Το ξεπούλημα ξεκίνησε από την Ιταλία, καθώς η Ευρώπη ξύπνησε με διαφορά φάσης σε έναν εφιάλτη:
Για εβδομάδες οι επενδυτές μελετούσαν και στοιχημάτιζαν ψύχραιμα για το αν και κατά πόσο θα επηρεαστούν οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες πολυεθνικών – ωσάν η Ευρώπη και τα καταναλωτικά της δεδομένα θα έμεναν ανεπηρέασατα σε μεγάλο βαθμό.
Όμως το τσουνάμι των οικονομικών επιπτώσεων του κορωνοιού που ταξίδευε αθόρυβα, διογκώθηκε ξαφνικά το Σαββατοκύριακο και «χτύπησε» τις ευρωπαϊκές ακτές πυροδοτώντας συναγερμό.
Η ψυχραιμία εξαφανίστηκε.
Η έξαρση των κρουσμάτων στη γειτονική Ιταλία -και μάλιστα στην καρδιά της οικονομίας της, το βιομηχανικό βορρά – ήρθε να θυμίσει ότι μια επιδημία δεν επηρρεάζει μόνο πολυεθνικές με εργοστάσια χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, ούτε εκφράζεται απλώς με καθυστερήσεις παραδόσεων κάποιων ανταλλακτικών. Τα σούπερ μάρκετ άδειασαν, τα πορτοφόλια κλείνουν.
Η αναβολή των Ιταλικών ποδοσφαιρικών αγώνων, οι πρωτοφανείς αλλαγές στο τελετουργικό εκδηλώσεων παγκόσμιας εμβέλειας όπως το Milano Fashion Week ή το καρναβάλι της Βενετίας, αλλά και οι σκέψεις για περιορισμούς στις διασυνοριακές μετακινήσεις, θύμισαν στην Ευρώπη οτι η επιδημία θα επηρρεάσει ουσιαστικά την κατανάλωση των Ευρωπαίων και την οικονομική δραστηριότητα σε μια φάση που φλερτάρει επικίνδυνα με τη στασιμότητα.
Ο αποκλεισμός της οικονομικής καρδιάς της Ιταλίας απειλεί ήδη την εύθραυστη σε υφεσιακές πιέσεις οικονομία της χώρας.
Η αγωνία που έχει κυριεύσει τους Ιταλούς -και όχι μόνο -επηρεάζοντας την κίνησή τους, τις καταναλωτικές τους συνήθειες και τις δαπάνες τους θα επηρρεάσει το Ευρωπαϊκό ΑΕΠ με τρόπο πιο ισχυρό από αυτό που σήμερα οι ευρωπαϊκές αρχές – όπως η ΕΚΤ και η Κομισιόν – αναμένουν.
Φυγή από ρίσκο – στροφή στα καταφύγια:
Το απότομο ξύπνημα των αγορών για την Ευρώπη εκφράζεται με έξοδο από τις μετοχές της περιφέρειας κυρίως αλλά όχι μόνο.
Στο μάτι του κυκλώνα, το Μιλάνο, ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου υποχωρεί κατά 4,73%, αδύναμος να ανακάμψει από την έναρξη της συνεδρίασης.
Το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών χτυπήθηκε ακόμα πιο έντονα. Καθώς οι επενδυτές αναζητούν την πόρτα εξόδου από γεωγραφικές περιοχές ή μετοχές που θεωρούν ότι έχουν ρίσκο ψάχνοντας ασφαλή καταφύγια για τα χρήματά τους, σε μια ρηχή αγορά όπως η Ελληνική, η συσσώρευση των πωλητών προκαλεί μεγαλύτερη πτώση των τιμών: προσέγγιζαν το 8% οι απώλειες λίγο πριν τις τέσσερις το απόγευμα.
Οι ευρωπαϊκές μετοχές έχουν τη χειρότερη μέρα της τριετίας – με το συνδυαστικό δείκτη Stoxx600 να υποχωρεί κατά 3,7%. Οι εταιρίες πολυτελών αγαθών υποχώρησαν ακόμη περισσότερο – η μετοχή της LVMH Moet Hennessy Louis Vuitton υποχωρεί κατά 7%
Ο χρυσός ξανα-λάμπει
Τα συμβόλαια χρυσού κέρδισαν 2,3% από το πρωί, με την τιμή της ουγγιάς να κερδίζει $36 και να διαμορφώνεται κοντά στα $1700 δολάρια ($1685 στις 13:00).
Οι τοποθετήσεις σε χρυσό, αν και δεν έχουν απόδοση έχουν γίνει περισσότερο ελκυστικές καθώς πολλές θεωρούμενες ως τοποθετήσεις με χαμηλό ρίσκο έχουν ήδη αρνητικά επιτόκια. Η στροφή των επενδυτών στο χρυσό – σε φυσική μορφή ή μέσω αγορών ETFs έχει ενισχυθεί το τελυταίο καιρό καθώς όλο και περισσότεροι επενδυτές φοβούνται ότι το ράλι των χρηματιστηρίων με τη ρευστότητα των κεντρικών τραπεζών δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί για πολύ.
Άλλες τοποθετήσεις-«καταφύγια» όπως τα αμερικανικά και τα γερμανικά κρατικά ομόλογα είδαν την αξία τους να ανεβαίνει και τις αποδόσεις τους να μειώνονται – στην περίπτωση των αμερικανικών δεκαετών ομολόγων η απόδοση υποχώρησε κατά 6,36% στο 1,39%, σε χαμηλό 2016.
Οι συναλλαγές στα futures της Wall Street παραπέμπουν σε πτωτικό άνοιγμα της κεντρικής αγοράς του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης – δείχνουν υποχώρηση 600 μονάδων για τον Dow Jones Industrial Average.
Ιταλία – «ασθενής υψηλού κινδύνου»
Η ατυχία με την Ιταλία είναι ότι είναι η ευρωπαϊκη οικονομία με το μεγαλύτερο χρέος και τα μεγαλύτερα ρίσκα για την φετινή οικονομική ανάπτυξη. Η όχι και τόσο σταθερή Ιταλική κυβέρνηση ήλπιζε στο καλύτερο από τα πιθανά σενάρια για την ανάπτυξη του 2020 προκειμένου να αμβλύνει τις πιέσεις από την ΕΕ για μεγαλύτερες περικοπές στον προϋπολογισμό της.
Το έμφραγμα που φαίνεται να προκαλεί στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας ο κορωνοϊός στην καρδιά του πρώτου τριμήνου, διαψεύδει το καλό σενάριο. Αναμένοντας τις πρώτες ποσοτικές αναλύσεις για τις επιπτώσεις του ιού, μια ασφαλής πρόβλεψη είναι ότι η Ιταλική κυβέρνηση θα δυσκολευτεί να πιάσει τους στόχους που έχει συμφωνήσει με τις Βρυξέλλες.
Το πρόβλημα όμως είναι ευρύτερο για την ΕΕ. Η στασιμότητα σε μια από τις πιο μεγάλες οικονομίες της ζώνης του ευρώ θα επηρεάσει τις συνολικές επιδόσεις της οικονομίας της Ευρωζώνης. Θα απαιτήσει ενδεχομένως μεγαλύτερη νομισματική στήριξη από την ΕΚΤ σε μια φάση που τα πυρομαχικά της Φρανκφούρτης λιγοστεύουν επικίνδυνα – όπως και η ανοχή χωρών μελών της Ευρωζώνης σε σενάρια μεγαλύτερης νομισματικής τόνωσης.