Αν οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν δίκιο, τα επιτόκια δεν θα παραμείνουν υψηλά μόνο για φέτος, αλλά ενδεχομένως για πάντα.
Η επιστροφή του πληθωρισμού σημαίνει ότι η περίοδος των χαμηλών επιτοκίων αποτελεί παρελθόν. Οι αγορές μιλούν πια για ένα σενάριο όπου ακόμη και το ουδέτερο επιτόκιο, με προσωνύμιο «R-star», αυξάνεται.
Οι επενδυτές αναμένουν πως τα επιτόκια των ΗΠΑ θα κυμανθούν γύρω στο 4% στο τέλος της δεκαετίας, πολύ υψηλότερα από τις μακροπρόθεσμες προσδοκίες των φορέων χάραξης πολιτικής του 2,6%. Τα επιτόκια της Ευρωζώνης θα κυμανθούν γύρω στο 2,5%, σε μεγαλύτερο ποσοστό από τον μέσο ιστορικό όρο.
Ωστόσο, η σωστή απόφαση για το πού θα κυμανθούν τα επιτόκια αποτελεί τεράστια πρόκληση για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους επενδυτές, ενώ πολλοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το R-star είναι χαμηλότερο από ό,τι πριν από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά διαφωνούν σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού του, το τρέχον επίπεδό του και το κατά πόσον αυξάνεται.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της BNY Mellon Investment Management, Σαμί Νταρ, ο οποίος εκτιμά ότι το R-star έχει αυξηθεί, ανησυχεί πως αυτό «δεν έχει τιμολογηθεί πλήρως στις αγορές μετοχών και ακινήτων».
Το Reuters εξέτασε πέντε παράγοντες που θα καθορίσουν τα επιτόκια μακροπρόθεσμα:
Δημοσιονομικά
Οι τεράστιες επενδυτικές ανάγκες, είτε κλιματικές είτε στρατιωτικές και το αυξανόμενο κόστος των τόκων θα διατηρήσουν τον κρατικό δανεισμό σε υψηλά επίπεδα.
Οι οικονομολόγοι συζητούν για τις επιπτώσεις της αύξησης του χρέους, αλλά ορισμένοι αναμένουν ότι οι ανάγκες για δαπάνες θα οδηγήσουν τα επιτόκια προς τα πάνω.
Τα δημοσιονομικά ελλείμματα των ανεπτυγμένων οικονομιών στο 5,6% της παραγωγής το 2023 ήταν σχεδόν διπλάσια από το 3% του 2019 και θα παραμείνουν αυξημένα στο 3,6% το 2029, όπως εκτιμά το ΔΝΤ.
Ο επικεφαλής επιτοκίων της Aviva Investors, Εντ Χάτσινς, δήλωσε ότι τα υψηλότερα ελλείμματα θα αυξήσουν το ασφάλιστρο που ζητούν οι επενδυτές για τη διακράτηση κρατικών ομολόγων.
Πάραυτα, η αύξηση της παραγωγικότητας έχει επιβραδυνθεί και η δυνητική ανάπτυξη θεωρείται υποτονική και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, παράγοντες που οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι μειώνουν τις επενδύσεις.
«Αυτό θα συνηγορούσε υπέρ μιας μικρότερης αύξησης των ουδέτερων επιτοκίων», δήλωσε η διαχειριστής χαρτοφυλακίου της First Eagle Investment Management και πρώην οικονομολόγος της Fed, Ιντάνα Άππιο.
Ηλικιωμένοι
Το δημογραφικό ζήτημα είναι μία από τις μεγαλύτερες αβεβαιότητες που αντιμετωπίζουν τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, δήλωσε ο Σαμί Νταρ της BNY Mellon ο οποίος θήτευσε και ως οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας.
Υπάρχει συναίνεση ότι μια πληθώρα αποταμιεύσεων στις πλούσιες χώρες έχει συμπιέσει τα επιτόκια.
Αυτό μπορεί να συνεχιστεί, αφού το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι άνω των 65 ετών το 2050, από το 10% το 2022, σύμφωνα με τις προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών. Αλλά η αναλογία των εξαρτώμενων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιούχων, προς τους εργαζόμενους αυξάνεται.
Αυτό θα προκαλέσει αύξηση των ποσοστών, καθώς οι δαπάνες που σχετίζονται με την ηλικία μειώνουν την αποταμίευση, υποστηρίζουν οι οικονομολόγοι Τσαρλς Γκούντχαρτ και Μανόζ Πραντάν. Η κάλυψη των συνταξιοδοτικών ελλείψεων μέσω δανεισμού θα ασκήσει επίσης ανοδικές πιέσεις στα επιτόκια, όπως ανέφερε η Nomura.
Κλιματική αλλαγή
Η μέτρηση των οικονομικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι μια άλλη μεγάλη πρόκληση.
Η πράσινη μετάβαση απαιτεί τεράστιες επενδύσεις που θα μπορούσαν να αυξήσουν τα επιτόκια, όπως υποστηρίζει η Ιζαμπέλ Σνάμπελ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συγκρίνοντας την κλίμακα με αυτή η οποία απαιτήθηκε για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ενέχουν επίσης τον κίνδυνο εξάρσεων του πληθωρισμού και μεταβλητότητας των τιμών.
Πάραυτα, μπορεί να μειώσουν την παγκόσμια παραγωγή έως και 17% έως το 2050. Οι ζημιές απειλούν την παραγωγικότητα και θα μπορούσαν να ωθήσουν το R-star χαμηλότερα, όπως αναφέρει έγγραφο της ΕΚΤ.
Η ακριβότερη καθαρή ενέργεια μπορεί τελικά να μειώσει τη ζήτηση για επενδύσεις και συνεπώς τα επιτόκια, υποστηρίζει το ΔΝΤ.
Ο Σόρεν Ράντε, επικεφαλής της ευρωπαϊκής οικονομικής έρευνας στο hedge fund Point72, από την πλευρά του χαρακτήρισε την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα επιτόκια ως «σημαντικό ζήτημα».
Τεχνητή νοημοσύνη
Το πόσο η νέα αυτή τεχνολογική επανάσταση μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα και τα επιτόκια είναι ακόμα άγνωστο.
Η αύξηση της παραγωγικότητας με βάση την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αυξήσει την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες και κατά 0,3 μονάδες σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες έως το 2034, όπως εκτιμά η Goldman Sachs. Η τράπεζα αναμένει ανοδικές πιέσεις στα επιτόκια, ειδικά αν η υιοθέτηση της ΤΝ είναι εμπροσθοβαρής.
Εάν ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης είναι ανάλογος με την επανάσταση της χρήσης ηλεκτρικού, η ανάπτυξη θα αντισταθμίσει τις δημογραφικές πιέσεις, εκτιμά η Vanguard. Πάραυτα, ενδέχεται να αποδειχθεί απογοητευτική αν είναι παρόμοια με τους υπολογιστές και το διαδίκτυο.
Νέα πραγματικότητα
Η πανδημία, οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Γάζα και οι εμπορικές εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας υποδεικνύουν υψηλότερους κινδύνους από πιθανά, μελλοντικά σοκ προσφοράς.
«Εάν οι κεντρικές τράπεζες κληθούν να δράσουν αυτό μπορεί επίσης κατά μέσο όρο να αυξήσει το επίπεδο των επιτοκίων», δήλωσε ο Ράντε της Point72.
Κίνδυνο υψηλότερων επιτοκίων ενέχει επίσης και το «friendshoring», σύμφωνα με το οποίο οι δυτικές χώρες και εταιρείες επιδιώκουν να συναλλάσσονται περισσότερο με συμμάχους παρά με την Κίνα.
Διαβάστε ακόμη
ΑΑΔΕ: Ποια εισοδήματα δεν φορολογούνται ή έχουν ειδικό φόρο
Ηλεκτρικά αυτοκίνητα: Θα σταματήσουν την Κίνα οι δασμοί;
Ελεύθεροι επαγγελματίες: Μόλις το 0,2% αμφισβητεί το τεκμαρτό εισόδημα
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ