοράς προκειμένου να την ανεβοκατεβάζουν όποτε θέλουν, καταβροχθίζοντας τον οποιοδήποτε νεοεισερχόμενο «ψαράκι-επενδυτή», ή κατατρώγοντας λίγο λίγο τις ήδη υπάρχουσες περιουσίες όσων ακόμη αντέχουν σε μια τέτοια αγορά.
Όμως το σενάριο αυτό είναι άτοπο. Μια τέτοια αγορά είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει από μόνη της, καθώς αποτελεί ένα οικοσύστημα που αδυνατεί να συντηρήσει τις «φάλαινες», οι οποίες δε θα βρίσκουν πλέον αρκετή τροφή για να αναπτυχθούν. Τα κέρδη θα είναι ελάχιστα έως ανύπαρκτα από ένα σημείο και μετά, γεγονός που καθιστά το ενδεχόμενο αυτό σχετικά απίθανο.
Στο δεύτερο σενάριο, τα ισχυρά αυτά πορτοφόλια εφοδιάζονται με όσα περισσότερα κρυπτονομίσματα μπορούν, προκειμένου να είναι σωστά τοποθετημένα για όταν η αγορά ακμάσει και πάλι. Ένα σοφό ρητό λέει «follow the money». Δε μπορεί όλοι αυτοί οι λεφτάδες να είναι κορόιδα και εμείς οι έξυπνοι, κάτι παραπάνω θα ξέρουν, κάτι θα έχουν «δει».
Προφανώς γι αυτούς το φαινόμενο Bitcoin (και κρυπτονομίσματα γενικά) δε βρίσκεται παρά μόνο στην αρχή του. Έκανε μεν ένα μεγάλο μπαμ, αλλά θα κάνει και δεύτερο… Και «αυτοί» θέλουν να είναι σίγουροι πως αν και όταν συμβεί αυτό, θα κατέχουν όσα περισσότερα από τα πολύτιμα αυτά assets γίνεται, με τελικό σκοπό ενδεχομένως να τα πουλήσουν, να βγάλουν μια περιουσία, και να πάνε παρακάτω (Χρηματιστήριο 1999 κανείς;) ή να τα χρησιμοποιήσουν ακόμη κι ως αποθεματικά store of value, όπως τα πολύτιμα μέταλλα πχ. χρυσός.
Follow the (big) money
Και δεν υπάρχει πιο κατάλληλη στιγμή για χειραγώγηση από τώρα. Η αγορά αξίζει μετά βίας 200 δισ. δολάρια. Για να καταλάβετε πόσο λίγο είναι αυτό, και σε πόσο βρεφικό στάδιο βρίσκεται ακόμη, συγκριτικά η αγορά συναλλάγματος FOREX διακινεί καθημερινά 7-10 ΤΡΙΣεκατομμύρια δολάρια! Επόμενως αυτή τη στιγμή είναι εξαιρετικά εύκολο για κάποιον δισεκατομμυριούχο ή και εκατομμυριούχο να χειραγωγήσει την αγορά. Αργότερα και καθώς θα εισέρχονται νέοι δυνατοί παίχτες, δεν θα είναι.
Στην περίπτωση του XRP που αναφέραμε πριν, η εξίσωση περιλαμβάνει ακόμη ισχυρότερους παίχτες, όπως ολόκληρες τράπεζες (π.χ. η ισπανική Santander που έχει ήδη κλείσει deal με την Ripple, την εταιρεία πίσω από το XRP). Αναλογιστέιτε λοιπόν πως όταν εισέλθουν και αυτοί οι παίχτες στην αγορά, αυτή θα έχει πλέον ωριμάσει σε τέτοιο σημείο ώστε η χειραγώγηση θα είναι πιο δύσκολη, ενώ παράλληλα θα έχει μειωθεί αισθητά και η μεταβλητότητα που χαρακτηρίζει αυτή τη στιγμή τα κρυπτονομίσματα.
Εάν πάλι εξακολουθείτε να αναρωτιέστε τι έχουν «δει» όλοι αυτοί και γιατί τα κρυπτονομίσματα να μην είναι απλώς μια περαστική «μόδα», τότε αναζητείστε τις απαντήσεις πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας μας, η οποία δυστυχώς όχι μόνο δεν οδηγεί τις εξελίξεις αλλά φτάνει σε αυτές τελευταία και καταΐδρωμένη…
Είναι χαρακτηριστικό ότι το Consensus 2018, το ετήσιο παγκόσμιο συνέδριο κρυπτονομισμάτων και Blockchain που διοργανώθηκε στις ΗΠΑ από το Coindesk, είχε μία και μοναδική Ελληνίδα εκπρόσωπο, την Εύα Καϊλή! (Δείτε περισσότερα εδώ) Ενδιαφέρον παρουσιάζει πάντως η ραγδαία εξάπλωση των ΑΤΜs για κρυπτονομίσματα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τελευταία…
Ποιοι «κόβονται» στην Κρυπτο-Νομισματική Θεωρία
Σχεδόν σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, στις ΗΠΑ αλλά και φυσικά στην Ασία, με «μπροστάρη» τη Νότια Κορέα η οποία ανέκαθεν αποτελούσε την αιχμή του τεχνολογικού δόρατος, τα κρυπτονομίσματα υιοθετόυνται από όλο και περισσότερες επιχειρήσεις, εμπόρους, δημιουργούνται θέσεις εργασίας όχι μόνο γύρω από το Blockchain αλλά ειδικότερα σε ότι αφορά τα κρυπτονομίσματα.
Αλλά και σε κάποιες μη ανεπτυγμένες χώρες τα κρυπτονομίσματα αποδεικνύονται σωτήρια για τους πολίτες. Στη Βενεζουέλα του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού, οι άνθρωποι μετατρέπουν τις περιουσίες τους σε Bitcoin, καθώς αυτό έχει παγκόσμια ισχύ και δε μπορεί να… κατασχεθεί στα τελωνεία τα οποία κυριολεκτικά κλέβουν ότι χρήματα ή χρυσαφικά κουβαλούν οι πολίτες που προσπαθούν να ξεφύγουν από την κόλαση του Μαδούρο.
Ανάλογο σκηνικό και στις αναδυόμενες αγορές οι οποίες τελευταία βιώνουν νομισματική κρίση (βλέπε Αργεντινή, Τουρκία, Νότια Αφρική, Ινδία κλπ).
Δισεκατομμυριούχοι χτίζουν πραγματικά φρούρια σε βουνά της Ελβετίας όπου φυλάσσονται high-tech hardware wallets γεμάτα με αμύθητες περιουσίες σε κρυπτονομίσματα… Το ΔΝΤ και όλοι οι παγκόσμιοι οικονομικοί οργανισμοί εκδίδουν όλο και πιο συχνά εκθέσεις και αναλύσεις σε ότι αφορά την υιοθέτηση και τη χρήση των κρυπτονομισμάτων.
Κυβερνήσεις αναζητούν τρόπους ενσωμάτωσής τους στο οικοσύστημα της χώρας, ενώ έχουν ιδρυθεί ακόμη κι αυτόνομα κράτη με αποκλειστικά ψηφιακό εθνικό νόμισμα! Πολλές τράπεζες πλέον αντί να τα «πολεμούν» μπαίνουν στο παιχνίδι, εκδίδοντας ειδικές πιστωτικές VISA, MasterCard κλπ για συναλλαγές κρυπτονομισμάτων. Διδάσκονται ακόμη και στα πανεπίστημια (!) όπου έχουν δημιουργηθεί σχετικές θέσεις καθηγητών, μαθήματα και βίβλια Χρηματοοικονομικής. Το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης εισήγαγε πτυχίο στα κρυπτονομίσματα!
Την ίδια ώρα, στην Ελλάδα της καχυποψίας και της εσωστρέφειας, το Bitcoin (διότι για τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα ούτε λόγος) είτε αντιμετωπίζεται σαν κάτι το… διαβολικό, καθότι πράγματι μία από τις εφαρμογές του αποτελεί το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, αφού η όποια αναφορά του στα εγχώρια μίντια συνήθως θα αφορά κάποια εγκληματική ενέργεια, είτε η ύπαρξη του αγνοείται παντελώς όχι μόνο από την κατά τα άλλα γενιά των smartphone, αλλά ακόμη κι από οικονομικούς παράγοντες και τραπεζικά/χρηματιστηριακά στελέχη!
Πίσω από τις λέξεις
Τέλος, τα κρυπτονομίσματα απασχολούν βεβαίως όλο και περισσότερο τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, γεγονός που, κατά την ταπεινή άποψη του γραφόντος, αποτελεί μία από τις ισχυρότερες ενδείξεις πως η νέα αυτή ψηφιακή εποχή ήρθε εδώ για να μείνει. Θέλω να σας δείξω τι εννοώ.
Ακολουθεί η χθεσινή (7/9/18) κεντρική σελίδα του Bloomberg. Τι βλέπετε εδώ;
Με μια πρώτη ματιά, αυτό που βλέπει κανείς είναι ένα όχι και τόσο αισιόδοξο θέμα για κρυπτονομίσματα, με τίτλο «Το Bitcoin γκρεμοτσακίζεται πάλι καθώς η ύφεση στα κρυπτονομίσματα βαθαίνει». Ένας τίτλος που ίσως σε κάνει να αναφωνήσεις «το λεγα πως ήταν φούσκα».
Το έμπειρο μάτι όμως μιας προαναφερθείσας «φάλαινας» βλέπει το εξής: Προσπερνάει το περιεχόμενο του τίτλου και στέκεται στο εκπληκτικό γεγονός ότι το Bloomberg, ένα από τα κορυφαία μέσα οικονομικής ενημέρωσης στον κόσμο, αφιερώνει το ΚΕΝΤΡΙΚΟ του θέμα στα κρυπτονομίσματα.
Και όχι μόνο αυτό, καθώς ένα κεντρικό θέμα από μόνο του δε σημαίνει πολλά. Αλλά από εκέι που το 2016-2017 η εξαιρετικά πολυποίκιλη ύλη του συγκεκριμένου (και πολλών άλλων ακόμη) ειδησεογραφικού site θα αφορούσε μετά βίας στο 0,3% της τα κρυπτονομίσματα, πλέον το ποσοστό αυτό έχει ανέλθει σε εκπληκτικά επίπεδα άνω του 3%, ενώ έχουν δημιουργηθεί και ειδικές κατηγορίες για crypto, σε περίοπτη μάλιστα θέση.
Αν το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τα προαναφερθέντα παραδείγματα δεν μας χτυπάει «καμπανάκι» πως αν όχι το Bitcoin, αλλά τα ψηφιακά νομίσματα και οι εφαρμογές τους ήρθαν εδώ για να μείνουν και γιατί όχι υπό τις κατάλληλες συνθήκες, κάποια ίσως από αυτά, να επιφέρουν παγκόσμια οικονομική επανάσταση, τότε είμαστε καταδικασμένοι να μας προσπερνούν οι εξελίξεις και τα οφέλη τους, όπως ένας επιβάτης που απλώς χαζεύει τα τοπία επάνω σε ένα γρήγορο τρένο…
Η μαγεία κρύβεται στα απλά πράγματα
Πριν κλείσουμε, θα θέλαμε να σας δείξουμε ένα… μαγικό κόλπο.
Προσπεράσαμε μακροοικονομικά θεμελιώδη, παραδοσιακές τεχνικές αναλύσεις και σταθήκαμε σε άλλους παράγοντες που κινούν το «αόρατο» χέρι της αγοράς, μιλήσαμε ακόμη και για θεωρίες συνωμοσίας, για χειραγώγηση και εξετάσαμε την αγορά περισσότερο ως ερευνητές ή/και επενδυτές, παρά ως καταρτισμένοι αναλυτές.
Ενδεχομένως να εξακολουθείτε να πιστεύετε πως τα κρυπτονομίσματα είναι μια φούσκα, μια περαστική μόδα που κάνει τον κύκλο της. Ωστόσο μη ξεχνάτε δύο σημαντικά δεδομένα: 1) Η αγορά των crypto είναι εξαιρετικά νέα. 2) Βρισκόμαστε στην Εποχή της Πληροφορίας. Οτιδήποτε, είτε πρόκειται για ένα αστείο βίντεο με γάτες, είτε για ένα high-tech χρηματοοικονομικό προϊόν με σκοπό να ανατρέψει τον οικονομικό κόσμο όπως τον ξέρουμε, εάν είναι καλό, θα διαδοθεί ταχύτατα μέσω του Ίντερνετ.
Και αν μπορεί κανείς μάλιστα να επενδύσει σε αυτό, τότε η εξάπλωση (και ανάπτυξη του) θα είναι ακόμη πιο ραγδαία και απότομη, καθώς μπαίνει το χρήμα στη μέση. Όμως στην εποχή του Ίντερνετ και της Πληροφορίας ουσιαστικά ελάχιστα τέτοια παραδείγματα πλην του Bitcoin έχουν υπάρξει, και επομένως κακώς μας εκπλήσσει η κατακόρυφη άνοδος (και πτώση) του, αλλά και ταυτόχρονα κακώς προσεγγίζουμε το θέμα με παραδοσιακούς τρόπους ανάλυσης.
Ίσως γι αυτό αναλυτές και traders στην περίπτωση του Bitcoin «σκίζουν τα πτυχία τους», με αποτέλεσμα να έχουμε ρεκόρ λανθασμένων προβλέψεων σε ότι αφορά την πορεία του…
Γι’ αυτό λοιπόν κι εμείς προσεγγίσαμε το θέμα πιο ανορθόδοξα. Παρ’ ολα αυτά, εάν επιμένετε να εξετάσετε την αγορά με… κινητούς μέσους MACD, γραμμές τάσεις και επίπεδα Fibonacci, ρίχτε πρώτια μια ματιά στο πιο απλό και ευκολοδιάβαστο γράφημα Bitcoin (πηγή: coinmarketcap.com). Πολλές φορές οι απαντήσεις είναι πιο απλές από όσο νομίζουμε.
Τι βλέπετε; Φούσκα ε; Πράγματι, το θέαμα είναι τρομαχτικό…
Για να γυρίσουμε όμως το γράφημα σε λογαριθμική κλίμακα…
ΩΠΑ! Τι έγινε εδώ; Μαγικά; Έι, δε μοιάζει και τόσο άσχημο τώρα.
Πράγματι δε μοιάζει και τόσο άσχημο. Για την ακρίβεια η bear market την οποία διανύουμε, παρότι εμφανής στο γράφημα, όταν την διαβάζεις σε log scale μοιάζει περισσότερο με μια ισχυρή αλλά και καθόλου αφύσικη διόρθωση της αγοράς, η οποία είτε αρπάζει κέρδη, είτε χειραγωγείται, είτε ξεφορτώνεται ανθυγιεινά στοιχεία (όπως επικίνδυνα αδαείς επενδυτές), είτε τέλος πάντων υπόκειται σε όλες αυτές τις δυσνόητες κι αόρατες δυνάμεις της αγοράς, συσσωρεύει, ανασυντάσσεται και… ξανά προς τη δόξα τραβά.
Ο λόγος που το γυρίζουμε σε log scale είναι επειδή οποιοδήποτε γράφημα που περιέχει μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα υπερβολικά μεγάλες τιμές σε σχέση με τη μέση τιμή του δείγματος, όπως του Bitcoin, ΠΡΕΠΕΙ να διαβάζεται σε λογαριθμική κλίμακα προκειμένου να εξουδετερώνεται η ασυμμετρία που δημιουργείται από τη μεγάλη διακύμανση.
Έτσι, πέρα από το οπτικό αποτέλεσμα που δίνει μια εντελώς διαφορετική προοπτική, μπορούμε επίσης ξεκάθαρα να συγκρίνουμε τις τιμές και να δούμε πως, για παράδειγμα, το Bitcoin σε επίπεδο έτους, από το Σεπτέμβρη του 2017 μέχρι σήμερα, καταγράφει κέρδη άνω του 70%! Διόλου άσχημα για όποιον έχει επενδύσει σε μόλις ένα χρόνο…
Το XRP, το 2017 κατέγραψε σε επίπεδο έτους εξωπραγματικά κέρδη της τάξεως του 36.000%! Σε οποιονδήποτε έχει επενδύσει από τότε, η τωρινή πτώση της τάξεως του 90% από τα ιστορικά υψηλά του χειμώνα, μόνο φούσκα δε φαντάζει!
Το παρόν άρθρο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση παρακίνηση για επένδυση σε οποιοδήποτε ριψοκίνδυνο κι υψηλής μεταβλητότητας asset όπως ένα κρυπτονόμισμα. Σκοπός του είναι απλώς να προσφέρει μια εναλλακτική προοπτική στο πως ερευνούμε τη νέα αυτή ψηφιακή και οικονομική πραγματικότητα, σε μια εποχή γεμάτη fake news και καιροσκόπους. Stay tuned και τα μάτια σας ανοιχτά για «fud»…