Ο συνιδρυτής του OakTree Capital Χάουαρντ Μαρκς παραχώρησε συνέντευξη προς την Άλισον Νάθαν της Goldman Sachs αποκαλύπτοντας ορισμένα από τα «μυστικά» του επιτυχημένου fund το οποίο στην Ελλάδα έχει αγοράσει ξενοδοχεία (Sani Hotels) το Ιασώ, αλλά και μετοχές. Οπως αναφέρει, σε καιρούς κρίσης, όταν όλοι συμπεριφέρονται το ίδιο σκοτώνονται.
Οι πιο παραγωγικοί ψάχνουν αυτά τα πράγματα με μέλλον -και στα οποία έχουν φερθεί σαν έχουν κακό μέλλον. Δεν είναι καλό να εξετάζεις τι κανει η οικονομία αν η αγορά πέφτει ή πόσο χαμηλά θα πέσει. Σημασία έχει αν η τιμή είναι ανάλογη των θεμελιωδών μεγεθών. Όλα είναι γύρω απο την αξία.
Άλισον Νάθαν: Aκόμη κι αν η ζημιά πιθανόν να μην είναι μόνιμη, υπάρχει μια περιοχή της οικονομίας η οποία σας ανησυχεί ειδικότερα τώρα;
Χάουαρντ Μαρκς: Ναι, όλες. Πρώτα, οι άνθρωποι είναι φοβισμένοι, και να μην βγουν έξω. Δεύτερον, προφανώς δεν θα πρέπει να βγουν έξω. Και τρίτον, η κυβέρνηση όλο και περισσότερο τους λέει ότι, δεν πρέπει να βγουν έξω. Αυτό λέει σε μένα ότι οι άνθρωποι είναι πιθανόν να μην ξοδεύουν χρήματα, οι εταιρείες θα αρχίσουν να ζορίζονται, και πολύς κόσμος θα χάσει τις δουλειές τους. Και φυσικά, ο κόσμος που είναι πιο πιθανό να χάσει την δουλειά του είναι ο κόσμος που μπορεί τουλάχιστον να το κάνει. Αυτό το πράγμα με κάνει να ανατριχιάζω τόσο σε επαγγγελματικό όσο και σε ανθρώπινο επίπεδο, αν δεν μπορέσουμε να θέσουμε τον ιο υπο έλεγχο σύντομα. Ισως να το κάνουμε, αλλά τώρα δεν ξέρουμε τι επιφυλάσσει το μέλλον.
Άλισον Νάθαν: Πόσο ανησυχείτε ότι, αυτη η παγκόσμια κρίση μπορεί να μετατραπει σε πιστωτική ενδεχομένως επιδεινώνοντας και παρατείνοντας την οικονομική ύφεση;
Χάουαρντ Μαρκς: Η εικασία μου είναι ότι, οι τράπεζες θα σταθούν στην πίστωση που υποσχέθηκαν, και η κυβέρνηση θα τους παρέχει όλη την ρευστότητα που θα χρειαστούν. Αλλά η πιστωτική αγορά είναι μια απο τις πιο άστατες αγορές: όπως πρόσφατα πριν απο μερικούς μήνες, ο οποιοσδήποτε μπορεί να δανείσει οποιοδήποτε ποσό θέλουν για οποιοδήποτε λόγο ή κανένα λόγο. Ίσως να φθάσουμε σε ένα σημείο – ή ίσως να είμαστε ήδη- όταν οι καλές εταιρείες δεν θα μπορούν να πάρουν χρήματα για καλούς λόγους, και να έχουμε, μια πιστωτική κρίση (crunch), έτσι, οι εταιρείες να μην μπορούν πλέον να ρολάρουν (αναχρηματοδοτήσουν) τον βραχυπρόθεσμο δανεισμό στον οποίο βασίζονται. Η αδυναμία για τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να δανείζονται ήταν η καρδιά των μεγαλύτερων κρίσεων χρέους, που έζησα το 1990-91, 2000-01, 2008-09 – όπου σε όλες ειδαμε το 10% -ή περισσότερο- των ομολόγων υψηλής απόδοσης να χρεοκοπεί.
Ποσο πιθανό είναι μια παρόμοια κρίση σήμερα; Oι συνδέσεις σε αυτά τα πράγματα δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρες, και πολλά απο αυτά που ρίχνουν καύσιμα σε μια πιστωτική κρίση είναι ψυχολογικά, όπου εξ ορισμού αψηφούν την πρόβλεψη.
Αλλά η Fed δεν έχει πυρομαχικά με όρους επιτοκίων και η οικονομία κλείνει, πράγμα το οποίο είναι πιθανόν να οδηγήσει σε απώλειες θέσεων εργασίας μεγάλης κλίμακας. Έτσι, σκέπτομαι ότι σε πολλές εταρείες τα έσοδα θα σταματήσουν. Σε αυτό το περιβάλλον, η πίστωση είναι πιθανή να παρέχεται ακριβά, ή και καθόλου. Eτσι, πότε δεν θα πω ότι κάτι θα συμβεί ή δεν θα συμβεί.
Άλισον Νάθαν: Ποιά άποψη της πρόσφατης αγοράς κάνει την συμπεριφορά της αγοράς παράλογη (illogical or irrational);
Χάουαρντ Μαρκς: Yπάρχει ένα παλιό ρητό που γνωρίζω όσο διάστημα είμαι σε αυτή την δουλειά, που είναι για τους καιρούς της κρίσης που όλες οι συσχετίσεις πάνε σε μια. Με αλλα λόγια, όταν όλοι συμπεριφέρονται το ίδιο, όλοι σκοτώνονται. Αυτο είναι παράλογο. Γι αυτό οι πιο παραγωγικοί σκέπτονται ότι ένας επενδυτής αυτό που μπορεί να κάνει σήμερα είναι να ψάξει για πράγματα με ένα καλό μέλλον – στα οποία φερθηκαν τόσο άσχημα όπως τα πράγματα που έχουν κακό μέλλον- και να αγοράσει αυτά τα πράγματα.
Δεν κάνει τόσο καλό να σκέπτεσαι τι θα συμβεί στην οικονομία ή πόσο το χρηματιστήριο θα πέσει ή πόσο χαμηλά πέσει. Αυτά τα πράγματα ειναι άγνωστα. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι αν η τιμή είναι ανάλογη των θεμελιωδών μεγεθών. Όλα είναι γύρω απο την αξία.
Άλισον Νάθαν: Που βλέπετε αξία σήμερα, και πως την προσεγγίζετε;
Χάουαρντ Μαρκς: Το μεγάλο πλεονέκτημα της αγοράς σταθερού εισοδήματος (ομόλογα) είναι ότι γνωρίζοντας την τιμή του ομολόγου, το επιτόκιο, ξέρεις και το επιτόκιο της απόδοσης που θα υπάρχει. Η απόδοση είναι σταθερή, για όσο διάστημα η εταιρεία πληρώνει το κουπόνι και το κεφάλαιο που υποσχέθηκε, που οι περισσότερες το κάνουν. Αυτό είναι διαφορετικό, από την απόδοση- στις μετοχές, στο real estate, στο private equity, στα εμπορεύματα και σχεδόν σε όλα τα assets– η οποία καθορίζεται απο τι η αγορά θέλει να πληρώσεις εσυ γι αυτό το asset. Έτσι, μοχλεύοντας αυτό το πλεονέκτημα, μπορούμε να διαβάσουμε την υποσχόμενη απόδοση σήμερα ενός ασφαλούς εργαλείου όπως το ομόλογο Treasury και την υποσχόμενη απόδοση ενός υψηλού ρίσκου, όπως τα ομόλογα υψηλής απόδοσης. Τo spread μεταξύ των δυο είναι ένας δείκτης της συμπεριφοράς του ρίσκου, και μπορούμε να κάνουμε μια κρίση για την αποτελεσματικότητα του spread, για να αποζημιωθούμε για το ρίσκο. Πριν ενα ή δυο μήνες, το επιτόκιο στα ομόλογα υψηλής απόδοσης, εξαιρουμένης της ενέργειας, ήταν προφανώς 300 μονάδες βάσης πάνω απο το επιτόκιο στα ομόλογα. Σήμερα είναι 1.000 μονάδες βάσης πάνω απο τα ομόλογα.
Ιστορικά, αυτό είναι μια καλή επιβράβευση. Αν πάρεις ομόλογα υψηλής απόδοσης σε αυτά τα επίπεδα, θα πας καλύτερα απο τα ομόλογα για τα επόμενα χρόνια. Σκέπτομαι ότι θα συμβεί ξανά. Αλλά σίγουρα δεν θα ξοδέψω όλα σε αυτό. Είναι μια καλή ιδεά να πάρεις μερικά όταν πωλούνται. Αλλά κανείς δεν μπορέί να σου πεί ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω χαμηλές τιμές. Μπορεί να πάρεις μερικά, κι αν πάνε χαμηλότερα κι άλλα. Αυτό είναι όλα όσα μπορείς να κάνεις γιατί κανείς δεν είναι ικανός να σου πεί που είναι ο πάτος.Το ίδιο μπορέί να πεί κανείς για τις μετοχές. Σίγουρα υπάρχει πολυ πεσσιμισμός στην αγορά σήμερα. Μας αρέσει να αγοράζουμε όταν οι άνθρωποι είναι πεσιμιστές. Θα γίνουν πιο πολύ; Κανείς δεν μπορεί να πεί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να αγοράσεις μερικά σήμερα αν είναι σε πώληση.