Ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα αναβάθμισης των κτιρίων, που θα ανέλθει σε πρώτη φάση στα 850 εκατομμύρια ευρώ ξεκινά το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εντάσσοντας 60.000 κατοικίες στο νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» που θα ξεκινήσει στις 30 Νοεμβρίου. Πρόκειται μόνο για την αρχή της μεγάλης ευρωπαϊκής εκστρατείας για την ενεργειακή εξοικονόμηση αφού ο τομέας των κτιρίων υπολογίζεται να απορροφήσει έως το 2023 πρόσθετα κονδύλια ύψους 3 δισεκατομμυρίων από το Ταμείο Ανάκαμψης συν τους πόρους που θα εισρεύσουν στην χώρα μας και από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027.
Υπολογίζεται ότι τα οφέλη της πράσινης πολιτικής «Κύμα Ανακαινίσεων» που δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα υποδεχτούν 35 εκατομμύρια κτίρια στην ΕΕ, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες απασχόλησης που υπολογίζονται σε 160.000 θέσεις εργασίας στα κράτη-μέλη έως το 2030.
Στην μάχη της Ευρώπης κατά της κλιματικής ουδετερότητας, τα κτίρια αποκτούν ισχυρό προβάδισμα καθώς ευθύνονται για το 40% της ενεργειακής κατανάλωσης της Ευρώπης και για το 36% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Καθώς μάλιστα η στατιστική αποκαλύπτει την ισχνή οικειοθελής συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων (μόλις το 1% επιλέγει αντίστοιχες δράσεις), η απόφαση των Βρυξελλών να θέσουν υψηλούς στόχους στον τομέα αυτό και με ισχυρά κίνητρα, εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσει ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.
Στόχος είναι να δοθεί προτεραιότητα σε δράσεις όπως είναι η απανθρακοποίηση των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας αλλά και η ανακαίνιση δημόσιων κτιρίων όπως νοσοκομεία, σχολεία, κτίρια διοίκησης. Μάλιστα, το προσεχές καλοκαίρι αναμένεται η αναθεώρηση της οδηγίας για την ενέργεια από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με στόχο την ενίσχυση της θέρμανσης και της ψύξης από ΑΠΕ.
Αναμφίβολα, πρόκειται για μια πολύ μεγάλη ευκαιρία και για τα ελληνικά νοικοκυριά και τον τομέα των κατασκευών που θα επωφεληθούν από την ένταση και το εύρος των μεγάλων επενδύσεων που θα πραγματοποιηθούν το επόμενο διάστημα.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι κατοικίες αποτελούν έναν από τους πλέον σημαντικούς καταναλωτές ενέργειας στη χώρα καθώς αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος του κτιριακού αποθέματος (79,1%). Πάνω από το 83% των κτιρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν το έτος 1980 έχουν πολύ χαμηλή ενεργειακή αποδοτικότητα (κτίρια κατηγορίας Η), με τα πιο ενεργοβόρα κτίρια κατοικιών να είναι οι μονοκατοικίες.
Σχετικά με την ενεργειακή κατηγορία των κατοικιών, το μεγαλύτερο ποσοστό (66,83%) κατατάσσεται στις κατηγορίες Ε-Η, το 26,81% στις κατηγορίες Γ-Δ και μόλις το 6,36% στις κατηγορίες Α-Β.
Επιλέξιμες δαπάνες
Η μετεξέλιξη του δημοφιλούς προγράμματος Εξοικονομώ Κατ΄Οίκον, που ξεκίνησε πριν από 11 χρόνια αποτελεί ένα ολοκαίνουριο πρόγραμμα με νέα χαρακτηριστικά και υψηλούς στόχους εξοικονόμησης ενέργειας, διεύρυνση των όρων αλλά και των μπόνους χρηματοδότησης αλλά και με δυνατότητα υποβολής διαφορετικών αιτήσεων στο ίδιο ΑΦΜ κάτι που σημαίνει την κάλυψη περισσότερων από μία κατοικίες. Η βασική διαφορά με το προηγούμενο πρόγραμμα είναι ότι για πρώτη φορά μπαίνει η παράμετρος της ενεργειακής αυτονομίας, με εγκατάσταση «έξυπνων» συστημάτων και παρεμβάσεις για παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας.
Το βασικό ποσοστό επιχορήγησης είναι 65% αλλά μπορεί να προσαυξηθεί κατά 30%. Πρώτον λόγω των δυσμενών επιπτώσεων στα νοικοκυριά και την οικονομία από την πανδημία COVID – 19 προσφέρεται επιπλέον επιχορήγηση 10%. Δεύτερον, αντίστοιχο ποσοστό προσαύξησης προβλέπεται και για κτίρια ενεργειακής κατηγορίας Η και Ζ (μονοκατοικίες, μεμονωμένα διαμερίσματα, πολυκατοικίες Τύπου Α), εφόσον πετύχουν σημαντική αναβάθμιση και υπαγωγή τουλάχιστον σε Β’ ενεργειακή κατηγορία. Τρίτον εφόσον αφορούν τις λιγνιτικές περιοχές της Κοζάνης, της Φλώρινας και της Αρκαδίας (ρήτρα δίκαιης μετάβασης).
Στις επιλέξιμες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται:
Συστήματα ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ καθώς επιλέξιμη παρέμβαση αποτελεί η εγκατάσταση Φ/Β σταθμού μόνο για την κάλυψη της ζήτησης (net metering) και εφόσον η κατοικία αναβαθμίζεται, με τις κύριες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, σε ενεργειακή κατηγορία τουλάχιστον Β+. Επίσης Συστήματα αποθήκευσης (μόνο ως συμπληρωματική παρέμβαση στην εγκατάσταση νέου Φωτοβολταϊκού σταθμού), Υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, Παρεμβάσεις Έξυπνων Συστημάτων (Smart Home) και Λοιπές Επιλέξιμες Κοινόχρηστες Παρεμβάσεις (Πολυκατοικίες), αναβάθμιση ανελκυστήρα και συστήματος φωτισμού.
Τρεις αιτήσεις για κατοικίες
Στο νέο πρόγραμμα «Αυτονομώ-Εξοικονομώ» θα υπάρχουν τρεις ειδών αιτήσεις: μια για μεμονωμένα διαμερίσματα ή μονοκατοικίες και δύο για πολυκατοικίες. Στην πρώτη κατηγορία, περιλαμβάνεται η αίτηση για μεμονωμένο διαμέρισμα ή μονοκατοικία. Στην δεύτερη, η αίτηση για πολυκατοικίας τύπου Α, στην οποία η αίτηση υποβάλλεται από τον εκπρόσωπό της και συνδέεται με επιμέρους αιτήσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων που περιλαμβάνουν κοινόχρηστες και μη κοινόχρηστες παρεμβάσεις αναβάθμισης. Στην τρίτη κατηγορία, υπάγονται οι πολυκατοικίες τύπου Β. Σε αυτή περιλαμβάνονται μόνο αυτοτελείς παρεμβάσεις εξοικονόμησης – αυτονόμησης ενέργειας των κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας, χωρίς, δηλαδή να συμπεριλαμβάνονται παρεμβάσεις στα διαμερίσματα.
Στόχοι και ενεργειακές απαιτήσεις
Η κάθε πρόταση ενεργειακής παρέμβασης θα πρέπει να καλύπτει κάποιους ελάχιστους ενεργειακούς στόχους, που ισοδυναμούν με την αναβάθμιση κατά τρεις ενεργειακές κατηγορίες, σε σχέση με την υφιστάμενη κατάταξη όπως αποτυπώνεται με βάση το πρώτο Πιστοποιητικό Ενεργειακής Αναβάθμισης. Επίσης κατά 3 κατηγορίες θα πρέπει να αναβαθμίζονται και οι πολυκατοικίες τύπου Α ενώ για τις αιτήσεις πολυκατοικιών τύπου Β, δεν τίθεται ελάχιστος ενεργειακός στόχος.
Επιλέξιμες είναι οι παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται μετά την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής αναβάθμισης (ΠΕΑ) της πρώτης ενεργειακής επιθεώρησης, η οποία που αποτελεί και την ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας των σχετικών δαπανών.
Από ποιες Περιφέρειες ξεκινά το πρόγραμμα.
Από το συνολικό πακέτο των κονδυλίων, την μερίδα του λέοντος θα απορροφήσουν η περιφέρεια Αττικής, η οποία θα λάβει επιχορήγηση 160 εκατομμυρίων με ημερομηνία έναρξης του προγράμματος στις 11 Δεκεμβρίου 2020, η Κεντρική Μακεδονία με 130 εκατομμύρια ευρώ με το πρόγραμμα να ξεκινά στις 7 Δεκεμβρίου και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη με 74 εκατομμύρια ευρώ στις 2 Δεκεμβρίου. Ακολουθούν η περιοχή της Ηπείρου με 65 εκ. ευρώ στις 11 Δεκεμβρίου, η Δυτική Ελλάδα με 57 εκατομμύρια στις 18 του ίδιου μήνα και η Πελοπόννησος με 48 εκ. ευρώ στις 16 Δεκεμβρίου. Η πρεμιέρα θα γίνει στις 30 Νοεμβρίου με την Κρήτη, το Βόρειο και Νότιο Αιγαίο.
Πώς υποβάλλονται οι αιτήσεις
Για να συμμετάσχει κανείς στο Πρόγραμμα πρέπει να ελέγξει αρχικά εάν πληροί τα εισοδηματικά κριτήρια και εάν η ιδιοκτησία του μπορεί να θεωρηθεί «επιλέξιμη κατοικία». Στην συνέχεια, θα πρέπει να επιλέξει ενεργειακό επιθεωρητή για την έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης καθώς και για την συμπλήρωση του Εντύπου Πρότασης Παρεμβάσεων.
Εφόσον συγκεντρώσει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά υποβάλλει ηλεκτρονικά την αίτησή του στο πληροφοριακό σύστημα της επίσημης διαδικτυακής πύλης του Προγράμματος κατά την ημερομηνία έναρξης ανάλογα με την περιφέρεια που βρίσκεται το ακίνητο και επιλέγει εάν επιθυμεί, τη χορήγηση δανείου.
Για να υποβληθεί η αίτηση θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η υποβολή και εκκαθάριση δήλωσης για το φορολογικό έτος 2019.
Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων δικαιούχων εμπράγματων δικαιωμάτων στο ακίνητο, θα πρέπει να έχει εξασφαλισθεί η συναίνεση των δικαιούχων και να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στη δήλωση των στοιχείων ακινήτων (Ε9) των δικαιούχων.
Σε περίπτωση πρόσφατης απόκτησης ακινήτου (απόκτηση για πρώτη φορά εμπράγματου δικαιώματος επί του ακινήτου μετά τις 31/12/2019 και μόνον για την πλήρη κυριότητα ή την επικαρπία) χρειάζεται να έχει προηγηθεί η καταχώρηση-τροποποίηση των στοιχείων στο Ε9 και μετά να προχωρήσει ο ενδιαφερόμενος στην υποβολή αίτησης.
Ενεργοποιήθηκε το Help Desk
Από τις 20 Οκτωβρίου, λειτουργεί από το ΥΠΕΝ η ειδική γραμμή εξυπηρέτησης πολιτών (helpdesk) για το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ», με στόχο την πληρέστερη ενημέρωση των πολιτών.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο τηλέφωνο 210 6241829 (20 γραμμές), το οποίο λειτουργεί καθημερινά, τις εργάσιμες ημέρες, από τις 7.00 το πρωί έως τις 9.00 το βράδυ.
Το helpdesk ξεκινά νωρίτερα και είναι πιο διευρυμένο σε σχέση με τους προηγούμενους κύκλους του «Εξοικονομώ», ώστε να ανταποκρίνεται στο αυξημένο μέγεθος του προγράμματος και να καλύπτει τις ανάγκες πληροφόρησης για τις αλλαγές που προβλέπονται.
Η τηλεφωνική εξυπηρέτηση θα καλύπτει όχι μόνο τα «βασικά» ερωτήματα (ποιοι είναι δικαιούχοι, οδηγίες για την υποβολή της αίτησης κ.λπ.) αλλά και εξειδικευμένα θέματα για τις επιλέξιμες παρεμβάσεις, τη χρήση της πλατφόρμας κ.ά. στα οποία θα απαντούν μηχανικοί και εξειδικευμένοι τεχνικοί σύμβουλοι.
Επίσης, οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να υποβάλλουν ερωτήσεις μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην εξής διεύθυνση: support.exoikonomo@prv.ypeka.gr