Η αποψινή αναφορά που θα λάβει ή έλαβε ήδη ο Ταγίπ Ερντογάν για τη σημερινή πορεία της τουρκικής λίρας είναι ζοφερή – δε θα ήταν ευτυχής όποιος “την σέρβιρε”: Το κλείσιμο των αγορών επιβεβαίωσε νέα πτώση, στο 7,4841 για τη σχέση ισοτιμίας που εκφράζει πόσες τουρκικές λίρες χρειάζονται για να αγοράσουν ένα δολάριο.
Η ανατολή της μέρας και η έναρξη των συναλλαγών στην Τουρκία έφεραν νέα πτώση του νομίσματος της.
Η σχέση ανταλλαγής με το αμερικανικό νόμισμα επιδεινώθηκε στο 7,4867 λίγο μετά το άνοιγμα των αγορών συναλλάγματος, καθώς το κύμα πωλήσεων από ξένους και Τούρκους από τη λίρα επιταχύνεται. Η πτώση επιβραδύνθηκε αργότερα, όταν η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, που αποτελεί μια τεράστια δαπάνη για την Τουρκία και μάλιστα σε δολάρια που δεν έχει, επιβράδυναν τις πιέσεις στην τουρκική λίρα
Σε κάθε περίπτωση μετά τη σημερινή πτώση η ισοτιμία βρίσκεται μια ανάσα το “στρογγυλό” 7,5.
Η μεγάλη εικόνα: πρόκειται για μια υποτίμηση που υπερβαίνει το 20% από τις αρχές του έτους, σε ένα νόμισμα το οποίο λόγω της πολιτικής Ερντογάν έχει χάσει την αξιοπιστία του και τα πέντε έκτα της αξίας του σε σχέση με το 2010. Ένα νόμισμα που αιμορραγεί, για να χρηματοδοτήσει τη φιλοδοξία και τη μεγαλομανία του απόλυτου άρχοντα της χώρας.
Οι χθεσινές δηλώσεις Ερντογάν με τις οποίες επέδειξε την άγνοια των βασικών οικονομικών κανόνων που διέπουν την αγορά συναλλάγματος αλλά και με τις οποίες τα έβαλε με τους “εχθρούς της Τουρκίας”, επιβεβαίωσαν για τους επενδυτές και τους ανήσυχους Τούρκους πολίτες “για τις καταθέσεις τους” ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη και ισχυροποίησε το κύμα πωλήσεων.
Παρά τις ανακοινώσεις Ερντογάν για εύρεση κοιτάσματος φυσικού αερίου την προπερασμένη Παρασκευή, το νόμισμα συνεχίζει να βυθίζεται κάθε μέρα τις τελευταίες πέντε μέρες. Οι ανοδικές κινήσεις στο παρακάτω διάγραμμα που μοιάζουν με απόπειρα ανάκαμψης της ισοτιμίας αντανακλούν αγορές τουρκικών λιρών.
Αλλά καθώς όλοι τρέχουν μακριά από τη λίρα, (συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των Τούρκων που από το ταμείο ή τη μισθοδοσία τρέχουν στο ανταλλακτήριο), ο μόνος αγοραστής λιρών αυτή τη στιγμή είναι η πρσωπική τράπεζα του Ερντογάν, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας.
Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτές οι απόπειρες είναι αποτυχημένες.
Υπενθυμίζεται ότι πριν από μερικές εβδομάδες το τουρκικό νόμισμα άρχισε να υποχωρεί από την ισοτιμία 6,8 λίρες για ένα δολάριο – μια ισοτιμία που η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας υπερασπίζονταν ισχυρά, καίγοντας δισεκατομμύρια δολάρια στις αγορές συναλλάγματος – δολάρια δανεικά από το Κατάρ και από αναγκαστικό δανεισμό των δολαριακών καταθέσεων των Τούρκων στις εμπορικές τράπεζες της χώρας.
Αυτό το επίπεδο – 6,8 – κρατήθηκε για λίγες εβδομάδες, όσο κράτησαν τα χρήματα του καλοκαιρινού δανεισμού $15 δισ. από το Καταρ. Από τις αρχές Αυγούστου, όταν βγήκε το Oruc Reis, η λίρα αποσταθεροποιήθηκε και τείνει να πιάσει το επίπεδο 7,5 λίρες για ένα δολάριο, ένα επίπεδο που διεθνείς αναλυτές θεωρούσαν ως σημείο ισορροπίας.
Ωστόσο οι συνθήκες έχουν επιδεινωθεί.
Ο γεωπολιτικός κίνδυνος και τα ρίσκα για την οικονομία της Τουρκίας έχουν αυξηθεί, μαζί με την πιθανότητα ατυχήματος που θα προκαλέσει μαζική έξοδο κεφαλαίων από τη χώρα, στην οποία ακόμα δεν υπάρχουν capital controls.
Η προοπτική επιβολής κυρώσεων από την ΕΕ (θα συγκεκριμενοποιηθούν στην σύνοδο κορυφής των ευρωπαίων ηγετών στις 25 Σεπτεμβρίου) επιβαρύνει το τουρκικό νόμισμα.
Ευκαιρίες και κίνδυνοι για την Ελλάδα
Η ισοτιμία του τουρκικού νομίσματος είναι ζωτικής σημασίας για την τουρκική οικονομία η οποία εξαρτάται έντονα από την εισροή συναλλάγματος (κυρίως δολαρίων) στη χώρα.
Αν και τα επίπεδα εξωτερικού δανεισμού του κράτους δεν είναι υψηλά, δεν ισχύει το ίδιο για το δανεισμό των τουρκικών τραπεζών και επιχειρήσεων που μέχρι σήμερα προμηθεύονται δολάρια από τις διεθνείς αγορές.
Η υποτίμηση του νομίσματος όμως κάνει την αποπληρωμή ή την αναχρηματοδότηση των δανείων εξαιρετικά ακριβή ή ακόμα και απαγορευτική – αν ξεπεραστούν κάποια επίπεδα.
Σε αυτή την περίπτωση το κύμα εξόδου επενδυτών και καταθετών αυξάνει – μαζί με το κίνδυνο μαζικών χρεοκοπιών.
Η τουρκική οικονομία είναι με την πλάτη στον τοίχο. Αυτό κανονικά θα έπρεπε να πιέζει τον Ερντογάν να αφήσει την ανορθόδοξη πολιτική ή τους γεωπολιτικούς τσαμπουκάδες και να οδηγήσει σε εκτόνωση της κρίσης με την Ελλάδα.
Όμως και η χθεσινή ομιλία του Τούρκου προέδρου κατέδειξε ότι η επιλογή του είναι διαφορετική.
Δεν αναγνωρίζει ότι η πολιτική του είναι αυτή που έχει κάνει την καλή πίστη να στερέψει στις διεθνείς αγορές, αντίθετα σπεύδει να φορτώσει την τύχη της λίρας στους «εχθρούς του έθνους» που «επιβουλεύονται την Τουρκία».
Κάθε μέρα που περνάει ο μηχανισμός προπαγάνδας του Ερντογάν βάζει την Ελλάδα και τη Γαλλία στο ρόλο των ιθυνόντων στη συνομωσία που ισχυρίζεται ότι έχει βάλει στο μάτι το τουρκικό έθνος.
Πρόκειται για ένα ηγέτη στριμωγμένο, με μια αντίστροφη μέτρηση που τρέχει εις βάρος του και αυτό τον κάνει πιο επικίνδυνο.
Έχοντας κάψει τη δυνατότητα οικονομικών και συναλλαγματικών ελιγμών, το στοίχημά του είναι να διαμορφώσει ένα εκρηκτικό σκηνικό που θα δυναμιτίσει το κλίμα και θα θολώσει το δικό του μερίδιο ευθύνης στην κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας.
Προς αυτή την κατεύθυνση, συνεχίζει να φουσκώνει μια παράλογη φούσκα χρέους εντός της χώρας, η οποία επιδεινώνει τις πιέσεις στο τουρκικό νόμισμα.
Τι λένε οι αναλυτές της ABN Amro
«Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας θα πρέπει να λάβει περισσότερα μέτρα για να υπερασπιστεί τη λίρα καθώς το νόμισμα υποχώρησε σε χαμηλό ρεκόρ αυτή την εβδομάδα», αναφέρει η ολλανδική τράπεζα ABN Amro.
Το περιθώριο ελιγμών της νομισματικής πολιτικής ωστόσο το περιορίζει η στάση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος λέει ότι τα υψηλότερα επιτόκια είναι πληθωριστικά. Η κεντρική τράπεζα της χώρας δεν έχει αυξήσει το επιτόκιο αναφοράς από 8,25 τοις εκατό, το οποίο όμως βρίσκεται κάτω από τον ετήσιο πληθωρισμό του 11,8 τοις εκατό, άρα όποιος κρατά λίρες έχει αρνητική απόδοση.
«Πιστεύουμε ότι κάποια στιγμή η κεντρική τράπεζα πρέπει να αναλάβει ισχυρότερη δράση για τη σταθεροποίηση του νομίσματος», ανέφεραν οι οικονομολόγοι της ABN Amro στην τελευταία έκθεσή τους.
«Αναμένουμε περισσότερη αδυναμία βραχυπρόθεσμα και κάποια σταθεροποίηση ακολουθούμενη από ανάκαμψη προς το τέλος του τρέχοντος έτους και του επόμενου έτους», δήλωσε ο ABN Amro. «Αυτό θα είναι επίσης το αποτέλεσμα της γενικής αδυναμίας του δολαρίου.»
Η ABN Amro είπε ότι η αύξηση του βασικού επιτοκίου πολιτικής μπορεί με την πρώτη ματιά να φαίνεται σαν μια προφανής κίνηση.
«Ωστόσο, η κεντρική τράπεζα υπό τον κυβερνήτη Μουράτ Ουιζάλ πιέζεται να διατηρήσει τα επιτόκια χαμηλά, εφαρμόζοντας πολιτικές που υποστηρίζει από τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πιστεύει ότι τα υψηλά επιτόκια τροφοδοτούν τον πληθωρισμό».
Ο Ερντογάν απέλυσε τον προκάτοχο του Ουιζάλ τον περασμένο Ιούλιο επειδή δεν μείωνε τα επιτόκια, το οποία είχαν ανέλθει στο 24%. Προειδοποίησε δε ότι θα παύσει και άλλους – σε περίπτωση που η κεντρική τράπεζα δεν υποστηρίξει την οικονομική δραστηριότητα – δηλαδή να συνεχίσει να τροφοδοτεί τη φούσκα δανεισμού με την παροχή φθηνών δανείων στο εσωτερικό.