Η ξηρασία, οι πλημμύρες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα οδηγούν και ενισχύουν τις βίαιες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο. Ταυτόχρονα, οι πόλεμοι έχουν καταστρέψει οικοσυστήματα, θέτοντας σε κίνδυνο την πρόσβαση σε ζωτικούς πόρους και αφήνοντας πίσω τους τοξικές κληρονομιές που αρρωσταίνουν τον άμαχο πληθυσμό.
Την περασμένη Πέμπτη, όπως αναφέρει το Inside Climate News και η Katie Surma, ένας συνασπισμός οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δικηγόρων δημοσίευσε μια ανοιχτή επιστολή προτρέποντας τον εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), Karim A.A. Khan, να αρχίσει να αξιολογεί τις σχέσεις μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των εγκλημάτων που υπάγονται στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου.
Η επιστολή καλεί επίσης να δώσει προτεραιότητα στη δίωξη εγκλημάτων που προκαλούν περιβαλλοντική καταστροφή, αναφέροντας μια σειρά από παραδείγματα:
-Στη λεκάνη της λίμνης Τσαντ, η ξηρασία και τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν θέσει τις εξαρτώμενες από τη γεωργία κοινότητες σε επισφαλείς οικονομικές καταστάσεις, αυξάνοντας την πιθανότητα οι νέοι άνδρες να στρατολογηθούν σε μαχητικές ομάδες όπως η Boko Haram.
-Στην Ουκρανία, η καταστροφή του φράγματος Kakhovka από τη Ρωσία πλημμύρισε και ανάγκασε τις κατάντη κοινότητες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, προκάλεσε μαζικούς θανάτους ψαριών και επηρέασε την πρόσβαση των κοινοτήτων σε γλυκό νερό.
-Στο Αφγανιστάν, τέσσερις δεκαετίες σχεδόν συνεχούς πολέμου έχουν αποδεκατίσει το τοπίο της χώρας και πυροδότησαν συγκρούσεις για τα δικαιώματα στο νερό και άλλους φυσικούς πόρους, ενώ η ρύπανση που προκαλείται από στρατιωτικές επιχειρήσεις έχει αρρωστήσει τον άμαχο πληθυσμό που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο.
«Η κλιματική αλλαγή και η οικολογική υποβάθμιση απειλούν τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια», δήλωσε ο Richard J. Rogers, εκτελεστικός διευθυντής του Climate Counsel με έδρα την Ολλανδία, ένας από τους υπογράφοντες την ανοιχτή επιστολή.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο
Το γραφείο του Khan στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης αρνήθηκε να απαντήσει άμεσα στην ανοιχτή επιστολή, αλλά σε γραπτή δήλωση ανέφερε ότι το γραφείο προετοιμάζει μια νέα πολιτική για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα. «Αυτή η πολιτική θα αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο το Δικαστήριο θα χρησιμοποιήσει τη δικαιοδοσία του για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής ζημίας που συμβαίνει στο πλαίσιο των εγκλημάτων του Καταστατικού της Ρώμης», τονίζεται στη δήλωση, σχετικά με τη συνθήκη που απαριθμεί τα εγκλήματα, για τα οποία έχει δικαιοδοσία το δικαστήριο.
Η δήλωση ανέφερε επίσης ότι η νέα πολιτική δεν θα περιορίζεται στην περιβαλλοντική ζημία που διαπράττεται ως έγκλημα πολέμου, η οποία έχει ήδη περιληφθεί λεπτομερώς στο Καταστατικό της Ρώμης, αλλά θα «διερευνήσει επίσης πώς άλλα εγκλήματα του Καταστατικού της Ρώμης μπορούν έμμεσα να οδηγήσουν σε περιβαλλοντική ζημία».
Τα τελευταία χρόνια, το Γραφείο του Εισαγγελέα έχει λάβει τουλάχιστον πέντε σχετικά μηνύματα που τον προτρέπουν να διερευνήσει εικαζόμενα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που αφορούν σε περιβαλλοντικές ζημίες στην Καμπότζη και τη Βραζιλία.
Το Καταστατικό της Ρώμης δεν αναφέρει ρητά την καταστροφή του περιβάλλοντος ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, αλλά νομικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι το Γραφείο του Εισαγγελέα έχει την εξουσία να διώκει εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου που περιλαμβάνουν την καταστροφή του περιβάλλοντος. Από τότε που το δικαστήριο άρχισε να λειτουργεί το 2002, όμως, ούτε ο Khan ούτε οι δύο προκάτοχοι του έχουν ασκήσει δίωξη για περιβαλλοντικά εγκλήματα.
Η συλλογή αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με τους κλιματικούς παράγοντες των εγκλημάτων, ωστόσο, θα ήταν μια νέα προσθήκη στις λειτουργίες του δικαστηρίου. Οι υπογράφοντες την ανοιχτή επιστολή υποστηρίζουν αυτό το καθήκον εμπίπτει στην υφιστάμενη εντολή του εισαγγελέα. Ο Rogers τόνισε ότι ο εισαγγελέας του δικαστηρίου ασχολείται ήδη με τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων και θα μπορούσε να προσθέσει ένα στοιχείο για την κλιματική αλλαγή, όπως να εξετάσει μάρτυρες εάν έχουν βιώσει αλλαγές στις καιρικές συνθήκες και αν ναι, τι επίδραση είχε αυτό σε μια σύγκρουση.
Η ιδέα που προωθείται από τον Rogers και άλλους είναι ότι το γραφείο του Khan είναι σε θέση να τεκμηριώσει τη σύνδεση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των διεθνών εγκλημάτων πολέμου, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει τους διεθνείς οργανισμούς και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της βίας και ιδανικά να αποτρέψουν την εμφάνισή της.
Η ανοιχτή επιστολή προειδοποιεί ότι «σχεδόν κάθε γεωπολιτική κρίση στη Γη χαρακτηρίζεται τώρα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο από περιβαλλοντικές συγκρούσεις», προτείνοντας, μεταξύ άλλων, τον διορισμό ειδικού συμβούλου για την κλιματική ασφάλεια, την εφαρμογή «εγκληματολογικής» ανάλυσης του κλίματος στις έρευνες του και τη δημόσια υποστήριξη της προσθήκης της «οικοκτονίας» στον κατάλογο των εγκλημάτων του δικαστηρίου.
Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, το ΝΑΤΟ και μια σειρά από όργανα των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Ασφαλείας και του Προγράμματος Περιβάλλοντος, κρίνουν σε διαφορετικό βαθμό τον κίνδυνο ότι η κλιματική αλλαγή, -αν και δεν αποτελεί αιτία σύγκρουσης από μόνη της, καθιστά πιο πιθανές τις μεγάλες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο και ενισχύει τις υπάρχουσες.
Από το Σουδάν μια εικόνα του ζοφερού μέλλοντος
Η ανοιχτή επιστολή αναφέρεται στη μακροχρόνια βία στην περιοχή Νταρφούρ του Σουδάν, την οποία ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι-μουν χαρακτήρισε το 2007 ως την πρώτη σύγκρουση για την κλιματική αλλαγή στον κόσμο. Οι μάχες εκεί ξεκίνησαν το 2003 όταν οι σουδανικές κυβερνητικές δυνάμεις και οι πολιτοφυλακές συγκρούστηκαν με ομάδες ανταρτών στην περιοχή του Νταρφούρ, με αποτέλεσμα το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να παραπέμψει την πρώτη του τέτοια υπόθεση στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Από το 2005, το δικαστήριο έχει ερευνήσει καταγγελίες για γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που περιλαμβάνουν μαζικές δολοφονίες, αναγκαστικούς εκτοπισμούς, βιασμούς και άλλες εκτεταμένες επιθέσεις κατά αμάχων. Μετά την απομάκρυνση το 2019 του επί μακρόν δικτάτορα της χώρας Ομάρ αλ-Μπασίρ, το Σουδάν φαινόταν να κινείται προς μια δημοκρατική διακυβέρνηση. Αλλά στα μέσα Απριλίου του τρέχοντος έτους, ξέσπασαν μάχες μεταξύ του στρατού της χώρας και μιας παραστρατιωτικής ομάδας.
Επί έξι μήνες, οι μάχες έχουν εκτοπίσει εκατομμύρια και έχουν σκοτώσει περίπου 9.000 ανθρώπους. Τον Ιούλιο, ο Khan ανακοίνωσε ότι το γραφείο του ερευνούσε νέες καταγγελίες για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην περιοχή. Αν και η άμεση αιτία της πρόσφατης σύγκρουσης στο Σουδάν ήταν ένας αγώνας εξουσίας για το ποιος θα ελέγξει το πολιτικό μέλλον του έθνους, οι σουδανικές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι οι κλιματικές επιπτώσεις -ξηρασία, ερημοποίηση, αύξηση της θερμοκρασίας και λειψυδρία- αποτελούν βασική αιτία και ενισχυτή της βίας.
Σημειώνεται ότι το Σουδάν είναι μία από τις πέντε χώρες στον κόσμο που είναι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Σε μια περίοδο 40 ετών που αρχίζει στα τέλη της δεκαετίας του 1960, οι βροχοπτώσεις στο δυτικό Σουδάν μειώθηκαν κατά 30%, ενώ η έρημος Σαχάρα επεκτείνεται περίπου κατά ένα μίλι το χρόνο. Εν τω μεταξύ, οι θερμοκρασίες στο Σουδάν, μια ούτως ή άλλων από τις πιο καυτές χώρες του κόσμου, έχουν αυξηθεί. Αυτές οι επιπτώσεις έχουν μειώσει την έκταση της γης που είναι κατάλληλη για τη γεωργία εντείνοντας τον ανταγωνισμό για τους φυσικούς πόρους.
Ορισμένοι αγρότες που έχουν χάσει τη γη τους λόγω ερημοποίησης έχουν στραφεί σε εξόρυξη χρυσού μικρής κλίμακας, η οποία έχει συνδεθεί με τη ρύπανση από υδράργυρο και κυάνιο. Καθώς οι γυναίκες στις αποξηραμένες περιοχές αναγκάζονται να περπατήσουν μεγαλύτερες αποστάσεις για καθαρό νερό, εκτίθενται σε υψηλότερους κινδύνους σεξουαλικών και άλλων επιθέσεων.
Ο Moneim Adam, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διευθυντής του Sudan Human Rights Hub, δηλώνει ότι «οι κλιματικοί παράγοντες των εγκλημάτων και η περιβαλλοντική φρικαλεότητα είναι πλέον η νέα πραγματικότητα» για τους Σουδανούς αμάχους και άλλες κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Αυτές από μόνες τους ήδη αγωνίζονται να έχουν πρόσβαση σε επαρκή γη και νερό αλλά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτά τα εγκλήματα. Για αυτό και θεωρείται απαραίτητη η συνδρομή του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Διαβάστε ακόμα
Τόμας Γκρος (ΗELL Energy International): To AI «ανοίγει» έναν τεράστιο ορίζοντα για τη βιομηχανία
Οι 20 «παίκτες» που πρωταγωνιστούν στην παγκόσμια αγορά κόκκινων δανείων
Αγορές προς Ελλάδα: «Μην αρκεστείτε στην επενδυτική βαθμίδα, βάλτε ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους»
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ