Όταν τα ονόματα διεθνών τραπεζικών κολοσσών εμφανίζονται μαζί με εκείνα τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως η Χεζμπολά, Ρώσων μαφιόζων και καρτέλ ναρκωτικών, είναι φανερό ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο διεθνές «βασίλειο του χρήματος».
Περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια ύποπτου χρήματος αποκαλύφθηκε ότι διακινήθηκε από το 1999 μέχρι το 2017, με βάση περισσότερα από 2.500 έγγραφα που διέρρευσαν από το αμερικανικό Δίκτυο Αντιμετώπισης Οικονομικού Εγκλήματος (FinCEN), του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.
Οι αποκαλύψεις, που έγιναν αφορμή για μεγάλη υποχώρηση στα χρηματιστήρια, πιστοποιούν ένα πράγμα: Μέσα από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου το μαύρο χρήμα ρέει άφθονο. Πολλές φορές ακόμα κι όταν υπάρχουν υποψίες, καταγγελίες, ακόμα και πρόστιμα, η ροή του μαύρου χρήματος δεν σταματά και ο κύκλος συνεχίζει.
Τράπεζες όπως η JPMorgan Chase, η HSBC, η Standard Chartered, η Deutsche Bank και η Bank of New York Mellon, διεκπεραίωσαν ξανά και ξανά ύποπτες συναλλαγές, συχνά εν γνώσει τους.
Οι υποθέσεις ξεκινούν από σχετικά απλές και ενδεχομένως ανώδυνες, όπως εκείνη του ιδιοκτήτη της βρετανικής ποδοσφαιρικής ομάδας Chelsea Ρομάν Αμπράμοβιτς, ο οποίος χρησιμοποίησε μια εξωχώρια εταιρεία για να αποκτήσει 12 παίκτες άλλων ομάδων, κάτι που πιθανόν να μην είναι παράνομο, αλλά οπωσδήποτε είναι αντιαθλητικό και αντιδεοντολογικό. Η υπόθεση ήρθε στο φως, όπως γράφει το BBC που μετέχει στη διεθνή έρευνα, από ένα Πιστοποιητικό Ύποπτης Συναλλαγής για τη μεταφορά ποσού ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων σε εταιρείες-σφραγίδες ιδιοκτησίας του Αμπράμοβιτς. Οι πληρωμές έκαναν «κύκλους» για να χαθούν τα ίχνη, ενώ 9 απο αυτές έγιναν μέσω κυπριακών εταιρειών.
Η υπόθεση της Deutsche Bank είναι σοκαριστική. Επί χρόνια, διευκόλυνε ένα δίκτυο ξεπλύματος χρήματος από τη Ρωσία, που διακίνησε πάνω από 10 δισ. δολάρια, το οποίο αγόραζε μετοχές στη Ρωσία, τις οποίες πουλούσε σε ευρωπαϊκές εταιρείες-σφραγίδες, μετατρέποντας τα «βρώμικα» ρούβλια σε πεντακάθαρα ευρώ και δολάρια.
Όταν στελέχη της αμερικανικής Bank of America, υποψιασμένα από ύποπτες συναλλαγές της DeutscheBank επισκέφτηκαν τα γραφεία της τελευταίας στο Λονδίνο για να συζητήσουν τις ανησυχίες τους περί ρωσικού ξεπλύματος, ούτε λίγο ούτε πολύ εξεδιώχθησαν από το κτίριο, όπως γράφει ο αμερικανικός ενημερωτικός ιστότοπος Buzzfeed, που συμμετείχε στην μεγάλη έρευνα με τα έγγραφα της FinCEN.
Η Bank of America έστειλε στην FinCEN μια εμπιστευτική Έκθεση Ύποπτης Δραστηριότητας (SAR Suspicious Activity Report) για τη Deutsche Bank, όπως υποχρεούται να κάνει κάθε τράπεζα όταν διαπιστώνει μια ύποπτη συναλλαγή. Η SAR δεν συνεπάγεται αυτομάτως ότι υπάρχει παράνομη πράξη, αλλά σε πολλές περιπτώσεις αποκαλύπτονται σημεία και τέρατα.
Σε αρκετές περιπτώσεις η ύποπτη συναλλαγή γνωστοποιείται από την ίδια την τράπεζα η οποία την διεκπεραιώνει, όπως έχει υποχρέωση, ενώ όπως σημειώνει το BBC στην περίπτωση αυτή είναι δύσκολο να διωχθεί στη συνέχεια η τράπεζα.
Οι αμαρτίες της Deutsche Bank
Οι «αμαρτίες» της Deutsche Bank αποτελούν αντικείμενο πολλών σελίδων από τα έγγραφα της FinCEN, αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι ότι ανώτατα στελέχη της τράπεζας ήταν σε θέσεις που είχαν αρμοδιότητα για το θέμα, χωρίς να θέσουν οποιοδήποτε θέμα, αλλά παρόλα αυτά ανέβηκαν στην κορυφή της ιεραρχίας.
Ο Christian Sewing, σύμφωνα με το Buzzfeed, ήταν αρμόδιος για το τμήμα ελέγχου και εποπτείας όταν μια από τις ομάδες του έδωσε πράσινο φως στο γραφείο της Μόσχας, παρότι το τελευταίο δεν ήταν σε θέση να παρουσιάσει ούτε καν μια απλή λίστα των πελατών του. Σήμερα ο Sewing είναι επικεφαλής (CEO) της Deutsche Bank.
Αποκαλύπτεται από τα έγγραφα ότι πολλά στελέχη της γερμανικής τράπεζας, ανάμεσα σε αυτά και ο σημερινός πρόεδρος Paul Achleitner, είχαν στοιχεία για όσα συνέβαιναν αλλά ουδέν έπραξαν.
Η μεγάλη έρευνα έγινε με τα έγγραφα της FinCEN τα οποία απέκτησε το BuzZfeed και μοιράστηκε με το Διεθνές Δίκτυο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας και περισσότερα από 100 μέσα ενημέρωσης σε 88 χώρες, καθώς και με στοιχεία από έρευνα της γερμανικής εφημερίδας Süddeutsche Zeitung.
O Ερντογάν, ο γαμπρός του και… ο κύριος 4%
Από την έρευνα μάθαμε ότι , παρά το εμπάργκο, δισεκατομμύρια δολάρια περνούσαν προς το Ιράν, μέσω Τουρκίας, βάσει σχεδίου στο οποίο, σύμφωνα με όσα κατατέθηκαν σε αμερικανικό δικαστήριο, εμπλέκονταν ο γαμπρός του Ερντογάν, ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ αλλά και ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος. Φέρονται αναμιγμενοι σε σχέδιο παράκαμψης του εμπάργκο προς το Ιράν, με δισεκατομμύρια δολάρια που μεταφέρονταν με αντάλλαγμα μίζες 4% προς Τούρκους πολιτικούς, οι οποίες συνολικά υπολογίζονται σε 800 εκατ. δολάρια.
Το Ιράν πουλούσε παράνομα πετρέλαιο στην Τουρκία και η Τουρκία το πλήρωνε μέσω ενός λαθρέμπορου χρυσού με τα έσοδα από πωλήσεις χρυσού που διεκπεραίωνε ένας Τούρκος λαθρέμπορος χρυσού, ο Ρεζά Ζαράμπ.
Το δίκτυο λειτουργούσε με συναλλαγές τις οποίες διεκπεραίωνε η τουρκική Halknabnk, ενώ η αμερικανική Standard Chartered Bank επεξεργάστηκε 37.533 συναλλαγές του δικτύου Ζαράμπ συνολικού ύψους 5,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσω του καταστήματος της Νέας Υόρκης μεταξύ 2007 και 2016.
Η HSBC και οι «πυραμίδες»
Το εντυπωσιακό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις οι τράπεζες που εμπλέκονται συνέχισαν τις ύποπτες συναλλαγές ακόμα και όταν υπήρχαν καταγγελίες ή ακόμα και «καμπάνες» για τέτοιες παράνομες δραστηριότητες. Χαρακτηριστική η περίπτωση της HSBC μέσω της οποίας διακινήθηκαν εκατομμύρια δολάρια σε «πυραμίδες», ήτοι υποθέσεις απάτης όπου τα νέα θύματα που εισέρχονται στο κόλπο πληρώνουν τους προηγούμενους. Η HSBC συνέχισε να διεκπεραιώνει τις συναλλαγές παρόλο που είχε ενημερωθεί από τις αμερικανικές αρχές ότι επρόκειτο για απάτη.
Η JP Morgan επέτρεψε σε εταιρεία να μεταφέρει πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια, μέσω λογαριασμού στο Λονδίνο, χωρίς να γνωρίζει τον κάτοχο των χρημάτων. Αργότερα η τράπεζα ανακάλυψε πως η εταιρεία που έκανε την διακίνηση ενδέχεται να ανήκει σε μαφιόζο που βρίσκεται στην λίστα του FBI.
Η Standard Chartered είχε συναλλαγές με την Arab Bank, για πελάτες με λογαριασμούς που είχαν χρησιμοποιηθεί για την χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Πολλές φορές μάλιστα οι υπάλληλοι και τα στελέχη των τραπεζών που φέρνουν στο φως ύποπτες δραστηριότητες γίνονται θύματα, όπως χαρακτηριστικά γράφει η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητικής Δημοσιογραφίας.
Στην αμερικανική Standard Chartered Bank, δύο υπάλληλοι αποκάλυψαν μεταφορές χρημάτων προς το Ιράν, τη Λιβύη, το Σουδάν και την Μιανμάρ, παρά το εμπάργκο, αλλά αντί να επιβραβευθούν, απειλήθηκαν, τρομοκρατήθηκαν και τελικά απολύθηκαν. Οι υπάλληλοι σε αγωγή τους ανέφεραν ότι η τράπεζα είχε αναπτύξει ένα πολύ εξειδικευμένο σύστημα για να αλλοιώνει τα ονόματα αποδεκτών που ήταν στις απαγορευμένες λίστες και εξέφρασαν την εκτίμηση ότι τα χρήματα που πέρασαν παράνομα χρηματοδότησαν επιθέσεις που είχαν πολλά ανθρώπινα θύματα.
Κλυδωνίζονται τα χρηματιστήρια
Ο πανευρωπαϊκός δείκτης STOXX Europe 600 είχε τις μεγαλύτερες απώλειες από τις 11 Ιουνίου, ενώ συμπλήρωσε τρίτη συνεχόμενη πτωτική συνεδρίαση με συσσωρευμένες ζημιές 4,37% στο εν λόγω διάστημα.
Στη Γερμανία ο δείκτης DAX υποχώρησε 4,4% στις 12.542,44 μονάδες, στη Γαλλία ο CAC-40 κατρακύλησε 3,7% στις 4.792,04 μονάδες, ενώ στη Βρετανία ο FTSE 100 έχασε 3,4% στις 5.804,29 μονάδες. Στο «βαθύ κόκκινο» και η ευρωπεριφέρεια, με τον ιταλικό FTSE MIB στο -3,75% και τον ισπανικό IBEX 35 στο -3,4%.
Στο Χρηματιστήριο Αθηνών, ο Γενικός Δείκτης έκλεισε με απώλειες 4,29% στις 630,32 μονάδες, πραγματοποιώντας βουτιά στα επίπεδα που βρισκόταν στις αρχές Σεπτεμβρίου. Τα δύο τρίτα του ημερήσιου όγκου διακινήθηκαν στον τραπεζικό κλάδο, με τον κλαδικό δείκτη να χάνει 6,2%.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Γουόλ Στριτ δέxτηκε επίσης ισχυρό πλήγμα με τον Dow Jones να χάνει στη διάρκεια της συνεδρίασης έως και 900 μονάδες. Προς το τέλος της συνεδρίασης, όμως, η αγορά απορρόφησε μέρος των πιέσεων, με αποτέλεσμα ο βιομηχανικός δείκτης να κλείσει μειωμένος κατά 510 μονάδες (-1,84%). Ο ευρύτερος Standard & Poor’s 500 τερμάτισε στο -1,16% και ο Nasdaq είχε τελικά οριακές απώλειες 0,13%.
Είναι η τρίτη διαδοχική συνεδρίαση με αρνητικά πρόσημα στην Γουόλ Στριτ, η οποία επηρεάζεται επίσης από την «απροθυμία» που επιδεικνύει η Fed να προχωρήσει σε περαιτέρω μέτρα στήριξης της αμερικανικής οικονομίας.